Ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι στις φυλακές της Αρκτικής πυροδότησε μεν μαζικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος, αλλά συγκροτημένη αντιπολίτευση, με σημαντικά ερείσματα στη ρωσική κοινωνία δεν υπάρχει. Οι όποιοι αντίπαλοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο άλλωστε έχουν φιμωθεί. Στις εκλογές που θα διεξαχθούν σε λίγες ημέρες – και τις οποίες τα δυτικά μέσα χαρακτηρίζουν «παρωδία» – ο Ρώσος πρόεδρος δεν έχει αντίπαλο. Θεωρείται κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι θα ανανεώσει τη θητεία του.
Κυβερνά τη χώρα αδιάλειπτα από το 2000, αρχικά από τη θέση του προέδρου, μετά του πρωθυπουργού, και στη συνέχεια και πάλι του προέδρου και δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη στο Σύνταγμα, που θα μπορούσε να του βάλει φρένο. Δεν ήταν πάντα ο ηγέτης που δεχόταν κριτική για ολίσθηση στον αυταρχισμό και επιθετικότητα κατά γειτονικών χωρών.
Την πρώτη 8ετία στην εξουσία ήταν εκείνος που πιστώθηκε το άνοιγμα της ρωσικής οικονομίας και σημαντικές μεταρρυθμίσεις, που έβγαλαν πολλούς Ρώσους από τη φτώχεια και οδήγησαν στην ανάδυση μίας μεσαίας τάξης. Όσο παρέμενε στην εξουσία, μαζί με τη μεσαία τάξη, ωστόσο, ανέβαινε και μία ομάδα φίλων ολιγαρχών.
Από την προεδρία στην πρωθυπουργία και πάλι πίσω
To 2008 θα έπρεπε να αποχαιρετίσει την προεδρία. Έτσι μεταπήδησε στην πρωθυπουργία, για να επιστρέψει στον προεδρικό θώκο το 2012. Τότε ήρθαν και οι πρώτες ηχηρές διαδηλώσεις εναντίον του. Η αντιπολίτευση ύψωσε πιο δυναμικά τη φωνή της. Αλλά για ακόμη μία 8ετία δεν συνάντησε κανένα εμπόδιο, ενώ με μία τροπολογία στο Σύνταγμα τον Ιανουάριο του 2020 (την οποία υπερψήφισαν σε δημοψήφισμα τον Ιούλιο του ίδιου έτους οι Ρώσοι πολίτες) εξασφάλισε τη δυνατότητα για ακόμη δύο θητείες.
Δύο χρόνια αργότερα ήρθε ο πόλεμος – μία λέξη απαγορευμένη σήμερα στη Ρωσία. Η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία, την οποία ο Ντμίτρι Μεντβέτεφ θεωρεί «ρωσικό έδαφος» έχει μπει τώρα στον τρίτο χρόνο της και μαζί αυτή έχει επιστρέψει στο προσκήνιο και η πυρηνική απειλή.
Σε αυτό το σκηνικό οι Ρώσοι θα πάνε στις κάλπες από τις 15 Μαρτίου έως τις 17 Μαρτίου. «Το αποτέλεσμα μοιάζει προκαθορισμένο. Τώρα καθώς εισέρχεται στο 25ο έτος της εξουσίας του, ο Πούτιν θα υπηρετήσει άλλη μια εξαετή θητεία. Στο τέλος της, θα έχει δικαίωμα να θέσει ξανά υποψηφιότητα και να παρατείνει τη βασιλεία του έως το 2036. Μέσω της αυστηρής διαχείρισης, το Κρεμλίνο προσπάθησε να κάνει τις εκλογές όσο το δυνατόν πιο απρόσκοπτες» σχολιάζει το Foreign Affairs, προσθέτοντας πάντως ότι «πιθανότατα ο Πούτιν θα κέρδιζε και δίκαιες εκλογές το 2024». Τι δεν ήθελε; Μία ουσιαστική κριτική, «που θα άνοιγε με τη σειρά της την πόρτα σε μια άλλη πιθανότητα: Τα διατάγματα του Πούτιν να μην αντικατοπτρίζουν την ενωμένη βούληση του ρωσικού λαού. Ίσως τελικά να μην προορίζεται να κυβερνά τη Ρωσία για πάντα».
Οι αντίπαλοι στην άκρη, οι Ρώσοι δεν φαντάζονται το μέλλον χωρίς αυτόν
Ο Πούτιν όλο αυτό το διάστημα που βρίσκεται στην εξουσία επιδίωξε να χτίσει έναν τεράστιο μηχανισμό καταστολής, εξαλείφοντας οποιεσδήποτε εγχώριες δυνάμεις που αντιτίθενται σε αυτόν ή που έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν. Ο φιλελεύθερος πολιτικός Μπόρις Νεμτσόφ σκοτώθηκε έξω από το Κρεμλίνο το 2016. Ο πολιτικός ακτιβιστής Βλαντιμίρ Καρα – Μούρζα είναι φυλακισμένος από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Και ο Αλεξέι Ναβάλνι πέθανε σε ηλικία 47 ετών σε σωφρονιστικό κατάστημα στη ρωσική Αρκτική, αφού είχε επιζήσει από απόπειρα δολοφονίας με δηλητηρίαση, το 2020.
Ωστόσο δεν είναι η μόνο η εξόντωση πολιτικών αντιπάλων που κρατάει τον Πούτιν στην εξουσία. Ο Ρώσος πρόεδρος έχει πετύχει και κάτι άλλο. Η πλειονότητα των Ρώσων πολιτών δεν μπορεί να φανταστεί ένα μέλλον χωρίς αυτόν. Είτε τον θαυμάζουν γιατί πάει κόντρα στις μεγάλες δυνάμεις, είτε του πιστώνουν την ανάκαμψη της ρωσικής οικονομίας, είτε απλά δεν βλέπουν αξιόπιστη εναλλακτική, είτε έχουν παραιτηθεί από την ιδέα πολιτικής αλλαγής. Όσο και εάν υπάρχει ένα αξιοσημείωτο ποσοστό που εξοργίζεται, που θέλει αλλαγή ή που αντιτάσσεται στον πόλεμο, για μεγάλη μερίδα της ρωσικής κοινωνίας η παραμονή του στην εξουσία σημαίνει σταθερότητα και συνέχεια. Είναι αυτοί που εμμέσως πλην σαφώς στις δημοσκοπήσεις λένε ότι θέλουν «για πάντα Πούτιν».
Νατάσα Στασινού • [email protected]
