Γιώργος Χαρτούτσιος*
Η καλή διατροφή διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της καλής υγείας του ανθρώπινου οργανισμού.
Οι σύγχρονες συνθήκες ζωής όπως οι πολλές ώρες εργασίας, το στρες, η υπερκατανάλωση γρήγορων γευμάτων, δημιουργούν πολύ εύκολα τις συνθήκες για κακή και ανεπαρκή διατροφή. Τα συμπληρώματα διατροφής για πολύ κόσμο χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια για κάλυψη τυχόν αναγκών και ελλείψεων του ανθρώπινου οργανισμού.
Σύμφωνα με τον ορισμό των συμπληρωμάτων διατροφής όπως αυτός περιγράφεται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 46/2002 (ΕΕ), τα συμπληρώματα διατροφής είναι τρόφιμα που αποτελούνται από συμπυκνωμένες μορφές θρεπτικών συστατικών αλλά και άλλων ουσιών, τα οποία χορηγούνται σε δοσομετρικές μορφές όπως, κάψουλες, δισκία, υγρά ή σε σκόνη.
Τα εν λόγω θρεπτικά συστατικά είναι κατά κύριο λόγο βιταμίνες, ιχνοστοιχεία (μέταλλα), πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπαρά οξέα, αλλά και άλλες ουσίες, κυριότερες εκ των οποίων βότανα και εκχυλίσματα αυτών.
Σκοπός της λήψης συμπληρωμάτων διατροφής από τους καταναλωτές είναι η κάλυψη μιας ή περισσοτέρων ελλείψεων ή η διασφάλιση της σταθερής πρόσληψης ενός ή περισσοτέρων θρεπτικών συστατικών. Επίσης, ένα σημαντικό ποσοστό των καταναλωτών λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής επειδή προσφέρουν συγκεκριμένα οφέλη στην υγεία ή λειτουργικά οφέλη όπως για παράδειγμα για να βοηθήσουν την καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος ή για την καλή λειτουργία των αρθρώσεων.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής από συγκεκριμένες κατηγορίες ατόμων. Μια από αυτές είναι και τα άτομα που λαμβάνουν χρόνια φαρμακευτική αγωγή, η οποία επηρεάζει την απορρόφηση από τον οργανισμό διαφόρων βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Επίσης, οι εγκυμονούσες και θηλάζουσες μητέρες καθώς και οι ηλικιωμένοι έχουν συνήθως αυξημένες ανάγκες σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά.
Άλλες κατηγορίες που ενδέχεται να έχουν οφέλη από την κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής είναι οι γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία που πολύ πιθανόν να χρειάζονται συμπληρώματα που περιέχουν σίδηρο και φολικό οξύ, οι αθλητές με αυξημένες ανάγκες σε πρόσληψη πρωτεΐνης, οι καπνιστές με ανάγκη λήψης αντιοξειδωτικών κ.τ.λ.
Παρόλα τα φαινομενικά οφέλη από την κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί πριν να αποφασίσουν να τα καταναλώσουν.
Καταρχάς, η χρήση τους πρέπει να γίνεται κατόπιν συμβουλής από λειτουργό υγείας. Λειτουργοί υγείας όπως ο προσωπικός ή ειδικός γιατρός, φαρμακοποιός ή κλινικός διαιτολόγος μπορούν να διαγνώσουν τις διατροφικές ή άλλες ιατρικές ανάγκες ενός ατόμου συνιστώντας τη λήψη κατάλληλων συμπληρωμάτων διατροφής. Σημαντικό είναι οι καταναλωτές να ακολουθούν τη συνιστώμενη δοσολογία που ορίζει ο κατασκευαστής ή την δοσολογία που τους προτείνει ο λειτουργός υγείας.
Τυχόν υπερκατανάλωση ενός ή περισσοτέρων συμπληρωμάτων διατροφής μπορεί να επιφέρει σοβαρά προβλήματα υγείας. Για παράδειγμα η υπερκατανάλωση βιταμινών μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, ναυτία, ηπατικές βλάβες, παραμόρφωση οστών, μυαλγίες, νεφροπάθεια κ.τ.λ.
Επίσης τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν βότανα δεν πρέπει να θεωρούνται αθώα από τους καταναλωτές. Πολλά από τα βότανα που χρησιμοποιούνται σε αυτά έχουν χρήση στην παραδοσιακή ασιατική ιατρική και μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την υγεία εάν δεν καταναλώνονται μετά από συμβουλή από ειδικούς στον τομέα της υγείας. Η έλλειψη επιστημονικών ερευνών για τα πλείστα βότανα, ασιατικής κυρίως προέλευσης, δυσχεραίνει τον έλεγχο τους σε ότι αφορά την ασφαλή χρήση από τους καταναλωτές.
Η προμήθεια συμπληρωμάτων διατροφής θα πρέπει να γίνεται από εγκεκριμένα υποστατικά πώλησης όπως τα φαρμακεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα μια και αυτά ελέγχονται από τις Αρμόδιες Υπηρεσίες.
Η ανεξέλεγκτη πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής που διακινούνται μέσω διαδικτύου από άγνωστες ιστοσελίδες θα πρέπει να αποφεύγεται καθώς τα προσφερόμενα προϊόντα δεν μπορούν επαρκώς να ελεγχθούν από τις Αρχές και οι ιδιοκτήτες των σχετικών ιστοσελίδων σπανίως μπορούν να εντοπιστούν.
Ως εκ τούτου οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην κατανάλωση των συμπληρωμάτων διατροφής και να συμβουλεύονται λειτουργούς υγείας πριν τα καταναλώσουν. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν υποκαθιστούν τις ευεργετικές ιδιότητες μιας καλής και ισορροπημένης διατροφής, ούτε ενδείκνυνται ως φαρμακευτική αγωγή κάποιας πάθησης.
*Λειτουργός Υγειονομικών Υπηρεσιών
Υπουργείο Υγείας
