Της Νατάσας Στασινού
Τον Μάιο του 2020, όταν η πανδημία της Covid-19 ήταν σε πλήρη έξαρση στην Ευρώπη, με ανθρώπους και οικονομίες παγιδευμένους σε lockdown, ο λεγόμενος δείκτης φόβου εκτινασσόταν στα ύψη. Αυτό συμβαίνει και σήμερα με τον δείκτη να σκαρφαλώνει σε υψηλά δύο ετών, αφού η «επιδημία πληθωρισμού» εξαπλώνεται ταχύτατα και πονάει ακόμη περισσότερο τους Ευρωπαίους. Πέρα από τον κλασικό δείκτη φόβου, VIX (που το τελευταίο διήμερο κάνει άλμα 20%) ακόμη ένας μαρτυρά τις ανησυχίες των επενδυτών για τα όσα έρχονται: δεν είναι άλλος από τις αποδόσεις των ομολόγων της περιφέρειας και το spread τους έναντι των γερμανικών.
Σήμερα η απόδοση του ελληνικού 10ετους κρατικού ομολόγου εκτινάχθηκε έως και το 4,615%, προσεγγίζοντας έτσι απαγορευτικά για δανεισμό από τις αγορές επίπεδα. Οι αποδόσεις ισπανικών και πορτογανικών ομολόγων 10ετους διάρκειας κινούνται μία ανάσα από το 3%, ενώ η απόδοση του αντίστοιχου ιταλικού έχει σκαρφαλώσει στο 4,4% για πρώτη φορά από το 2014. Το sprread στην απόδοση ιταλικών έναντι γερμανικών ομολόγων έχει ανοίξει στα υψηλότερα επίπεδα από τον Μάιο του 2020. Και αυτό σημαίνει ότι οι αγορές αρχίζουν και πάλι να ανησυχούν για την ικανότητα της τρίτης μεγαλύτερης του ευρώ να αποπληρώσει το χρέος της.
Το spread γερμανικών / ιταλικών ομολόγων είναι ο δείκτης που παρακολουθούν ίσως πιο στενά από κάθε άλλον οι ειδικοί στην ευρωπαϊκή αγορά κρατικού χρέους. Και τούτο γιατί η Ιταλία είναι η δεύτερη πιο υπερχρεωμένη χώρα της νομισματικής ένωσης μετά την Ελλάδα – με τη μεγάλη διαφορά βεβαίως ότι πρόκειται για μία χώρα too big to fail.
«Οι αποδόσεις παντού καλπάζουν εξαιτία των ανησυχιών για το πού θα φτάσει ο πληθωρισμός και των αυξανόμενων εκτιμήσεων ότι οι κεντρικές τράπεζες θα χρειαστεί να προβούν σε πιο επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από ό,τι αρχικά υπολογιζόταν» σχολιάζει στο CNBC ο Neil Shearing, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics.
H EKT επιβεβαίωσε την περασμένη εβδομάδα την πρόθεσή της να αυξήσει κατά 25 μονάδες βάσης το καταθετικό επιτόκιο τον Ιούλιο, ενώ άφησε να εννοηθεί ότι θα ακολουθήσει μία ακόμη μεγαλύτερη αύξηση, της τάξης των 50 μονάδων βάσης, τον Σεπτέμβριο. Και ενώ επανέλαβε πως αν χρειαστεί θα αξιοποιήσει «νέα μέσα» για την προστασία των πιο ευάλωτων οικονομιών του ευρώ, απέφυγε να διευκρινίσει ποια θα είναι αυτά.
Γιατί η Ελλάδα δεν ανησυχεί τους ειδικούς
Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί πως οι αναλυτές ανησυχούν πολύ περισσότερο για την Ιταλία, παρά για την Ελλάδα, και αυτό δεν οφείλεται μόνο στη διαφορά μεγέθους των δύο οικονομιών. Όπως εξηγεί ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος του Berenberg, «η δημοσιονομική κατάσταση σε Ελλάδα και Πορτογαλία είναι καλή για αυτό και πιθανότατα θα αντεπεξέλθουν στην άνοδο των αποδόσεων. Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, το μεγαλύτερο μέρος του χρέους είναι στα χέρια του επίσημου τομέα και επομένως έχει ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής».
Επιστροφή της λιτότητας; Δύσκολο
Το Berenberg αποκλείει εν τω μεταξύ και τα σενάρια επιστροφής της λιτότητας στην Ευρώπη. Η απάντηση αυτή είχε επιλεγεί το 2011 κατά το απόγειο της κρίσης χρέους και αποδείχθηκε καταστροφική. «Η λιτότητα ως πολιτική απάντηση παραμένει απίθανη. Η Ιταλία και άλλοι θα λάβουν σημαντικά κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ και αυτό σημαίνει ότι οι δημόσιες επενδύσεις θα ακολουθήσουν την ανιούσα» τονίζει ο Σμίντινγκ.
Το ίδιο πιστεύει και ο Φρανσέσκο ντι Μαρία της Unicredit. «Προς το παρόν οι οικονομικές προοπτικές είναι εξαιρετικά αβέβαιες και αγορές τρομάζουν με τον πληθωρισμό – ρεκόρ. Ωστόσο σε αντίθεση με την περίοδο 2011 -2012 η ΕΕ είναι σήμερα πολύ καλύτερα εξοπλισμένη για την αντιμετώπιση της κατάστασης» σημειώνει, ενώ εκτιμά πως και η ΕΚΤ θα παρέμβει, εάν οι αποδόσεις των ομολόγων φτάσουν σε σημείο κινδύνου.
