Το Νόμπελ Ειρήνης 2022 απονεμήθηκε στον Λευκορώσο ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Αλές Μπιαλιάτσκι, στην ρωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Memorial και στην ουκρανική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Center for Civil Liberties.
Η φετινή ανακοίνωση γίνεται ενώ μαίνεται ο πόλεμος στην Ευρώπη. Η επιτροπή ανέφερε ότι επέλεξε τους τρεις βραβευθέντες επειδή ήθελε να τιμήσει τους υπερασπιστές των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της ειρηνικής συνύπαρξης» στις γειτονικές χώρες Λευκορωσία, Ρωσία και Ουκρανία.
Όπως σημείωσε η πρόεδρος της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ, Μπέριτ Ράις-Άντερσεν, και οι τρεις από τους νικητές είναι «γείτονες και ανήκουν σε [ομάδες] της κοινωνίας των πολιτών με κοινή κατανόηση των αξιών που θέλουν να προωθήσουν». Ωστόσο η ίδια δεν συμμερίζεται τις απόψεις ότι η επιλογή των τριών νικητών είναι ένα αιχμηρό μήνυμα προς τον Βλαντίμιρ Πούτιν την ημέρα που γιορτάζει τα 70ά του γενέθλια. Το έπαθλο, είπε, δίνεται πάντα σε κάποιον για κάτι και όχι «εναντίον κάποιου».
«Αυτό το βραβείο δεν απευθύνεται στον πρόεδρο Πούτιν, ούτε για τα γενέθλιά του, ή με οποιαδήποτε άλλη έννοια – εκτός από το γεγονός ότι η κυβέρνησή του, όπως και η κυβέρνηση στη Λευκορωσία, εκπροσωπεί μια αυταρχική κυβέρνηση που καταστέλλει τους ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και η προσοχή που επέστησε ο κ. Πούτιν στον εαυτό του που είναι σχετική σε αυτό το πλαίσιο είναι ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία των πολιτών και οι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταστέλλονται. Και αυτό θα θέλαμε να θίξουμε με αυτό το βραβείο. Και πάντα δίνουμε βραβείο για κάτι και σε κάποιον και όχι εναντίον κανενός», είπε συγκεκριμένα.
«Οι φετινοί βραβευθέντες εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών στις χώρες καταγωγής τους. Έχουν προωθήσει για πολλά χρόνια το δικαίωμα να ασκούν κριτική στην εξουσία και να προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών», αναφέρεται στην ανακοίνωση. «Έχουν κάνει εξαιρετική προσπάθεια για να τεκμηριώσουν τα εγκλήματα πολέμου, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την κατάχρηση εξουσίας. Μαζί καταδεικνύουν τη σημασία της κοινωνίας των πολιτών για την ειρήνη και τη δημοκρατία».
Η επιτροπή ανέφερε επίσης ότι έλαβε υπόψη τον κίνδυνο που ενέχει για τους νικητές η βράβευση. Ειδικά για τον Μπιαλιάτσκι είπε ότι ελπίζει ότι το βραβείο δεν θα τον επηρεάσει αρνητικά αλλά αντίθετα θα τονώσει το ηθικό του. «Επέλεξαν να πάρουν ένα ρίσκο, να πληρώσουν ακριβά και να δείξουν θάρρος να αγωνιστούν για αυτό στο οποίο πιστεύουν», είπε η Ράις-Άντερσεν.
Ποιος είναι ο Αλές Μπιαλιάτσκι
Ο Μπιαλιάτσκι ήταν ένας από τους εμπνευστές του δημοκρατικού κινήματος που εμφανίστηκε στη Λευκορωσία στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προώθηση της δημοκρατίας και της ειρηνικής ανάπτυξης στη χώρα του. Ίδρυσε την οργάνωση Viasna (Άνοιξη) το 1996.
Η Viasna εξελίχθηκε σε μια ευρείας βάσης οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα που τεκμηρίωσε και διαμαρτυρόταν για τη χρήση βασανιστηρίων από τις αρχές εναντίον πολιτικών κρατουμένων.
Οι κυβερνητικές αρχές προσπάθησαν επανειλημμένα να φιμώσουν τον Αλές Μπιαλιάτσκι. Από το 2020, παραμένει υπό κράτηση χωρίς να έχει προηγηθεί δίκη.
Παρά τις τεράστιες προσωπικές δυσκολίες, ο Μπιαλιάτσκι δεν έχει κάνει πίσω στον αγώνα του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στη Λευκορωσία.
Ποια είναι η ρωσική οργάνωση Memorial
Η οργάνωση Memorial ιδρύθηκε το 1987 από ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρώην Σοβιετική Ένωση που ήθελαν να διασφαλίσουν ότι τα θύματα της καταπίεσης του κομμουνιστικού καθεστώτος δεν θα ξεχαστούν ποτέ.
Η οργάνωση βασίζεται στην αντίληψη ότι η αντιμετώπιση εγκλημάτων του παρελθόντος είναι απαραίτητη για την πρόληψη νέων.
Στέκεται επίσης στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την καταπολέμηση του μιλιταρισμού και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κυβέρνησης που βασίζεται στο κράτος δικαίου.
Κατά τη διάρκεια των πολέμων στην Τσετσενία, η Memorial συγκέντρωσε και επαλήθευσε πληροφορίες για καταχρήσεις και εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στον πληθυσμό από ρωσικές και φιλορωσικές δυνάμεις.
Το 2009, η επικεφαλής του παραρτήματος της Memorial στην Τσετσενία, Ναταλία Εστεμίροβα, δολοφονήθηκε.
Ποια είναι η ουκρανική οργάνωση Center for Civil Liberties
Η οργάνωση Center for Civil Liberties ιδρύθηκε με σκοπό την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στην Ουκρανία.
Έχει λάβει θέση για να ενισχύσει την ουκρανική κοινωνία των πολιτών και να πιέσει τις αρχές να κάνουν την Ουκρανία μια πλήρη δημοκρατία.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η οργάνωση έχει εμπλακεί σε προσπάθειες εντοπισμού και τεκμηρίωσης των ρωσικών εγκλημάτων πολέμου κατά του ουκρανικού πληθυσμού. Διαδραματίζει πρωτοποριακό ρόλο στην προσπάθεια να λογοδοτήσουν οι ένοχοι για τα εγκλήματά τους.
