Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
Σε αναδιάρθρωση της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία, φαίνεται ότι προχωράει ο Βλαντίμιρ Πούτιν μεταθέτοντας την ευθύνη για τις μυστικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία σε διαφορετική υπηρεσία.
Σύμφωνα με αναφορές, ο Ρώσος ηγέτης απομάκρυνε τη μεγαλύτερη υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας, την Πέμπτη Υπηρεσία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB), η οποία υπηρετούσε ως η κύρια κατασκοπική υπηρεσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία, χρίζοντας υπεύθυνη την «στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών», ευρέως γνωστή ως GRU. Ο υποστράτηγος Βλαντίμιρ Αλεξέγιεφ, πρώτος αναπληρωτής επικεφαλής του σώματος, αναμένεται να αναλάβει την υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αλεξέγιεφ εμπλέκεται σημαντικά σε πολλές από τις πιο σοβαρές επιθέσεις του Πούτιν στη Δύση την τελευταία δεκαετία. Κατηγορείται από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση για επίβλεψη της επίθεσης με χημικά όπλα στο Σάλσμπερι (και την επίθεση στον Σεργκέι Σκριπάλ) το 2018. Του έχουν επιβληθεί κυρώσεις επίσης από τις ΗΠΑ για άμεση παρέμβαση στον κυβερνοχώρο στις εκλογές των ΗΠΑ το 2016.
Ο ισχυρισμός ότι η GRU αναλαμβάνει τις μυστικές υπηρεσίες για τον πόλεμο προέρχεται από τους δημοσιογράφους Αντρέι Σολντάτοφ και Ιρίνα Μπορογκάν και συνδέεται με άρθρο του εθνικιστικού ρωσικού τηλεοπτικού καναλιού Tsargrad.
Παρακμάζει η FSB;
Για κάποιους η αλλαγή αυτή αποτελεί απόδειξη της σύγκρουσης μεταξύ των υπηρεσιών και της παρακμής της FSB μέσα στα τείχη του Κρεμλίνου. Σύμφωνα με το CEPA- Center for European Policy Analysis υπήρξε δυσαρέσκεια προς την FSB για τις αποτυχίες της στις αρχικές φάσεις του πολέμου- όταν οι δυτικές υπηρεσίες αποκάλυπταν ρωσικά σχέδια προτού πραγματοποιηθούν.
Γνωστό είναι άλλωστε ότι ο στρατηγός της FSB, Σεργκέι Μπεσέντα, συνελήφθη αρχικά και κρατήθηκε στη διαβόητη φυλακή Λεφόρτοβο. Ο Μπεσέντα και το τμήμα του- αναφέρουν οι αναλυτές του CEPA, έγιναν πόλος έλξης για το παιχνίδι ευθυνών στη Μόσχα. Ο στρατός και άλλα τμήματα της FSB κατηγόρησαν τον Μπεσέντα και τους ανθρώπους του ότι παραπληροφόρησαν τον Πούτιν. Μεγάλα χρηματικά ποσά που προορίζονταν για την ανατροπή Ουκρανών λέγεται ότι χάθηκαν.
Επιχείρηση «όλα πηγαίνουν καλά»
Παρόλο όμως που όλοι υπέθεταν ότι ο Μπεσέντα θα παραμείνει στη φυλακή για πολλά χρόνια, πριν από δύο εβδομάδες, τα μέσα ενημέρωσης που βρίσκονται στην επιρροή του Κρεμλίνου μετέδωσαν την είδηση ότι ο Μπεσέντα εθεάθη στην κηδεία του στρατηγού της KGB Νικολάι Λεόνοφ. Έπειτα ήρθε η είδηση ότι ο Μπεσέντα εθεάθη να μπαίνει στο γραφείο του στη Λουμπιάνκα, την έδρα της FSB στη Μόσχα. Ο στόχος ήταν προφανής, να εξαλείψει ή να υποβαθμίσει την είδηση της πτώσης του, σχολιάζουν οι αναλυτές του CEPA, προσθέτοντας ωστόσο ότι αυτή η κίνηση εμπεριέχει λογική.
Το βασικό κοινό του Πούτιν- αναφέρουν- είναι η ρωσική ελίτ, η οποία έχει αρχίσει να αμφισβητεί ότι οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία πηγαίνουν σύμφωνα με το σχέδιο. Η παραμονή του Μπεσέντα στη φυλακή θα επιβεβαίωνε ακριβώς αυτό, ότι τα πράγματα δεν εξελίσσονται βάσει σχεδιασμού. Ο Πούτιν επιθυμεί να μεταφέεραται η εικόνα ηρεμίας στο ρωσικό κοινό, το είδαμε άλλωστε και στην ομιλία του την Ημέρα της Νίκης.
«Ο Πούτιν δεν μπορεί να κάνει λάθος»
Από την άλλη ο καθηγητής ο καθηγητής Μαρκ Γκαλεότι, που ειδικεύεται στη Ρωσία, δεν θεωρεί ότι το σημαντικό συμπέρασμα από την είδηση της μετάθεσης ευθύνης μεταξύ των δυο υπηρεσιών βρίσκεται στην επανεμφάνιση του Μπεσέντα. Σίγουρα υπήρξαν ισχυρισμοί ότι η FSB έχει πέσει σε δυσμένεια τον τελευταίο καιρό, σημειώνει, προσθέτοντας ότι εγκρίθηκε ένας σημαντικός προϋπολογισμός για να διεφθαρούν Ουκρανοί αξιωματούχοι και δημόσια πρόσωπα, ώστε να αλλάξουν πλευρά την ημέρα της εισβολής, χωρίς αποτέλεσμα.
«Ίσως ο Μπεσέντα έπρεπε να τρομάξει. Άλλωστε, σε ένα τέτοιο σύστημα, ο μονάρχης δεν μπορεί ποτέ να κάνει λάθος, και αν κάτι αποτυγχάνει να πάει σύμφωνα με το σχέδιο, αυτό πρέπει να οφείλεται στο ότι παραπληροφορήθηκε ή οι εντολές του δεν εκτελέστηκαν σωστά», σχολιάζει, τονίζοντας μάλιστα ότι κατά τα άλλα, ελάχιστα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η FSB στο σύνολό της δέχεται κριτική. Οι ισχυρισμοί για εκκαθάριση εκατό, ακόμη και 150 αξιωματικών, δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Την ίδια ώρα, ο διευθυντής της FSB, Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ, αν και πρόκειται να συνταξιοδοτηθεί αργά ή γρήγορα λόγω ηλικίας και κακής υγείας, παραμένει ένας από τους στενότερους συμμάχους του Πούτιν.
Γιατί άλλαξε η υπηρεσία πληροφοριών;
Σύμφωνα με τον Γκαλεότι, η ανάθεση της ευθύνης του πολέμου στην Ουκρανία στην GRU υποδηλώνει επιβλήθηκε από το πεδίο, καθώς είναι πλέον εμφανές ότι η Ρωσία εμπλέκεται σε ένα πόλεμο, πράγμα που καθιστά ανεπαρκή την συνεισφορά της FSB και πιο ταιριαστή την GRU. Σε ένα πόλεμο υπάρχει ελάχιστος χώρος για το είδος της ύπουλης ανατροπής και των επιχειρήσεων επιρροής που τροφοδοτούνται από δωροδοκίες στις οποίες ειδικεύεται η Πέμπτη Υπηρεσία, εξηγεί. «Η πολιτική στην Ουκρανία έχει ουσιαστικά ανασταλεί, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι προς το παρόν ανέγγιχτος και το να εκφράσεις ακόμη και την πιο αμυδρή υποστήριξη προς τη Μόσχα στην Ουκρανία είναι στην πραγματικότητα προδοσία», σημειώνει ο καθηγητής.
Εξηγώντας τη δομή της, ο Γκαλεότι αναφέρει ότι χωρίζεται μεταξύ σε δύο κομμάτια. Από τη μία είναι η Agentura, «η Υπηρεσία», που είναι ο κανονικός βραχίονας πληροφοριών της, οι γραφιάδες. Από την άλλη είναι οι σκληροί άνδρες των ειδικών δυνάμεων Spetsnaz. Ο Αλεξέγιεφ εμπλέκεται με τις ειδικές δυνάμεις, οι οποίες έχουν εργαστεί σε δολιοφθορές, αναγνώριση πεδίων μάχης και «υγρή εργασία» – ένας ευφημισμός για τη δολοφονία (όπως στο «βρεγμένο» με αίμα) – από τη σοβιετική εποχή.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, αυτή η υπηρεσία είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεται το Κρεμλίνο στην παρούσα φάση, επομένως δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η GRU και ο Αλεξέγιεφ «πήραν προαγωγή». Τι σημαίνει όμως αυτό για τις συγκρούσεις; Περισσότερη τρομοκρατία, περισσότερες κυβερνοεπιθέσεις, περισσότερο αίμα στην Ουκρανία, και πάνω από όλα ένα πόλεμο με διάρκεια.
«Τα όνειρα του Πούτιν για μια γρήγορη και εύκολη κατάληψη της Ουκρανίας διαψεύστηκαν, αλλά δεν είναι διατεθειμένος να αναγνωρίσει ότι μπορεί να έκανε λάθος υπολογισμούς. Αντίθετα, είναι πρόθυμος να ρίξει κάθε περιουσιακό στοιχείο στον πόλεμο και πρόθυμος να σπαταλήσει ό,τι έχει η Ρωσία σε αυτή τη μάταιη επιδίωξη», καταλήγει.
