Πριν λίγες μέρες συμπληρώσαμε το α΄ εξάμηνο του 2023. Η οικονομία, με τη δυνατή ταχύτητα που έτρεχε το 2022 (ρυθμός ανάπτυξης 6,2% του ΑΕΠ) ενίσχυσε και τους πρώτους μήνες του 2023. Έτσι, το πρώτο 6μηνο του 2023, δεν αισθανθήκαμε ιδιαίτερη πίεση και η οικονομία έτρεχε από μόνη της.
Τώρα, το δεύτερο εξάμηνο η οικονομία θα κληθεί να δείξει τις αντοχές της σε εξελίξεις, σε πιέσεις και σε ανατροπές. Ήδη, τα μηνύματα που έρχονται από διάφορους κλάδους δεν είναι πολύ ενθαρρυντικά, ενώ οι προβλέψεις τόσο της κυβέρνησης και της Ε. Ένωσης, όσο και των διεθνών οίκων αξιολόγησης μιλούν για συρρίκνωση της ανάπτυξης στα επίπεδα του 2-2,5% του ΑΕΠ για όλο το 2023.
Οι εξελίξεις δείχνουν ένα δύσκολο β΄ εξάμηνο, αφενός λόγω της μεγάλης αύξησης των επιτοκίων και αφ΄ ετέρου λόγω της αδυναμίας μας να κλείσουμε “τρύπες” που επηρεάζουν δυσμενώς την οικονομία.
Ενδεικτικά παραδείγματα είναι οι συνεχιζόμενες εκκρεμότητες με τις εκποιήσεις (ούτε την περασμένη Πέμπτη τα “βρήκαν” τα κόμματα και η κυβέρνηση), με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, με τις καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις, με την αύξηση των δημοσίων δαπανών (ΑΤΑ και νέες προσλήψεις προσωπικού), με τη συγκράτηση των επενδύσεων κλπ.
Αν σ΄ αυτά συμπεριλάβουμε και τους ισχυρισμούς των ξενοδόχων και τουριστικών επιχειρήσεων ότι ο τουρισμός δεν είναι όπως παρουσιάζεται από τα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας, τότε η εικόνα γίνεται πιο ζοφερή. Και μαζί μ΄ αυτά έχουμε και το θέμα των κυρώσεων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο επηρεάζει τους τομείς των λογιστών, των δικηγόρων και των συμβουλευτικών υπηρεσιών.
Από το κάδρο, δεν μπορεί κάποιος να αφαιρέσει και τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα στη διεθνή οικονομία, η οποία επενεργεί στην ευάλωτη μικρή και ανοικτή, δική μας οικονομία.
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι το β΄ εξάμηνο δεν θα έχουμε τα έσοδα από τον τουρισμό, τις μεγάλες επενδύσεις από το εξωτερικό και άλυτα τα διάφορα εσωγενή και εξωγενή προβλήματα μας, προβλέπεται ένα δύσκολο 6μηνο.
Αν μάλιστα, υπάρξει οποιαδήποτε αρνητικότερη εξέλιξη, είτε στον πόλεμο στην Ουκρανία, είτε στην ευρύτερη διεθνή οικονομία, η Κύπρος θα επηρεαστεί περισσότερο.
Η διέξοδος σ΄ όλα αυτά και για να αποφύγουμε πιθανούς κινδύνους είναι:
- Η άμεση διαχείριση των υπαρχόντων προβλημάτων (επιτόκια, “κόκκινα” δάνεια, εκποιήσεις, ακρίβεια, κλπ).
- Η άμεση εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και η προώθηση νέων που θα εκσυγχρονίζουν το κράτος και την οικονομία.
- Η εστίαση μας στην εξωστρέφεια της οικονομίας, ώστε να αυξήσουμε τις εξαγωγές, να προσελκύσουμε νέες επενδύσεις και να φέρουμε νέες εταιρείες στην Κύπρο.
- Ο επανασχεδιασμός της τουριστικής ταυτότητας της χώρας και η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος μας.
- Η λήψη οριστικών αποφάσεων για τα ενεργειακά, ώστε να αξιοποιηθούν τα κοιτάσματα στην ΑΟΖ μας και να μετατρέψουμε τη χώρα μας σε ενεργειακό κόμβο στην περιοχή μας.
- Η άμεση προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας και η εστίαση στους τομείς της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών.
- Η προώθηση των νέων τομέων της οικονομίας, όπως είναι η πράσινη και η γαλάζια ανάπτυξη, η αειφορία, κλπ.
Αν δεν δρομολογηθούν άμεσα όλες αυτές οι παρεμβάσεις, τότε θα μείνουμε να μετράμε τις απώλειες μας στο τέλος της χρονιάς. Θα χαθεί μια χρονιά που προσφερόταν για μεγάλες και σοβαρές αλλαγές, αφού είχαμε το κομπόδεμα του 2022 και τις εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης για μεταρρυθμίσεις και ανακατατάξεις.
Γνώμη μας είναι ότι μπορούμε να βελτιώσουμε τα δεδομένα και να πετύχουμε καλύτερες επιδόσεις μέχρι το τέλος του χρόνου. Το ερώτημα είναι κατά πόσον με τους ρυθμούς που πάμε και τη νοοτροπία μας, θα τα καταφέρουμε;
Ιωσήφ Ιωσήφ
