Επιστρέφει ο Καρλ Μαρξ στη Γερμανία; Πρόσφατα, το Der Spiegel προκάλεσε αίσθηση, φιλοξενώντας στο εξώφυλλό του μια μεγάλη φωτογραφία του Καρλ Μαρξ- με λαχανί κοντομάνικο πουκάμισο και τατουάζ- με τίτλο: “Είχε τελικά δίκιο ο Μαρξ;”.
Είναι άραγε αλήθεια ότι ο κλασικός καπιταλισμός δεν λειτουργεί πλέον και ότι ο αντικαπιταλισμός βιώνει μια αναγέννηση – με τη μορφή της πράσινης ιδεολογίας, αλλά και με τη μορφή του μαρξισμού;
«Πάρα πολλά πράγματα δεν λειτουργούν πλέον. Η παγκοσμιοποίηση πρόκειται να καταρρεύσει, παίρνοντας μαζί της το γερμανικό οικονομικό μοντέλο. Η διεθνής κοινότητα εγκλωβίζεται σε ανταγωνιστικά μπλοκ, ο πληθωρισμός διευρύνει περαιτέρω το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και έχουμε χάσει σχεδόν όλους τους κλιματικούς στόχους μας», σημειώνει το περιοδικό, ενώ επικαλείται και τον Βρετανό ιστορικό Άνταμ Τουζ, για να αναφερθεί στην εποχή των «πολυκρίσεων» και στο «αόρατο χέρι της αγοράς» , το οποίο «δεν εμφανίζεται πλέον ως θαυματουργή λύση» πριν περάσει στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής.
Οι «πιρουέτες» των φιλοκαπιταλιστών
Ο Μαρξ έχει πει ότι ο καπιταλισμός θα αυτοκαταστραφεί και υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι μπορεί να είχε δίκιο Το δημοσίευμα θα μπορούσε εύκολα να επικαλεστεί τον Τζόζεφ Σουμπέτερ, έναν φιλοκαπιταλιστή οικονομολόγο που ξεκίνησε το διάσημο βιβλίο του με μια ερώτηση: «Μπορεί ο καπιταλισμός να επιβιώσει; Όχι. Δεν νομίζω ότι μπορεί».
«Ο καπιταλισμός δεν λειτουργεί πια για τους περισσότερους ανθρώπους», σύμφωνα και με τον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο επενδυτή και διαχειριστή hedge fund Ρέι Ντάλιο, στον οποίο παραπέμπει το Der Spiegel, αναφέροντας πως τον τελευταίο καιρό ο ίδιος φαίνεται ότι δεν διαβάζει πια τα πρωινά τη Wall Street Journal στη βίλα των 2.000 τ.μ, αλλά το Κεφάλαιο του Μαρξ.
«Η κλιματική κρίση είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα των προβλημάτων που προκαλεί ο καπιταλισμός. Οι τρέχοντες περιβαλλοντικοί κίνδυνοι συνδέονται στενά με τις μαρξιστικές κριτικές του καπιταλισμού. Πριν από 150 και πλέον χρόνια, ο Καρλ Μαρξ είχε εντοπίσει τους κινδύνους αυτού του συστήματος για τον πλανήτη», σημειώνεται στο δημοσίευμα.
«Περισσότερος κεΰνσιανισμός»
Το άρθρο του Der Spiegel φλερτάρει με τρόπους για τη διόρθωση των προβλημάτων.
Μια πρόταση είναι να εισαχθεί περισσότερος κεϋνσιανισμός, δηλαδή ενεργή παρέμβαση των κυβερνήσεων στην αγορά. Λιγότερη ανάπτυξη, περισσότεροι κυβερνητικοί στόχοι, συμπεραίνει το περιοδικό.
«Όχι σε ταμπέλες»
Τι εμποδίζει τη Δύση να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση; Μέρος του προβλήματος είναι οι ετικέτες. Αν αφαιρέσετε λέξεις όπως “σοσιαλισμός” ή “κομμουνισμός” και απλώς εξετάσετε επιτυχημένα παραδείγματα μικτών συστημάτων διακυβέρνησης που χρησιμοποιούνται από τη Σιγκαπούρη ή τη Φινλανδία ή την Κίνα ή τη Δανία, η αντίληψη είναι θετική.
Εξετάζεται επίσης η εγκατάλειψη της θρησκευτικής προσκόλλησης στον καπιταλισμό και τους πυλώνες του. Μια ενδιαφέρουσα ένδειξη για το μέλλον είναι ότι η επόμενη γενιά δεν τρέφει φανατικό μίσος για τα μη καπιταλιστικά συστήματα που έχουν οι γονείς τους.
Πιο «ανοιχτοί» οι νέοι
Το άρθρο του Der Spiegel παραθέτει μια δημοσκόπηση που λέει ότι το 49% των 18 έως 29 ετών στις ΗΠΑ έχουν πλέον θετική γνώμη για τον σοσιαλισμό. «Ο σοσιαλιστής Μπέρνι Σάντερς θεωρείται ένα φωτεινό φως ακεραιότητας ανάμεσα σε μια σειρά από ευρέως αντιπαθείς πολιτικούς ηγέτες των ΗΠΑ. Το ασιατικό μοντέλο της “συμβουλευτικής” δημοκρατίας (σκεφτείτε τη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, την ηπειρωτική Κίνα) φαίνεται να παράγει πιο ευτυχισμένες και ασφαλείς κοινωνίες από ό,τι η δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία».
