Η καταστροφή «θα οδηγήσει σε μόνιμη ζημιά στη γεωργία και τα αποθέματα πόσιμου νερού και θα εξαφανίσει ολόκληρες κοινότητες», δήλωσε ο Aμερικανός αναλυτής Μάικλ Κόφμαν του Κέντρου Θαλασσίων Μελετών.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι κάνει επίσης λόγο για μια αναμενόμενη περιβαλλοντική καταστροφή. «Είναι αδύνατο να προβλεφθεί πόσα από τα χημικά και τα προϊόντα πετρελαίου που αποθηκεύονται στις πλημμυρισμένες περιοχές, θα καταλήξουν στον ποταμό αι τη θάλασσα», είπε ο Ουκρανός πρόεδρος.
Αν και το τμήμα του εδάφους που επλήγη περισσότερο από τις πλημμύρες βρίσκεται κυρίως υπό τον έλεγχο της Μόσχας, τα ερωτήματα για τους υπεύθυνους της καταστροφής, δεν έχουν ακόμη απαντηθεί, ξεκάθαρα. Ειδικοί σε όλο τον κόσμο αναρωτιούνται για τους πιθανούς λόγους της καταστροφής. Σε αντίθεση μάλιστα με τις αρχικές υποθέσεις, οι ερευνητές από μια ανεξάρτητη οργάνωση κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι Ρώσοι ήταν υπεύθυνοι για την καταστροφή, αλλά λόγω εγκληματικής αμέλειας, παρά για σκόπιμη έκρηξη.
Σύμφωνα με έκθεση του Conflict Intelligence Team (CIT), μιας ανεξάρτητης ερευνητικής οργάνωσης από τη Ρωσία, που διεξάγει έρευνα ανοιχτού κώδικα για γεγονότα που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων, ιδίως τις ενέργειες των ρωσικών στρατευμάτων, «δεν επρόκειτο για σκόπιμη έκρηξη αλλά για «εγκληματική αμέλεια εκ μέρους των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων» που οδήγησε στην καταστροφή του φράγματος. Η ερευνητική οργάνωση κατέληξε σε αυτήν την αξιολόγηση αφού συνέκρινε αρκετές δορυφορικές εικόνες από το φθινόπωρο του 2022.
Σύμφωνα με την εκτίμηση της CIT, οι καταγεγραμμένες εκρήξεις κοντά στους υδροηλεκτρικούς σταθμούς δεν προκλήθηκαν από βομβαρδισμούς, αλλά από νάρκες που τοποθετήθηκαν από τη Ρωσία, οι οποίες παρασύρθηκαν από το ρεύμα μετά την έκρηξη του φράγματος. «Γνωρίζουμε από το παρελθόν ότι οι Ρώσοι είχαν ναρκοθετήσει το φράγμα. Βασικά, μας είχαν ενημερώσει», τόνισε και ο στρατιωτικός ειδικός Μάρκους Ράισνερ στο NDR.
Δορυφορικές εικόνες από το Maxar, το Sentinel και το Planet δείχνουν ότι μια έκρηξη τον Νοέμβριο του 2022 προκάλεσε ζημιά στις διόδους απορροής του φράγματος, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις υποχωρούσαν. Αλλά η βασική υποδομή, δεν υπέστη ζημιά. Ωστόσο, οι γερανοί που χρησιμοποιήθηκαν για να ανοίξουν τις διόδους απορροής δεν είχαν μετακινηθεί από τον Νοέμβριο, όπως δείχνουν οι δορυφορικές εικόνες, τονίζουν οι ειδικοί. Σε όλες τις φωτογραφίες που ακολούθησαν, οι γερανοί παρέμειναν στα ίδια σημεία μέχρι τις 5 Ιουνίου. Τι σημαίνει αυτό; «Από τις 15 Νοεμβρίου, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις δεν έχουν ρυθμίσει με κανέναν τρόπο τη στάθμη του νερού στο φράγμα».
Η συσσώρευση ζημιών οδήγησε στην καταστροφή
Η αμέλεια αυτή προκάλεσε την πολύ χαμηλή στάθμη του νερού τον Φεβρουάριο και στη συνέχεια το επίπεδο ρεκόρ στα τέλη Μαΐου. Οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι στο τμήμα του φράγματος πάνω από τις ανοιχτές διόδους απορροής, παρατηρούνται μικρές ζημιές στις 28 Μαΐου, που πιθανότατα προήλθαν από τον περσινό βομβαρδισμό από τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας. Οι εικόνες από τις 2 Ιουνίου δείχνουν ότι το τμήμα του φράγματος πάνω από τις ανοιχτές διόδους, έχει καταρρεύσει. Η ζημιά που προκλήθηκε από αυτό είχε επεκταθεί μέχρι τις 4 Ιουνίου και στις 5 Ιουνίου, το τμήμα του φράγματος που κατέρρευσε μπορούσε να φανεί με ακόμη μεγαλύτερη λεπτομέρεια.
«Ολα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ζημιά στο φράγμα αυξάνονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν προκλήθηκε από έκρηξη σε μια μέρα», καταλήγουν οι συγγραφείς της έκθεσης του CIT. Ως αποτέλεσμα της συσσώρευσης αυτών των ζημιών, «το φράγμα κατέρρευσε τη νύχτα της 5ης προς την 6η Ιουνίου», αναφέρουν. «Πρώτα το νερό διέρρευσε από το φράγμα στην περιοχή των ανοιχτών διόδων απορροής και στη συνέχεια κατέρρευσε ο χώρος των στροβίλων, υπό την πίεση της ροής του νερού».
Σύμφωνα με το CIT, εκτός από τις δορυφορικές εικόνες, υπάρχουν και άλλα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία. Το γράφημα της στάθμης του νερού στο φράγμα, που εκπονήθηκε με βάση δορυφορικά δεδομένα, δείχνει ότι το φθινόπωρο του 2022 οι διακυμάνσεις της στάθμης του νερού, είχαν αυξηθεί. Στην αρχή του έτους, το επίπεδο έπεσε απότομα σε ένα ασυνήθιστα χαμηλό επίπεδο και στη συνέχεια ανέβηκε εξίσου απότομα σε υψηλό ρεκόρ τον Ιούνιο του 2023. Ο λόγος ήταν επίσης οι έντονες βροχοπτώσεις την προηγούμενη εβδομάδα.
Οι μόνοι χαμένοι
«Μια έκρηξη σε κλειστό χώρο μέσα στο φράγμα θα προκαλούσε πολύ μεγαλύτερη ζημιά – σημαντικά μεγαλύτερη για παράδειγμα, από μια βομβιστική επίθεση από το εξωτερικό. Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι χρειάζονταν εκατοντάδες κιλά εκρηκτικών για να γίνει μια τέτοια καταστροφή. Ένας μόνο πύραυλος από το εξωτερικό είναι απίθανο να είναι η αιτία. Ακόμη και ένα άμεσο χτύπημα δεν θα μπορούσε να είχε καταστρέψει το φράγμα.
Σε κάθε περίπτωση, οι κάτοικοι της περιοχής θα έχουν να αντιμετωπίσουν τεράστιες δυσκολίες τα επόμενα χρόνια, σε μια ήδη πολύπλοκη κατάσταση λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης. Ανεξάρτητα από το ποιος θα νικήσει στον πόλεμο, μόνο ηττημένοι θα υπάρχουν στον Δνείπερο…
Μιχάλης Ψύλος • [email protected]
