Την άμεση ψήφιση της μεταρρύθμισης στη δικαιοσύνη ζητά ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, ενώ υπογραμμίζει ότι η εκκρεμότητα χιλιάδων υποθέσεων στα δικαστήρια, με μέσο όρο εκδίκασης πέραν των πέντε χρόνων, συνιστά τροχοπέδη για την επόμενη ημέρα και την αναπτυξιακή δυναμική στην οποία στοχεύει η Κύπρος.
Αυτό υπογραμμίζει ο Ταμίας του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αμμοχώστου κ. Σταύρος Μαυρομμάτης, προσθέτοντας ότι η συμβολή των δικηγόρων στην ανάπτυξη της οικονομίας είναι εκ των ων ουκ άνευ καθοριστικής και καταλυτικής σημασίας. Στην αποκλειστική συνέντευξη του στο nomisma ο κ. Μαυρομμάτης επισημαίνει ότι ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα δεοντολογίας καθότι το κύρος του επαγγέλματος, αλλά και η εμπιστοσύνη του κόσμου στη δικαιοσύνη καθρεφτίζοντας σε κάθε ένα εκ των δικηγόρων μελών του. Η πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του κ. Μαυρομμάτη για τις Νομικές Υπηρεσίες σε σχέση με την οικονομία και τις επιχειρήσεις, έχει ως εξής:
Ποιες είναι οι κύριες υπηρεσίες που προσφέρουν τα δικηγορικά γραφεία στις επιχειρήσεις;
Στο διαρκώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον του σήμερα με τις προκλήσεις και τις ανάγκες να πολλαπλασιάζονται για όλα τα νομικά πρόσωπα ή και οργανισμούς η ανάγκη για νομική κάλυψη και υποστήριξη από δικηγόρους είναι πιστεύω πιο επιβεβλημένη από ποτέ. Στη βάση αυτή, άλλωστε, είναι δεδομένο ότι ο δικηγόρος αυτή τη στιγμή δύναται να προσφέρει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών στους πελάτες του.
Μερικές από τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα δικηγορικά γραφεία είναι λ.χ. η παροχή νομικών συμβουλών και γνωματεύσεων σε θέματα εμπορικών και οικονομικών συναλλαγών, η κατάρτιση ή και αναθεώρηση εμπορικών και άλλων συμφωνητικών εγγράφων συμπεριλαμβανομένων αγοραπωλητηρίων ως επίσης και η επεξήγηση και ερμηνεία όρων νομικών εγγράφων.
Περαιτέρω, εξαιρετικά σημαντική είναι η νομική υποστήριξη των δικηγόρων σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ασφαλιστικού, φορολογικού αλλά και εταιρικού δικαίου.
Ειδικότερα, οι δικηγόροι αναλαμβάνουν την ίδρυση εταιρειών, κοινοπραξιών, συνεταιρισμών και μπορούν να παρέχουν καθοδήγηση σε κάθε ζήτημα που ανακύπτει από μια τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα ή συνεργασία. Αναφέρω επίσης την εγγραφή εμπορικών σημάτων, διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και εν γένει σε οτιδήποτε άπτεται του περί Εταιρειών Νόμου. Οι δικηγόροι άλλωστε είναι εκ των βασικών παρόχων διοικητικών υπηρεσιών.
Με βάση και τις σχετικά πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις αναφορικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων είδαμε στην πράξη ότι το σύνολο των επιχειρήσεων και νομικών προσώπων διαπίστωσαν την αναγκαιότητα προσφυγής στους δικηγόρους τους, ώστε να προσαρμοστούν και να συμμορφωθούν με τις νομικές υποχρεώσεις τους.
Αυτονόητη μεν αλλά αναγκαία η αναφορά μου και στο ότι οι δικηγόροι κατά κύριο λόγο εμφανίζονται και εκπροσωπούν τους πελάτες τους σε όλα τα δικαστήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και σε κάθε δικαστική ή άλλη επιτροπή η Αρχή ιδρυθεί όπως π.χ. στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών όπου εξετάζονται προσφυγές εναντίον αποφάσεων κατακύρωσης δημοσίων διαγωνισμών και συναφή.
Δεδομένου λοιπόν ότι ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών αποτελεί βασικό πυλώνα της κυπριακής οικονομίας, το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών των δικηγόρων είναι βασική προϋπόθεση για τη διατήρηση και ενδυνάμωση της θέσης της Κύπρου στον διεθνή επιχειρηματικό χάρτη.
Ποια εργαλεία έχει στη διάθεση του ο ΠΔΣ για να αποτρέπει αντιδεοντολογικές ή παράτυπες πράξεις μεταξύ των μελών του και των επιχειρήσεων;
Ο ΠΔΣ ως το επαγγελματικό σώμα που εκπροσωπεί πέραν των 4,300 δικηγόρων εκπληρώνει τον ρυθμιστικό του ρόλο με στόχο την άριστη από τον δικηγόρο εκτέλεση της αποστολής του, που αναγνωρίζεται ως απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας, της οικονομίας και του Κράτους Δικαίου.
Η άσκηση του επαγγέλματος επιβάλλει την πιστή τήρηση της κείμενης νομοθεσίας και του Κώδικα Δεοντολογίας για τη λυσιτελή επιτέλεση του έργου του δικηγόρου, ως συλλειτουργού στην απονομή της δικαιοσύνης.
Με βάση τον Περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο του 188(Ι)/2007, λειτουργοί του ΠΔΣ προβαίνουν σε εποπτικούς ελέγχους μεγάλου αριθμού εποπτευομένων, δικηγόρων, δικηγορικών εταιριών και ΕΠΔΥ.
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις που καθορίζονται τόσο στους ανωτέρω Νόμους όσο και στις εκάστοτε Οδηγίες, που εκδίδονται από την Εποπτική Αρχή που είναι ο ΠΔΣ, τότε το δικαιούχο πρόσωπο παραπέμπεται στο Συμβούλιο του ΠΔΣ για εξέταση ενδεχόμενης επιβολής κυρώσεων, ως αυτές καθορίζονται στο Άρθρο 59(6) του Νόμου 188(Ι)/2007 και οι αποφάσεις δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του ΠΔΣ.
Εφόσον στοιχειοθετηθούν οποιεσδήποτε αντιδεοντολογικές συμπεριφορές αυτές κρίνονται από το Πειθαρχικό Συμβούλιο, το οποίο έχει συσταθεί με βάση τον Περί Δικηγόρων Νόμο σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διατάξεις και διαδικασίες και οι αποφάσεις δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του ΠΔΣ. Θέλω να αναφέρω ότι ως ΠΔΣ δίδουμε ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα δεοντολογίας καθότι το κύρος του επαγγέλματος, αλλά και η εμπιστοσύνη του κόσμου στη δικαιοσύνη καθρεφτίζονται σε κάθε ένα εκ των δικηγόρων μελών μας.
Πόσο θα βοηθήσει το επάγγελμα των δικηγόρων, τις επιχειρήσεις και ευρύτερα την οικονομία η εφαρμογή της μεταρρύθμισης στη δικαιοσύνη;
Ο ΠΔΣ ως βασικός εταίρος της προσπάθειας για μεταρρυθμίσεις στη δικαιοσύνη, σε παρεμβάσεις και τοποθετήσεις του υπογραμμίζει την ανάγκη αντιμετώπισης της συγκεκριμένης παθογένειας που κοστίζει τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήμα στο κράτος, αλλά και στον επιχειρηματικό κόσμο ευρύτερα. Σταθερή θέση του ΠΔΣ είναι η προώθηση και ψήφιση των Νομοσχεδίων της δικαστικής μεταρρύθμισης, ως έχουν συμφωνηθεί, χωρίς άλλη αδικαιολόγητη καθυστέρηση, εάν πραγματικά στοχεύουμε στην επίλυση χρόνιων ζητημάτων, ούτως ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες προκλήσεις. Δεν χωρεί καμία δικαιολογία και δεν είναι αποδεκτή καμία άλλη αργοπορία στο όλο ζήτημα.
Διεθνείς φορείς όπως η Greco, η Venice Commission, The European Commission, The Rule of Law, καθώς και Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες, υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης.
Η οργανωτική αναβάθμιση των Δικαστηρίων, η περαιτέρω αποσυμφόρηση του συστήματος μέσω της ενδυνάμωσης των εξωδικαστικών τρόπων επίλυσης διαφορών, η συνεχής εκπαίδευση δικηγόρων, δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων, η βελτίωση και η ενίσχυση της νομοθεσίας με ειδικές πρόνοιες εκεί και όπου χρειάζεται, είναι καίριοι στόχοι της μεταρρύθμισης.
Η προτεινόμενη δημιουργία ενός νέου θεσμικού οργάνου, της Υπηρεσίας Διαχείρισης των Δικαστηρίων σε σωστές βάσεις, αναμένεται ότι θα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες βελτίωσης όλων των δικαστηρίων, της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχουν, της ανάπτυξης, του εκσυγχρονισμού, της άμεσης βελτίωσης, του μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.
Σημαντικό βήμα στην πορεία ποιοτικής αναβάθμισης του συστήματος δικαιοσύνης της χώρας αποτελεί και η πλήρης εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικής καταχώρισης (iJustice), από την 1η Φεβρουαρίου 2022, προπομπός του ολοκληρωμένου συστήματος eJustice στο οποίο επίσης ο ΠΔΣ συμμετέχει με συγκεκριμένη Επιτροπή, δίδοντας απόψεις και εισηγήσεις. Όλες οι νέες υποθέσεις καταχωρίζονται πλέον ηλεκτρονικά, χωρίς φυσική παρουσία στα Πρωτοκολλητεία των δικαστηρίων, εξαιρουμένων του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας και των Δικαστηρίων που ασκούν Ποινική Δικαιοδοσία, περιλαμβανομένων του Κακουργιοδικείου, του Στρατιωτικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Ο ΠΔΣ παραμένει υποστηρικτής κάθε προσπάθειας που προσανατολίζεται στη μετάβαση του τομέα της δικαιοσύνης στην ψηφιακή εποχή.
Εάν θέλουμε η χώρα μας να θεωρείται δυναμικός κόμβος παροχής υπηρεσιών, οφείλουμε να διαμορφώσουμε συνθήκες και δικαστικές διαδικασίες, που θα παρέχουν στους ενδιαφερόμενους ευκαιρίες εκδίκασης των υποθέσεών τους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται συνθήκες προσέλκυσης νέων επενδύσεων, επιχειρηματιών και εταιρειών που θα ενδιαφερθούν να εγγραφούν ή να δραστηριοποιηθούν από την Κύπρο στο εξωτερικό.
Πώς σχολιάζετε τα παράπονα του επιχειρηματικού κόσμου για τις μεγάλες καθυστερήσεις στην εκδίκαση υποθέσεών τους από τα δικαστήρια;
Απολύτως εύλογα και δικαιολογημένα. Το ζήτημα της καθυστέρησης στην απονομή της δικαιοσύνης είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα που απασχολεί τόσο το Ανώτατο Δικαστήριο όσο και τον ΠΔΣ. Κατά την άποψή, μου δεν νοείται σε ένα Κράτος Δικαίου να υφίσταται καθυστέρηση στην αποπεράτωση μιας υπόθεσης.
Θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ότι οι μεγάλες καθυστερήσεις που καταγράφονται τις τελευταίες δεκαετίες στην απονομή της δικαιοσύνης αποτελούν από τους βασικότερους παράγοντες υπονόμευσης του Κράτους Δικαίου, και αποσταθεροποίησης και του επιχειρηματικού κόσμου ο οποίος αναμένει ότι οι όποιες διαφορές παραπέμπονται στα Δικαστήρια της Δημοκρατίας θα εκδικάζονται και θα επιλύονται οριστικά σε μικρό χρονικό διάστημα, ώστε η προσφυγή στο Δικαστήριο να έχει την αξία που της αναλογεί.
Η παράμετρος λοιπόν της καθυστέρησης στην απονομή της Δικαιοσύνης σε συνδυασμό όμως και με την αδυναμία εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων έχει σημαντικές συνέπειες σε κοινωνικό αλλά και οικονομικό επίπεδο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις πια που ο φόβος εμπλοκής σε χρονοβόρες και ατελέσφορες δικαστικές διαδικασίες που καταλήγουν σε καθυστέρηση ή και στην μη απονομή της δικαιοσύνης να οδηγεί μεγάλο αριθμό προσώπων, κατά κύριο λόγο, ξένων επενδυτών ή επιχειρηματιών είτε να αποσύρουν το επενδυτικό ενδιαφέρον τους από την Κύπρο, είτε και να μην επιλέγουν την Κύπρο ως επενδυτικό προορισμό.
Υπό το πρίσμα δε του πολέμου και των εξελίξεων στην Ουκρανία που επιφέρουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, η Κύπρος έχει ανάγκη να διατηρήσει την ελκυστικότητά της ως επενδυτικός προορισμός και ως κέντρο παροχής υψηλών προδιαγραφών υπηρεσιών. Και προς αυτή την κατεύθυνση η αποτελεσματικότητα αλλά και η ταχύτητα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης είναι δυο βασικές συνιστώσες. Το γεγονός όμως ότι εκκρεμούν χιλιάδες υποθέσεις στα Δικαστήρια, με μέσο όρο εκδίκασης πέραν των πέντε χρόνων, συνιστά τροχοπέδη για την επόμενη ημέρα και την αναπτυξιακή δυναμική στην οποία στοχεύουμε.
Στην παγκόσμια αγορά των επενδύσεων η ύπαρξη ευνοϊκού νομοθετικού και φορολογικού πλαισίου καταδεικνύεται ως απαραίτητη προϋπόθεση για την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων. Οι επενδυτές ενδιαφέρονται για σταθερότητα, ανταγωνιστικότητα και κερδοφορία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ποιότητα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος είναι πολύ σημαντική. Ο ΠΔΣ ως βασικός εταίρος της προσπάθειας για μεταρρυθμίσεις στη δικαιοσύνη, σε παρεμβάσεις και τοποθετήσεις του υπογραμμίζει την ανάγκη αντιμετώπισης της συγκεκριμένης παθογένειας που κοστίζει τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήμα στο κράτος αλλά και στον επιχειρηματικό κόσμο ευρύτερα.
Ποιες αλλαγές ή τομές προτείνει ο ΠΔΣ για να περιοριστούν οι καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης για τις οικονομικές – εμπορικές υποθέσεις; Ποια η θέση του ΠΔΣ για την ίδρυση του Εμπορικού Δικαστηρίου και τον ρόλο του;
Σημαντικό βήμα στη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης αποτελεί η αναθεώρηση των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας που πραγματοποιείται στο πλαίσιο ενός κοινού έργου του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο. Αναμφίβολα, η δικονομία συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία των μηχανισμών λειτουργίας της δικαιοσύνης και θα οδηγήσει στην αναβάθμιση του επιπέδου της μάχιμης δικηγορίας.
Τον περασμένο Νοέμβριο ολοκληρώθηκε η εκπαίδευση 500 δικηγόρων και σε αυτό το στάδιο δρομολογείται η οργάνωση εκπαίδευσης όλων των δικηγόρων, ούτως ώστε να επιτευχθεί η επαρκής γνώση για τους νέους θεσμούς. Ως ΠΔΣ θα στηρίξουμε πλήρως τα μέλη μας και θα τους παρέχουμε όλες τις ευκαιρίες για την εξοικείωσή τους με το νέο πλαίσιο των θεσμών της πολιτικής δικονομίας.
Το νομοσχέδιο για την ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου επίσης αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για την Κύπρο, αφού θα συμβάλει στην εξειδίκευση, που θα οδηγήσει στην αναβάθμιση της ποιότητας απονομής της δικαιοσύνης και ταυτόχρονα στην ταχεία εκδίκαση των εμπορικών διαφορών και ναυτικών υποθέσεων.
Ο ΠΔΣ στηρίζει την προσπάθεια αυτή και αναμένουμε την ψήφιση του νομοσχέδιου σύντομα από την Ολομέλεια της Βουλής, προκειμένου να έχει πρακτικό αντίκρισμα η εξαγγελία. Παράλληλα, με τους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφορών όπως η διαμεσολάβηση και η διαιτησία καθώς επίσης και η διαδικτυακή επίλυση διαφορών, η επιχειρηματική κοινότητα θα επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό σε σύγκριση με λοιπούς τρόπους.
Η σωστή και αποτελεσματική λειτουργία των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης διαφορών αποτελεί λύση για τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης, μπορεί ακριβώς να μειώσει τον φόρτο εργασίας των δικαστηρίων, επιτρέποντας στους δικαστές να επικεντρωθούν σε πιο πολύπλοκες περιπτώσεις. Έτσι εξοικονομείται χρόνος και χρήμα για τα συμβαλλόμενα μέρη.
Προς τον ίδιο στόχο μπορεί να συμβάλει και η εφαρμογή των εξ αποστάσεως ακροάσεων για υποθέσεις που δεν απαιτούν φυσική παρουσία. Είδαμε άλλωστε, ότι τέτοιας φύσης διαδικασίες είναι δυνατές και πλήρως επιτυχημένες σε άλλα κράτη και η υιοθέτησή τους, πάντοτε λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες, ανάγκες και δυνατότητες του δικού μας κράτους, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει.
Σημαντική κρίνεται επίσης η φορολογική μεταρρύθμιση, προκειμένου να εξεταστεί με ολιστικό τρόπο το φορολογικό μας καθεστώς. Προς τη στόχευση αυτή ο ΠΔΣ υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο βασικές συνιστώσες: οι παγκόσμιες φορολογικές αλλαγές και το οικονομικό μοντέλο στο οποίο στοχεύει η Κύπρος.
Στο σημείο αυτό βέβαια θα ήθελα να τονίσω ότι η προσωπική μου άποψη, την οποία πιστεύω υιοθετεί και ένα μεγάλο ποσοστό συναδέλφων δικηγόρων και νομικών είναι πως η ίδρυση του Εμπορικού Δικαστηρίου μπορεί να συνδυαστεί άνετα και με την αποκέντρωση των δικαστηρίων, με την έννοια ότι θα μπορούσε κάλλιστα να εγκατασταθεί π.χ. στην πόλη της Λάρνακας. Σε τέτοια περίπτωση είμαι βέβαιος ότι όχι μόνο θα δοθεί και στους δικηγόρους που εδρεύουν στη Λάρνακα και στην ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου μεγαλύτερο κίνητρο για εξειδίκευση και πρόοδο, αλλά και ο επιχειρηματικός κόσμος θα δει να υπάρχει ανάλογη οικονομική και κοινωνική πρόοδος.
Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμβολή του δικηγορικού επαγγέλματος στην ανάπτυξη της οικονομίας;
Η συμβολή των δικηγόρων στην ανάπτυξη της οικονομίας είναι εκ των ων ουκ άνευ καθοριστικής και καταλυτικής σημασίας.
Δεδομένου ότι ο δικηγόρος δύναται να εμπλακεί στις οικονομικές συναλλαγές και δραστηριότητες του εντολέα του, τον οποίο θα συμβουλεύει ανάλογα με τις σχετικές νομοθετικές πρόνοιες και θα του παρέχει τη δυνατότητα να εφαρμόζει άμεσες λύσεις, και κυρίως νομικά ασφαλείς δικαστικά και/ή εξωδικαστικά, η συμβολή του στην ανάπτυξη της οικονομίας σε μια κοινωνία είναι δεδομένη. Υπό αυτό το πρίσμα, ο δικηγόρος πρέπει, εκτός από καταρτισμένος, να είναι εξοικειωμένος και με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, ώστε να μπορεί να προσφέρει στους πελάτες του πρόσβαση στην πληροφορία και αυτοί, με τη σειρά τους, να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις μέσα σε ένα σύνθετο και πολύπλοκο περιβάλλον.
Οι δικηγόροι στο κομμάτι του επιχειρείν παρέχουν διοικητικές υπηρεσίες, οι οποίες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από νομικά, εταιρικά, εμπορικά, ναυτιλιακά και άλλα ρυθμιστικά ζητήματα ενώπιον θεσμικών φορέων.
Είναι αντιληπτό ότι ο δικηγόρος λειτουργεί ως συντελεστής του επιχειρείν, όπου καθοδηγεί και ασκεί προληπτική νομική εποπτεία σε συνδυασμό με παροχή καινοτόμων προτάσεων
Για να παρέχει αποτελεσματικά τις υπηρεσίες του στον επιχειρηματικό κόσμο, ο δικηγόρος του μέλλοντος θα πρέπει να διαθέτει το σύνολο των δεξιοτήτων που συνδυάζουν τη νομική κατάρτιση με την εξειδίκευση σε γνώσεις οικονομικών, φορολογικών και άλλων παρεμφερών τομέων, προκειμένου να μπορεί να ανταποκρίνεται με συνέπεια και επαγγελματισμό στη συνεχώς μεταβαλλόμενη εμπορική πραγματικότητα τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Καταληκτικά, είναι η θέση μου ότι ο δικηγόρος στην Κύπρο έχει το κύρος αλλά και όλα τα εχέγγυα για να παρέχει νομικές υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών.
Από το Περιοδικό Nomisma – Τεύχος Απριλίου
