Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η πιο σημαντική εβδομάδα είναι για την Αμερική αυτή που διανύουμε, εκτιμά το CNBC, αφού όλοι αναμένουν τη σημερινή απόφαση της Fed. Οι ειδικοί αναμένουν μια δεύτερη αύξηση του βασικού επιτοκίου όσο και τον προηγούμενο μήνα. «Προφανώς, μια αύξηση 75 μονάδων βάσης ψήνεται αυτή την εβδομάδα», λέει ο Λέο Γκροχόβσκι, επικεφαλής στον τομέα επενδύσεων στην BNY Mellon Wealth.
Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν μάλιστα ότι η Fed θα πρέπει να είναι τόσο επιθετική όσο ο πρώην πρόεδρος της, Πόλ Βόλκερ ο οποίος καταπολέμησε τον πληθωρισμό, που μάστιζε την αμερικανική οικονομία από το 1965 έως το 1982, περιορίζοντας την αύξηση της προσφοράς χρήματος.
Ο Βόλκερ διατήρησε σφιχτή τη νομισματική πολιτική κατά τη διάρκεια της ύφεσης του 1980 και του 1981-82, παρά τις δικομματικές απαιτήσεις για την απόλυσή του. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ανεργία στην Αμερική ανήλθε σε διψήφιο ποσοστό, αλλά ο Βόλκερ παρέμεινε σταθερός μέχρι που τελικά ο πληθωρισμός έπεσε, από 14,8% το 1980, σε λιγότερο από 5% μέχρι το τέλος του 1982.
Ο Τζέι Πάουελ, πρώην πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Ασφάλισης Καταθέσεων εκφράζει τον θαυμασμό του για την πολιτική του Βόλκερ, αλλά εκτιμά ότι η Fed πρέπει σήμερα να παρεκκλίνει από τις μεθόδους του, υποστηρίζοντας η προτιμώμενη προσέγγιση σήμερα είναι οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων.
Αλλά και στην Ευρώπη, αυξάνονται οι φωνές για πιο επιθετική προσέγγιση της ΕΚΤ στις αυξήσεις των επιτοκίων. Ο Αυστριακός κεντρικός τραπεζίτης, Ρόμπερτ Χόλτσμαν και εκ των «γερακιών» στο ΔΣ της ΕΚΤ, υποστηρίζει μάλιστα ότι ακόμη και μία «ήπια ύφεση» θα είναι ανεκτή, από το να αφεθούν οι τιμές καταναλωτή να καλπάζουν μακροπρόθεσμα.
Η άλλη πλευρά
Στην άλλη «πλευρά του φεγγαριού», ωστόσο πολλοί ειδικοί-με επικεφαλής την πρόεδρο της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, εκτιμούν ότι οι προσπάθειες δραστικού περιορισμού του πληθωρισμού θα οδηγήσουν σε ύφεση και απότομη αύξηση της ανεργίας. Όπως σημειώνει μια πρόσφατη έκθεση από το Peterson Institute for International Economics, οι αυξήσεις επιτοκίων πιθανότατα θα αυξήσουν την ανεργία με την πάροδο του χρόνου, αλλά δεν θα είναι αρκετές για να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό βραχυπρόθεσμα.
Η πρόσφατη αύξηση των τιμών μπορεί να προκλήθηκε στην Αμερική ιδίως, από την εξαιρετικά υψηλή ζήτηση μετά την πανδημία, αλλά παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς –κυρίως οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και η ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία– έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο. Ο πληθωρισμός μπορεί να περιοριστεί μόνο εάν αντιμετωπιστούν και αυτοί οι παράγοντες. Τουλάχιστον στην Ευρώπη, τα υψηλότερα ποσοστά του πληθωρισμού οφείλονται κυρίως επειδή ο Βλαντιμίρ Πούτιν συνεχίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία και το κόστος των πρώτων υλών, της ενέργειας και των τροφίμων έχει απογειωθεί. Τα υψηλότερα επιτόκια, από την άλλη πλευρά, βοηθούν μόνο σε περιορισμένο βαθμό, αν όχι καθόλου.
«Η αύξηση των επιτοκίων μπορεί γρήγορα να γίνει επικίνδυνη», γράφει ο Γερμανός οικονομολόγος Τόμας Φρίκε στο Der Spiegel και εξηγεί: «ο συνδυασμός υψηλότερων επιτοκίων και η ήδη οξεία δυναμική της ύφεσης μπορεί να οδηγήσει σε αθέτηση υποχρεώσεων στον δανεισμό – για παράδειγμα στα δάνεια για κατασκευές.
Δεν είναι ακόμη σαφές εάν τα θετικά αποτελέσματα θα υπερβούν τα θετικά αποτελέσματα για τις τράπεζες», εκτιμά ο Φρίκε. Προσθέτει μάλιστα ότι όσο δεν επιλύεται το βασικό πρόβλημα της έλλειψης πραγματικής οικονομικής δυναμικής και των επειγουσών επενδύσεων, η απλή αύξηση των επιτοκίων δεν θα βοηθήσει».
Τρεις πρωτοβουλίες
«Η κατάσταση απαιτεί τρεις πρόσθετες πρωτοβουλίες», εκτιμά η καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ,Πένελοπ Κούτζιαν Γκόλντμπεργκ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στον Παγκόσμιας Τράπεζας και αρχισυντάκτρια της American Economic Review:
-Πρώτον, η σύγκρουση στην Ουκρανία πρέπει να αποκλιμακωθεί. Αν και ο πόλεμος δεν «προκάλεσε» πληθωρισμό, σίγουρα συνέβαλε στην άνοδο των τιμών -ιδιαίτερα στους τομείς των τροφίμων και της ενέργειας. Όσο συνεχίζεται ο πόλεμος, οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων θα παραμείνουν υψηλές και η αβεβαιότητα θα συνεχίσει να κλονίζει τις αγορές.
-Δεύτερον να ξεπεραστεί η πανδημία του Covid για να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε ορισμένους τομείς.
-Τρίτον, απαιτούνται επειγόντως μέτρα πολιτικής για να επανέλθουν τα επίπεδα συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στα προ του Covid στάδια. Πολλοί σχολιαστές τονίζουν ότι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εποχής μας όμως είναι η «Μεγάλη Παραίτηση».
Η πανδημία έχει κουράσει και αποθαρρύνει πολλούς εξειδικευμένους επαγγελματίες, που εμφανίζονται απρόθυμοι να δεχτούν εργασία που δεν ανταποκρίνεται σε υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης
