Στην πορεία προς τις κυπριακές προεδρικές εκλογές του 2023, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ορισμένες τάσεις άρχισαν να παγιώνονται: κάποιοι υποψήφιοι πρόεδροι παρουσιάζουν αύξηση στα ποσοστά τους, άλλοι σημειώνουν πτώση ενώ υπάρχουν υποψήφιοι που η εκλογική τους δύναμη παρουσιάζει στασιμότητα. Το πρωτόγνωρο πολιτικό – εκλογικό σκηνικό: α) Χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, πολυπλοκότητα, ρευστότητα και μεταβλητότητα και β) εμπεριέχει εκθετικές ευκαιρίες και καταστροφικά ρίσκα. Τα συνήθη παραδοσιακά εργαλεία πολιτικού μάρκετινγκ μπορούν να επιφέρουν μόνο μικρές αλλαγές στα ποσοστά που καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις. Το ‘Πολυεργαλείο για την υλοποίηση του Προεκλογικού Προγράμματος’ μπορεί να αλλάξει δραματικά τα δημοσκοπικά δεδομένα.
Tα πλάνα και οι προγραμματικές θέσεις των υποψήφιων προέδρων είναι σημαντικό να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων και τα κατάλληλα μοντέλα και εργαλεία για την αποτελεσματική υλοποίηση των προτεινόμενων πολιτικών, την προώθηση μεταρρυθμίσεων και την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων.
Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαμε τουλάχιστο 12 μεγάλες περιόδους ύφεσης. Ενόσω οι ασύμμετροι κίνδυνοι αντιμετωπίζονται με γραμμικά μοντέλα και στατικά εργαλεία, ο καταστροφικός φαύλος κύκλος ‘από κρίση σε κρίση’ θα συνεχιστεί και το επόμενο χτύπημα του μαύρου κύκνου θα ‘θερίσει’ τα πάντα για άλλη μια φορά.
Έχουμε περάσει στην εκθετική εποχή όπου οι προβλέψεις είναι εξαιρετικά δύσκολες. Η έμφαση στην αποδοτικότητα και τις σταδιακές βελτιωτικές αλλαγές (incrementalism) χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ασυμμετρία, η πολυπλοκότητα και η αλληλεξάρτηση, εμπεριέχει εκρηκτικά ρίσκα και δυνητικά καταστροφικές συνέπειες σε βάθος χρόνου.
Ο Καθηγητής Jeffrey Sachs, Πρόεδρος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, υπογραμμίζει την αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις πολλαπλές κρίσεις –οικονομική, ενεργειακή, κοινωνική, υγειονομική, μεταναστευτική και κλιματική κρίση– λόγω της πολυπλοκότητας, των μη γραμμικών αλληλεπιδράσεων και της ασύμμετρης αλληλεξάρτησης των παγκόσμιων κρίσεων.
Παρουσιάζεται πιο κάτω μια εκλογική καινοτομία, το ‘Πολυεργαλείο για την υλοποίηση του Προεκλογικού Προγράμματος’ που μπορεί να: α) Γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην προεκλογική και τη διακυβέρνηση, β) αποφέρει πολλαπλά εκλογικά οφέλη και σημαντική αύξηση ποσοστών, γ) ενισχύσει την ανθεκτικότητα των κοινωνιών και δ) εφαρμοστεί τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα ενόψει των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων.
Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο περιλαμβάνει συνολικά 77 στρατηγικά εργαλεία, μη γραμμικά μοντέλα, δημιουργικές τεχνικές, πλαίσια, μεθόδους και πρότυπα τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν ανάλογα, βοηθώντας τους οργανισμούς να τροποποιήσουν την έκθεσή τους (modify the exposure) ώστε να είναι ανοικτοί σε ευνοϊκές ασυμμετρίες (εκθετικές ευκαιρίες) και κλειστοί σε δυσμενείς ασυμμετρίες (εκρηκτικά ρίσκα / κινδύνους). Απ’ τη μια η αύξηση της έκθεσης (increase the exposure) σε θετικές ασυμμετρίες μπορεί να αποφέρει εκθετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Απ’ την άλλη η μείωση της έκθεσης (decrease the exposure) σε αρνητικές ασυμμετρίες μπορεί να ελαχιστοποιήσει το ρίσκο και να εξαλείψει τον κίνδυνο της καταστροφής.
Η διττή αυτή στρατηγική με την ονομασία antifragility (αντι-ευθραυστότητα) εφευρέθηκε από τον καθηγητή Nassim Taleb. Η ιδιότητα αυτή είναι πέρα από την ανθεκτικότητα ‘resilience’ ή την ευρωστία ‘robustness’. Αυτό σημαίνει ότι κάτι δεν απλώς αντέχει σε ένα σοκ αλλά βελτιώνεται πραγματικά εξαιτίας αυτού. Το ανθεκτικό αντιστέκεται στα σοκ και παραμένει το ίδιο. Το αντιθραυστικό γίνεται καλύτερο. Η αντι-εύθραυστη οργάνωση αναπτύσσεται από μεταβλητότητα και διαταραχή.
Το ‘Πολυεργαλείο για την υλοποίηση του Προεκλογικού Προγράμματος’ –μια μοναδική θετική ασυμμετρία– μπορεί να:
- Διαφοροποιήσει αποτελεσματικά μια υποψηφιότητα, να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία και να προσδώσει συγκριτικό πλεονέκτημα.
- Πολλαπλασιάσει τον αντίκτυπο της πολιτικής καμπάνιας και να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη δημοσκοπική εικόνα.
Μετεκλογικά, η αξιοποίηση του δυναμικού αυτού εργαλείου σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης και διακυβέρνησης μπορεί να ενισχύσει τους συντελεστές Εθνικής Ισχύς: Οικονομία, Διπλωματία, Ένοπλες Δυνάμεις.
Έχω ετοιμάσει ένα πρακτικό Εγχειρίδιο στο οποίο παρουσιάζεται αναλυτικά η εφαρμογή του καινοτόμου αυτού πολυεργαλείου σε όλους τους τομείς: Δημόσιες Υπηρεσίες, Ανθεκτικότητα του νέου Αυτοδιοικητικού Μοντέλου, Επιχειρήσεις (Startups και μεγάλες εταιρείες), Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, ΜΚΟ, Nation Branding, Έξυπνη Άμυνα, Διαχείριση Κρίσεων, Τυποποίηση (Standardization), Ανταγωνιστικότητα, μεγιστοποίηση της απόδοσης των δημοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων, Διαχείριση της Πανδημίας, Ευρωπαϊκά Προγράμματα, Ανθεκτικότητα του σχεδίου λύσης του κυπριακού κ.ά. Το εν λόγω Εγχειρίδιο περιλαμβάνει επίσης ένα πρότυπο εργαστήριο για ενίσχυση της μη γραμμικής (εκθετικής) σκέψης.
Συμπερασματικά: Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι πόσους άξονες / πυλώνες ή σχέδια / δράσεις περιλαμβάνει ένα Προεκλογικό Πρόγραμμα. Η στρατηγική διαφοροποίησης πρέπει να εστιάζει πρωτίστως στα μοντέλα και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει ο υποψήφιος πρόεδρος σε περίπτωση που εκλεγεί, για την αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμματικών του θέσεων και την προώθηση μεταρρυθμίσεων.
Νίκος Γ. Σύκας
Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
