Του Martin Sandbu
Οι πολιτικοί ηγέτες είναι αξιέπαινοι για το σύνθημα «θα το χτίσουμε καλύτερα». Ο προ-πανδημικός κόσμος υπέφερε από βαθιά ελαττώματα.
Είναι θετικό αν οι ηγέτες είναι αποφασισμένοι να βελτιώσουν το status quo ante, και πρέπει να τους ωθήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση. Αλλά το εύρος των πραγμάτων που πρέπει να χτίσουμε καλύτερα είναι τόσο μεγάλο που υπάρχει ο κίνδυνος οι πολιτικοί να επιλέξουν να επικεντρωθούν σε ορισμένα εις βάρος άλλων.
Ένας τομέας πολιτικής που – καθυστερημένα – συγκεντρώνει μεγαλύτερη προσοχή είναι η ανάγκη καταπολέμησης των παράνομων χρηματοοικονομικών ροών. Ωστόσο, εξακολουθεί να επισκιάζεται από τις προκλήσεις της μετα-πανδημικής ανάκαμψης, των δικαιότερων οικονομικών διευθετήσεων σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και την κλιματική αλλαγή. Οι ηγέτες και οι ψηφοφόροι μπορεί να θεωρούν ότι θα ήταν καλό να υπάρχει περισσότερη οικονομική διαφάνεια, αλλά πρέπει να μπει σε δεύτερη μοίρα ωσότου αντιμετωπιστούν πιο επείγοντα ζητήματα.
Δεν πρέπει, όμως, να βλέπουμε τους στόχους αυτούς ξεχωριστά τον έναν από τον άλλον. Δεδομένου του κόστους της ίδιας της πανδημίας και της επένδυσης σε μια πιο δίκαιη ανάκαμψη και τη μετάβαση σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας όταν θα έχει πλέον τελειώσει, η αντιμετώπιση των παράνομων οικονομικών πρακτικών είναι πιο επείγουσα από ποτέ. Την Πέμπτη, το πάνελ του ΟΗΕ για την οικονομική ακεραιότητα εξέδωσε μια σκληρή έκθεση που αποκάλυπτε το τεράστιο κόστος που έχουν στα δημόσια οικονομικά και την οικονομική αποτελεσματικότητα οι παράνομες χρηματοοικονομικές ροές, που κυμαίνονται από τη νόμιμη, αλλά επιθετική φοροαποφυγή ως τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη δωροδοκία.
Ένα απίστευτο παράδειγμα: η φοροδιαφυγή κοστίζει στην κυβέρνηση του Λιβάνου έσοδα ύψους 10% του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι κυβερνήσεις σε όλη την υφήλιο χάνουν περισσότερα από μισό τρισ. δολάρια ετησίως από φορολογικούς ελιγμούς που παρακάμπτουν τις προθέσεις των νομοθετικών οργάνων εκμεταλλευόμενoι κενά και αποκλίσεις στο νόμο. Όσον αφορά την καθαρή παρανομία, οι εγκληματίες ξεπλένουν περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια κάθε χρόνο. Οι δωροδοκίες ανέρχονται σε $1,5 τρισ. ως και 2 τρισ. παγκοσμίως. Και η ζημιά στην οικονομική αποτελεσματικότητα που προκαλείται από τέτοιες παράνομες δράσεις είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερη από τα ίδια τα παράνομα κέρδη.
Συγκριτικά, το κόστος των εμβολίων Covid-19 για όλους τους ενήλικες στον κόσμο ανέρχεται σε δεκάδες ή κάποιες εκατοντάδες δισεκατομμύρια. Ο αγώνας για την παγκόσμια οικονομική ακεραιότητα δεν είναι ένας αντιπερισπασμός από άλλους στόχους, αλλά μέσο για την επίτευξή τους.
Δεν είναι μόνο αυτό. Η διαφθορά ή η κλοπή μπορεί να είναι ο επιδιωκόμενος στόχος αυτού που αποκαλείται «διαβρωτικό κεφάλαιο». Μια άλλη νέα έκθεση, που μόλις δημοσιεύθηκε από το Κέντρο για την Αμερικανική Πρόοδο, υπογραμμίζει πώς οι μυστικές ροές κεφαλαίων έχουν γίνει εργαλείο κακοήθους εξωτερικής πολιτικής, ιδίως μέσω άσκησης επιρροής από αυταρχικές κυβερνήσεις που στοχεύουν δημοκρατικές κοινωνίες.
Και οι δύο εκθέσεις είναι φιλόδοξες, αλλά με ρεαλιστικό τρόπο, για το τι μπορεί να γίνει. Το κλειδί για την καταπολέμηση των διεφθαρμένων και διαβρωτικών οικονομικών πρακτικών είναι ο τερματισμός του απόρρητου που τις ευνοεί. Η επιτροπή του ΟΗΕ καλεί όλες τις χώρες να έχουν κεντρικά μητρώα, ιδανικά δημόσια, για πληροφορίες σχετικά με την πραγματική ιδιοκτησία «όλων των νόμιμων οχημάτων». Αυτό θα περιλαμβάνει και καταπιστεύματα, τα οποία πολύ συχνά εξαιρούνται ακόμη και από δικαιοδοσίες όπου υπάρχει διαφάνεια στην ιδιοκτησία των εταιρειών. Το Κέντρο για την Αμερικανική Πρόοδο υπογραμμίζει την ανάγκη επαλήθευσης και κοινοποίησης αυτών των πληροφοριών πιο αποτελεσματικά, μεταξύ άλλων με φορείς επιβολής του νόμου.
Όπως επισημαίνει η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, το γεμάτο παραθυράκια σύστημα για τη διασυνοριακή φορολογία των εταιρειών πρέπει να αναθεωρηθεί. Ενθαρρύνοντας τη νόμιμη φοροαποφυγή, οι υφιστάμενοι κανόνες δημιουργούν επίσης κίνητρα για τη διατήρηση του απορρήτου και της πολυπλοκότητας που διευκολύνουν τις απόλυτες εγκληματικές ροές. Το πάνελ πηγαίνει πέρα από αυτό που είναι επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση στον ΟΟΣΑ, τη φορολόγηση των πολυεθνικών με βάση τα διεθνή κέρδη σε επίπεδο ομίλου με υψηλότερο συντελεστή. Θέλει επίσης δημοσίευση οικονομικών στοιχείων από χώρα σε χώρα από όλες τις πολυεθνικές. Έχει δίκιο και στα δύο.
Η πολιτική στήριξη σε τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις αυξάνεται. Με ψήφους και από τα δύο κόμματα το Κογκρέσο απαγόρευσε τις ανώνυμες αμερικανικές εταιρείες-κελύφη. Οι υπουργοί της ΕΕ μόλις συμφώνησαν σε πιο αυστηρή αναφορά στοιχείων ανά χώρα. Το αίτημα του Κέντρο για την Αμερικανική Πρόοδο για μια «πρωτοβουλία κατά της παγκόσμιας κλεπτοκρατίας» υποστηρίζεται από τους προέδρους της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Κογκρέσου και των κοινοβουλίων του Ευρωπαϊκού και του Ηνωμένου Βασιλείου. Μπορούμε επίσης να ελπίζουμε ότι οι επενδυτές θα δουν το όφελος της διαφάνειας και των ίσων όρων ανταγωνισμού για τους φόρους.
Αλλά μια θεμελιώδης αλλαγή απαιτεί πολιτική βούληση από τους ηγέτες των πιο ισχυρών χωρών του κόσμου. Τα φόρουμ των G7 και G20 πρέπει να αναβαθμίσουν τη σημασία της οικονομικής ακεραιότητα στην ατζέντα τους. Ιδιαίτερη ευθύνη φέρουν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, και οι δύο φιλοξενούν ευνοούν τις παράνομες οικονομικές πρακτικές, και είναι ευάλωτες στο διαβρωτικό κεφάλαιο.
Η οικονομική ακεραιότητα είναι παγκόσμιο δημόσιο αγαθό. Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα ότι πρώτα πρέπει να κοιτάξουμε τα του οίκου μας.
Πηγή: euro2day.gr
