Δρ. Ανδρέας Πουλλικκάς*
Άρθρο του ΠροέδρουΡΑΕΚ κ. Ανδρέα Πουλλικκά στην επετειακή έκδοση για τα 25 χρόνια ζωής του οικονομικού περιοδικού nomisma
Με βάση τις πρόσφατες αλλαγές στο διεθνές ενεργειακό περιβάλλον η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιταχύνει το ενδιαφέρον της προς την ενεργειακή μετάβαση, με τη χρήση καθαρών πηγών ενέργειας και στόχο την εγκατάσταση και λειτουργία περισσοτέρων από 700GW ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030. Αύξηση η οποία αντιστοιχεί περίπου 75% από τα επίπεδα του 2022. Ωστόσο, το ενεργειακό τοπίο παραμένει πολύ ρευστό και είναι αφελές να υποθέσουμε ότι η μετάβαση σε καθαρές πηγές ενέργειας θα είναι ομαλή και γρήγορη. Η μεταβατική φάση είναι πιο ασταθής και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του ενεργειακού της συστήματος για αυτό επενδύει στην αποθήκευση ενέργειας, στο πράσινο υδρογόνο και σε πηγές χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, για να επιτύχει το στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Αλλά αυτός ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί με κοινωνικά δίκαιο, οικονομικά αποδοτικό και ανταγωνιστικό τρόπο, διατηρώντας ταυτόχρονα την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε εθνικό επίπεδο η ραγδαία αύξηση στο κόστος των υγρών καυσίμων και στο κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων τόνισαν για ακόμη μια φορά τις αδυναμίες των «ηλεκτρικά απομονωμένων» συστημάτων καθώς και της έλλειψης «ενεργειακής ευελιξίας». Για την επίλυση των προβλημάτων που αφορούν την ενεργειακή μετάβαση των απομονωμένων νησιωτικών ηλεκτρικών συστημάτων, και ειδικότερα για την Κύπρο, βραχυπρόθεσμα χρειάζεται αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου, έτσι ώστε να αυξηθεί η ευελιξία του ηλεκτρικού συστήματος, όπου παράλληλα με τη χρήση φυσικού αερίου και τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας να διασφαλίζεται η επιπλέον διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο της Κύπρου χωρίς σημαντικές περικοπές ανανεώσιμης παραγωγής ηλεκτρισμού. Συνάμα, η Κύπρος, διανύει μια εποχή που χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές και προκλήσεις που πηγάζουν από την εισαγωγή της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, αλλά και τη συνεχόμενη προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε το νησί μας να σταματήσει να είναι «ηλεκτρικά απομονωμένο» από την υπόλοιπη Ευρώπη. Με σωστό προγραμματισμό και με τη δημιουργία κατάλληλων ηλεκτρικών διασυνδέσεων αυτό θα τερματιστεί και η Κύπρος θα μπορεί να αξιοποιήσει στον μέγιστο βαθμό το ενεργειακό δυναμικό της και να αναβαθμιστεί σε ενεργειακό κόμβο για μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και από και προς το Ισραήλ και την Αίγυπτο, αυξάνοντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια του νησιού.
Το μεταρρυθμιστικό πλαίσιο που αφορά την αγορά ηλεκτρισμού για την πλήρη εμπορική λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο είναι διαμορφωμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι συμβατό με το μοντέλο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο έχει υιοθετηθεί από τα πλείστα Κράτη Μέλη και έχει ήδη καθοριστεί με σχετικές Ρυθμιστικές Αποφάσεις της ΡΑΕΚ. Για την κάλυψη του χρονικού διαστήματος μέχρι την εμπορική λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, είναι σε ισχύ από το 2017 σχετική Ρυθμιστική Απόφαση για εφαρμογή μεταβατικής ρύθμισης στην αγορά ηλεκτρισμού, η οποία αφορά «Διμερή Συμβόλαια μεταξύ Παραγωγών και Προμηθευτών» για εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας, με περίοδο εκκαθάρισης ενός ημερολογιακού μήνα. Ήδη δραστηριοποιούνται οκτώ ανεξάρτητοι προμηθευτές, οι οποίοι έχουν προσελκύσει τελικούς καταναλωτές προσφέροντας χαμηλότερες τιμές από αυτές της ΑΗΚ-Προμήθεια και οι καταναλωτές μπορούν πλέον να έχουν επιλογή προμηθευτή. Σήμερα το μερίδιο αγοράς που κατέχουν οι ανεξάρτητοι παραγωγοί και οι ανεξάρτητοι προμηθευτές είναι περίπου στο 8%. Με βάση πρόσφατη Ρυθμιστική Απόφαση της ΡΑΕΚ κατά το 2024 οι ανεξάρτητοι προμηθευτές θα μπορούν να δραστηριοποιηθούν στην προμήθεια ηλεκτρισμού και στον οικιακό τομέα, δίνοντας πλέον το δικαίωμα σε όλους τους καταναλωτές την επιλογή του προμηθευτή της αρεσκείας τους.
Σήμερα στην Κύπρο, σήμερα, βρίσκονται σε λειτουργία περίπου 623MW φωτοβολταϊκών συστημάτων, 157MW αιολικών συστημάτων και 13MW συστημάτων βιομάζας, δηλαδή, σύνολο εγκατεστημένης ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ηλεκτρισμού 793MW (περίπου 260MW συμμετέχουν στη μεταβατική ρύθμιση και τα υπόλοιπα 533MW είναι συμβολαιοποιημένα με την ΑΗΚ-Προμήθεια εκ των οποίων περίπου 200MW αφορούν οικιακά συστήματα συμψηφισμού net-metering). Το σύνολο εγκατεστημένης ισχύος συμβατικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής ανέρχεται στα 1488MW. Δηλαδή το 35% της εγκατεστημένης ισχύος αφορά συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ηλεκτρισμού. Όσον αφορά τη συνεισφορά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ηλεκτρισμού στην τελική ετήσια κατανάλωση ηλεκτρισμού το 2022 έχει φτάσει στο 17.2% και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω το 2023, καθώς επίσης και στα επόμενα χρόνια. Επίσης, πρόσφατα η ΡΑΕΚ έχει αδειοδοτήσει αυτόνομα συστήματα αποθήκευσης συνολικής εγκαταστημένης ισχύος/αποθηκευτικής ικανότητας 110MW/454MWh και υβριδικές τεχνολογίες ΑΠΕ-Η συνδυασμένες με συστήματα αποθήκευσης συνολικής εγκαταστημένης ισχύος/αποθηκευτικής ικανότητας 96MW/183MWh.
Η Κύπρος σήμερα κατατάσσεται με βάση τα στοιχεία της Eurostat ως η έβδομη πιο ακριβή χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τα τιμολόγια ηλεκτρισμού με πρώτη πιο ακριβή χώρα την Ολλανδία ακολουθούμενη από το Βέλγιο, τη Ρουμανία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ιταλία και μετά την Κύπρο. Βραχυπρόθεσμα οι αυξήσεις στα τιμολόγια ηλεκτρισμού, που παρατηρούνται θα συνεχίσουν μέχρι τη μείωση του κόστους αγοράς υγρών καυσίμων και του κόστους αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων ή μέχρι την χρήση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή σε ανταγωνιστική τιμή.
Μακροπρόθεσμα, με σωστό προγραμματισμό, η Κύπρος θα μπορούσε να θέσει στόχο για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο -100% μέχρι το έτος 2050, όπου το ενεργειακό σύστημα της χώρας μας θα μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα έξυπνο και ψηφιοποιημένο, ευέλικτο, αποκεντρωμένο, ηλεκτρικά διασυνδεδεμένο, και διασυνδεδεμένο με αγωγούς ή εικονικούς αγωγούς φυσικού αερίου ή υδρογόνου, όπου θα γίνεται χρήση υδρογόνου σε όλους τους ενεργειακούς τομείς, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, και της ηλεκτροκίνησης. Η επιτυχής υλοποίηση όλων αυτών των ενεργειών θα προσφέρει στην Κύπρο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα οι οποίες θα οδηγήσουν την χώρα μας στην αειφόρο οικονομική ανάπτυξη.
Μεγάλος ο εκδοτικός άθλος του nomisma
Χαιρετίζω εγκάρδια τη για 25η χρόνια συνεχόμενη έκδοση του περιοδικού «ΝΟΜΙΣΜΑ» και του εύχομαι μακροημέρευση για το καλό της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας. Θερμά συγχαρητήρια στον εκδότη κ. Ιωσήφ Ιωσήφ και ειλικρινείς ευχές για συνεχή ποιοτική και κυκλοφοριακή άνοδο του περιοδικού. Η πληρότητα της ύλης που επιλέγετε, η ποικιλία της, η εύστοχη και αβίαστη σύνδεση της με το παρόν και το παρελθόν της χώρας μας, η καλαισθησία των σελίδων και των εικόνων, αλλά και η κατάλληλη διάταξη της, αποδεικνύει άρτια δημοσιογραφική ικανότητα και υψηλή κατάρτιση. Πράγματι πετύχατε ένα μεγάλο εκδοτικό άθλο του οποίου την επιτυχία θεωρώ βέβαιη, καθότι το παρελθόν εγγυάται το μέλλον.
*Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ)
