Επιμέλεια: Ανδρέας Μαζαράκης
Ο ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
Φίλε κ. Διευθυντά,
Εις το χθεσινόν άρθρον Σας, συνάγοντες «μάθημα» από το πάθημα της Τσεχοσλοβακίας, ενθυμείσθε και τον ιδικόν μας Δεκέμβριον. Νομιμοποιείτε τοιουτοτρόπως την παρέμβασίν μου. Αλλά θα επεθύμουν πρώτον να διατυπώσω μερικάς γενικωτέρας απόψεις μου.
Γράφετε: «Το πάθημα της Τσεχοσλοβακίας πρέπει να μας διδάξη ότι ουδεμία μέση λύσις υπάρχει μεταξύ της σταθεράς και ακάμπτου προσηλώσεως προς την εθνικήν μας ελευθερίαν από το ένα μέρος και της απολύτου υποδουλώσεώς μας από το άλλο. Ότι ουδεμία δήθεν ιδεολογική υποχώρησις ωφελεί. Με τους Σλάβους δυστυχώς συνεννόησις δεν υπάρχει». […]
Πράγματι, «ουδεμία δήθεν ιδεολογική υποχώρησις ωφελεί». Αλλά, χρειάζεται διευκρίνισις. Δεν ωφελεί εάν δι’ αυτής επιδιώκωμεν να «κατευνάσωμεν» τον Κομμουνιστικόν Πανσλαβισμόν και να «συνεννοηθώμεν» όπως μωρώς επηγγέλλετο το «Κέντρον». Ωφελεί όμως διά να τον νικήσωμεν. […]
Και ερχόμεθα εις τον ιδικόν μας Δεκέμβριον.
Γράφετε: «Ο Ύψιστος μας έκαμε δώρον την Επανάστασιν και τα Δεκεμβριανά. Διότι τι θα συνέβαινεν αν δεν εγίνοντο; Διά να μη γίνουν ήμεθα τότε εις κάθε υποχώρησιν έτοιμοι. Θα εδίδαμεν εις τους Κομμουνιστάς και ένα και δύο υπουργεία, ακόμη και πέντε. Σιγά, σιγά, θα τους παρεδίδαμεν -για να μη γίνη Επανάστασις- και την Διοίκησιν και τον Στόλον και τον Στρατόν. Θα τους τα εδίναμε όλα».
Η διαφωνία μου είναι απόλυτος. Όχι ότι δεν υπήρξε «δώρον του Υψίστου» ο Δεκέμβριος… Αλλά ότι «θα τους τα εδίδαμεν όλα…». Διότι συνέβαινεν ακριβώς το αντίθετον: «Τους τα επαίρναμεν όλα…». Και διότι επεμείναμεν, απεφάσισαν την Στάσιν… […]
Θα επικαλεσθώ κείμενα:
Την 26ην Απριλίου 1944, όταν ανέλαβα την Κυβέρνησιν εις το Κάιρον, διεκήρυξα το σύνθημα: «Μία Πατρίς, μία Κυβέρνησις, εις Στρατός».
Εις το Συνέδριον του Λιβάνου την 17ην Μαΐου 1944, ομιλών ενώπιον και των εκπροσώπων του Κ.Κ.Ε., είπα: «Το κύριον επίμαχον θέμα είναι το στρατιωτικόν, το θέμα της υλικής δυνάμεως. Η ώρα είναι ιστορική και οφείλομεν να ομιλήσωμεν ειλικρινώς και απεριφράστως. Εάν το Ε.Α.Μ. έχη την πρόθεσιν να χρησιμοποιήση την υλικήν του δύναμιν ως όργανον εμφυλίου πολέμου και εξοντώσεως των αντιπάλων του, και αύριον, μετά το πέρας του πολέμου, υπό το ψευδώνυμον της Λαϊκής Δημοκρατίας, ως όργανoν δυναμικής επικρατήσεως επί της πλειοψηφίας του Ελληνικού Λαού, τότε βεβαίως δεν υπάρχει στάδιον συνεννοήσεως. Το καθήκον μας τότε είναι να συναγείρωμεν το έθνος και να επικαλεσθώ μεν την επικουρίαν όλων των Μ. Συμμάχων μας εις τον διπλούν αγώνα και κατά του εξωτερικού εισβολέως και κατά του εσωτερικού εχθρού. Διότι ο Ελληνικός Λαός δεν κάμνει επιλογήν τυράννων. Αρνείται την τυραννίαν… […]
Την 6ην Ιουλίου 1944 απήντησα από το ραδιόφωνον του Καΐρου προς την Επιτροπήν των Βουνών, η οποία είχε ζητήσει επιπροσθέτως τα υπουργεία των Στρατιωτικών και των Εσωτερικών. Και είπα: «Αποδοχή των νέων όρων σημαίνει κατ’ ουσίαν: Στρατόν του Ε.Α.Μ. Έλεγχον της Αστυνομίας, της Χωροφυλακής, της Διοικήσεως και της Δικαιοσύνης από το Ε.Α.Μ. Και έμπνευσιν της Παιδείας μας από το Ε.Α.Μ. Τώρα πλέον ημπορεί να γίνη πλήρης εξήγησις. Γνωρίζομεν τι μας ζητούν. Και απέναντι των αιτημάτων των λαμβάνομεν επίσημον, υπεύθυνον θέσιν: Αρνούμεθα. Μας ζητούν να παραδώσω μεν την Ελλάδα… Αρνούμεθα!…».
Την 21ην Αυγούστου 1944 συνηντήθην εις την Ρώμην με τον Βρεταννόν Πρωθυπουργόν. Και όταν μου έθεσε το ερώτημα, ποία είναι η πολιτική μου, απήντησα: «Εξοπλισμός του Κράτους, αφοπλισμός του Ε.Α.Μ.».
Την 8ην Οκτωβρίου 1944 συνηντήθην πάλιν με τον Βρεταννόν Ηγέτην και τον υπουργόν των Εξωτερικών κ. Eden εις την Νεάπολιν της Ιταλίας. Εις το υπόμνημα το οποίον τους επέδωκα, προβλέπω και ότι η επικειμένη Απελευθέρωσις θα είναι αναίμακτος και ότι κατόπιν το Κ.Κ.Ε. θα επιχειρήση Στάσιν. Και αι δύο προβλέψεις επηλήθευσαν. […] Όπως επανειλημμένως είχον την ευκαιρίαν να εξηγήσω, η Ελλάς αποτελείται σήμερον από μίαν μεγάλην αφωπλισμένην πλειοψηφίαν και αφ’ ετέρου από την ένοπλον μειοψηφίαν του Κ.Κ.Ε..
Εξ άλλου η προσαρμογή του Κ.Κ.Ε. εις την Εθνικήν Ένωσιν έχει συντελεσθή υπό την σιωπηράν προϋπόθεσιν της παρουσίας εν Ελλάδι σημαντικών βρεταννικών στρατιωτικών δυνάμεων. Εάν διεπιστούτο ότι ο όρος ούτος δεν υφίσταται, υπάρχει φόβος ότι το Κ.Κ.Ε. θα θέση εις ενέργειαν, κατά τρόπον συγκεκαλυμμένον ή απροκάλυπτον, την υλικήν του δύναμιν διά να γίνη κύριον της καταστάοεως. Τα ακόλουθα μέτρα είναι απαραίτητα προς αποτελεσματικήν αντιμετώπισιν της κρισίμου ταύτης καταστάσεως: 1) Η άμεσος αποστολή σημαντικών βρεταννικών δυνάμεων, 2) Η άμεσος δημιουργία τακτικού ελληνικού Στρατού, και 3) ο πλήρης εφοδιασμός της Ελλάδος».
Και την 18ην Οκτωβρίου 1944, εκφωνών τον λόγον της Απελευθερώσεως εις την πλατείαν του Συντάγματος, επανελάμβανον: «Βάσις του Εθνικού μας Στρατού διά το μέλλον θα είναι η τακτική στρατολογία. Θα γίνη συνείδησις και πράξις ότι ο Στρατός δεν βουλεύεται. Βουλεύεται μόνον ο Κυρίαρχος Λαός του οποίου την θέλησιν εκφράζει η Κυβέρνησις, και τας διαταγάς της Κυβερνήσεως εκτελεί ο Στρατός. Θα γίνη συνείδησις και πράξις ότι ο Στρατός δεν ημπορεί να ανήκη ούτε εις πρόσωπα, ούτε εις κόμματα. Ανήκει μόνον εις την Πατρίδα που υπακούει μόνον εις τας διαταγάς της Κυβερνήσεως…».
Και συνεπής προς την σταθεράν επαγγελίαν, επηκολούθησεν η εφαρμογή…
Η Κυβέρνησις της Εθνικής Ενώσεως ανεσχηματίσθη εν Αθήνας την 23ην Οκτωβρίου. Και μετά δέκα ημέρας, την 3ην Νοεμβρίου 1944, προέβην εις τας ακολούθους ανακοινώσεις: «Μετά την συντελεσθείσαν πλήρη Απελευθέρωσιν της Ελλάδος λήγει και η Αντίστασις. Είναι επομένως φυσικόν, ότι επακολουθεί η αποστράτευσις των Ανταρτικών ομάδων Ε.Λ.Α.Σ. και Ε.Δ.Ε.Σ., η οποία ωρίσθη διά την 10ην Δεκεμβρίου». Και όταν έφθασεν η ώρα της πραγματοποιήσεως και το Κ.Κ.Ε. διεπίστωσεν, ότι αι αποφάσεις μου δεν ήσαν λέξεις, αλλά πράξεις, και ότι, αφοπλιζόμενον, θα μετεβάλλετο πλέον από παντοδύναμος δυνάστης εις μικρόν πολιτικόν κόμμα μειοψηφίας, απετόλμησε την Στάσιν. […]
Όλαι αι άλλαι παραχωρήσεις μου προς το Κ.Κ.Ε. -αι οποίαι τόσον επεκρίνοντο τότε από ανθρώπους, οι οποίοι δεν είχον εμβαθύνει εις την υφισταμένην πραγματικήν κατάστασιν- ήσαν εντελώς δευτερεύουσαι και άνευ ουσιαστικής αξίας. Επειδή τότε μίαν ήτο η επείγουσα και υπέρτατη ανάγκη: Να αφοπλισθή το Κ.Κ.Ε. και να εξοπλισθή το Κράτος. Κατόπιν, όλα τα άλλα, αυτομάτως θα επηκολούθουν… Και διά τούτο η ημερομηνία της Αποστρατεύσεως -η 10η Δεκεμβρίου- έμενεν αμετακίνητος! Όσοι θέλουν να κρίνουν δικαίως εκείνην την εποχήν, οφείλουν να αναπολήσουν την κατάστασιν του Απριλίου 1944, όταν ανέλαβον την Κυβέρνησιν. Εις την Μ. Ανατολήν, αι ένοπλοι δυνάμεις μας είχον αποσυντεθή από την Στάσιν. Και εις την Ελλάδα το Κ.Κ.Ε. είχε καταστή παντoδύναμoν και είχε συγκροτήσει και την Κυβέρνησιν των Βουνών -την Π.E.E.A. Και η αγωνία, από την οποίαν αδιαλείπτως κατειχόμην, ήτο: Πώς θα κατελύετο;
Δύο ήσαν τα στάδια, διά να φθάσωμεν εις την Νίκην: Πρώτον, η έλευσις εις τας Αθήνας. Και δεύτερον, ο αφοπλισμός του Κ.Κ.Ε. Διά να έλθωμεν εις τας Αθήνας -ως αντίπαλοι του Κ.Κ.Ε.- δεν διεθέταμεν, δυστυχώς, ούτε εις το εσωτερικόν, ούτε εις το εξωτερικόν, ελληνικάς δυνάμεις αριθμητικώς επαρκείς διά ν’ αντιμετωπίσουν τας μυριάδας του Ε.Λ.Α.Σ., τακτικού και εφεδρικού, καθώς και την ευρυτάτην συνωμοτικήν οργάνωσιν του Ε.Α.Μ. Αλλά δεν υπήρχον επίσης τότε ούτε Βρεταννικαί δυνάμεις διαθέσιμοι, διότι είχαν απορροφηθή από τα τρία ευρωπαϊκά μέτωπα, τα οποία, κατά τους κρισίμους εκείνους μήνας -Σεπτέμβριον και Οκτώβριον 1944- επιέζοντο σφοδρώς από τον Χίτλερ, αποβλέποντα εις τον εξαναγκασμόν χωριστής ειρήνης… Και είχε μάλιστα φθάσει εις τόσον βαθμόν η έλλειψις διαθεσίμων Βρεταννικών δυνάμεων, ώστε να αναγκασθώ μίαν ημέραν, εις τον Πρεσβευτήν της Μεγ. Βρεταννίας, ο οποίος μου ωμίλει περί αποστολής εις την Ελλάδα «εκατοντάδων» ή και «δεκάδων» ανδρών, να δώσω την απάντησιν, ότι «έχω την εντύπωσιν, ότι ομιλώ με αντιπρόσωπον του Λουξεμβούργου»… […]
Ιδού, διατί, μόνον η συμμετοχή του Κ.Κ.Ε. εις την Κυβέρνησιν μας ήνοιγε τας πύλας της Ελλάδος. Και διά τούτο την επεδίωξα – και ευτυχώς κατωρθώθη… Καθώς επίσης, μόνον το σύμφωνον της Καζέρτας, όπου ο Ε.Λ.Α.Σ., διά του αρχηγού του, υπέγραψε την υποταγήν του εις το Βρεταννικόν Στρατηγείον και προσεκάλεσε τους Βρεταννούς εις την Ελλάδα, καθίστα Συμμαχικώς εύκολον την παρουσίαν των… Αλλά υπάρχει και το δεύτερον στάδιον, ο αφοπλισμός του Ε.Λ.Α.Σ. Διότι, εφ’ όσον το Κ.Κ.Ε. παρέμενε πάνοπλον, η Ελληνική Κυβέρνησις, καθώς ελέγαμεν τότε, ήτο απλώς «η περικεφαλαία του Εαμικού Κράτους…». Αλλά πότε θα έπρεπε ν’ αποφασισθή η αποστράτευσις. Θα έπρεπε ν’ αποφασισθή αμέσως ή ν’ αναβληθή δι’ αργότερον; Το ζήτημα του χρόνου ήτο κρισιμώτατον. Το Κ.Κ.Ε. εζήτει αναβολήν. Και αι γενικώτεραι συνθήκαι την ηυνόουν. Εφ’ όσον εξηκολούθει ο πόλεμος εναντίον του Ναζισμού, ηδύνατο να θεωρηθή παράλογος η άμεσος αποστράτευσις δυνάμεων της Εθνικής Αντιστάσεως. Και δι’ αυτό ουδαμού της Ευρώπης συνέβη… […]
Το συμπέρασμα είναι ότι ο Δεκέμβριος ημπορεί να θεωρηθή «δώρον του Υψίστου». Αλλά, διά να υπάρξη ο Δεκέμβριος, έπρεπε προηγουμένως να είχομεν έλθει εις την Ελλάδα. Και τούτο ήτο δυνατόν μόνον με την συμμετοχήν και του Κ.Κ.Ε. εις την Κυβέρνησιν, δηλ. με τον Λίβανον. Και διά να ευρεθούν εδώ οι Βρεταννοί, οι οποίοι ήσαν απαραίτητοι διά την Νίκην έπρεπε προηγουμένως να είχεν υπογραφή το Σύμφωνον της Καζέρτας. Και για να γίνη η Στάσις -το «δώρον του Υψίστου»- έπρεπε προηγουμένως να εμμείνω εις την άμεσον αποστράτευσιν του Ε.Λ.Α.Σ. και να θέσω το Κ.Κ.Ε. ενώπιον του διλήμματος ή να αποδεχθή ειρηνικώς τον αφοπλισμόν του ή να επιχειρήση την Στάσιν, υπό συνθήκας όμως, πλέον, αι οποίαι ωδήγουν εις την συντριβήν του…
Αυτή είναι ή ιστορική αλήθεια,
Μετά εξαίρετου τιμής,
ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, 1/3/1948
