Επέτειο – ορόσημο αποτελούν τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, δηλώνει η Πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου, Μόνα Σαββίδου-Θεοδούλου, η οποία σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ μιλάει για τον τρόπο που υποδέχθηκαν οι Κύπριοι τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν καθώς και για τη δράση του συνδέσμου για διαφύλαξη της μνήμης της Μικράς Ασίας και των Μικρασιατών.
«Τα 100 χρόνια αποτελούν επέτειο ορόσημο μνήμης, ιστορίας, πολιτισμού, τραγικής μνήμης, αιματηρής ιστορίας και ανθεκτικού πολιτισμού», αναφέρει η κ. Σαββίδου – Θεοδούλου.
Πρόκειται για ένα πολιτισμό τριών χιλιάδων χρόνων με μοναδική αίγλη και πολυπολιτισμική παρουσία. Η επέτειος επαυξάνει την ανάγκη απόδοσης της οφειλόμενης τιμής στην ιερή μνήμη των Μικρασιατών προσφύγων, που ήρθαν στην Κύπρο, ξεριζωμένοι βίαια από τη γενέθλια γη τους, προσθέτει.
Σε ερώτηση για το πώς υποδέχτηκαν οι Κύπριοι τους Μικρασιάτες πρόσφυγες το 1922, η Πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου εξηγεί ότι οι Μικρασιάτες πρόσφυγες έφθασαν ξένοι σ’ ένα άγνωστο τόπο, όπου η αγγλική διοίκηση, δεν επέτρεπε την αποβίβασή τους, εάν δεν δίνονταν χρηματικές εγγυήσεις για το λοιμοκαθαρτήριο, την εγκατάσταση και διαβίωση τους. Μάλιστα στις ταυτότητές τους σημειωνόταν «Uncertain nationality», δηλαδή απροσδιορίστου εθνικότητας.
Προσθέτει ότι η Εκκλησία της Κύπρου με Αρχιεπίσκοπο τότε τον Κύριλλο Γ΄, έκαναν ένα αξιοθαύμαστο αγώνα με εκκλήσεις προς τον Άγγλο Ύπατο Αρμοστή, τον Λόρδο Δήμαρχο του Λονδίνου και τον Αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι. Οργάνωσαν, προσθέτει, επιτροπές περιθάλψεως προσφύγων και έκαναν εράνους σε όλες τις εκκλησίες προς εξασφάλιση των υπέρογκων χρηματικών ποσών, που απαιτούσε η αγγλική διοίκηση κατορθώνοντας έτσι να επιτραπεί η αποβίβαση των Μικρασιατών προσφύγων.
Επιπλέον, αναφέρει ότι για τους Αρμένιους ήταν επιτρεπτή η είσοδος διότι δεν είχαν εθνική εστία να καταφύγουν. Συνέβαλαν χρηματικά και Μικρασιάτες που ήδη κατοικούσαν στην Κύπρο, που είχαν έρθει πριν το 1922. «Πλήρωσαν μάλιστα και τους καπετάνιους των πλοιαρίων που απειλούσαν ότι θα έφευγαν, ώστε να παραμείνουν στο λιμάνι της Λάρνακας, μέχρι να επιτραπεί η αποβίβαση των ταλαίπωρων για μέρες προσφύγων, που ταξίδευαν προς άγνωστη κατεύθυνση, χωρίς νερό, φαγητό και επαρκή ρουχισμό», συμπλήρωσε.
Η αλληλογραφία προσφύγων με την Αρχιεπισκοπή καταδεικνύει τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης τους. Ζητούν εργασία για να μπορούν να θρέψουν τα παιδιά τους, ρουχισμό, αλλά ποτέ ελεημοσύνη. Ο Σύνδεσμος, συμπληρώνει η κ. Σαββίδου-Θεοδούλου, θα εκδώσει σε δύο τόμους την αλληλογραφία αυτή των προσφύγων με τον Αρχιεπίσκοπο Κύριλλο και τις αποφάσεις της Επιτροπής Περιθάλψεως Προσφύγων, της οποίας προήδρευε ο φιλεύσπλαχνος αυτός Αρχιεπίσκοπος.
Η διαφύλαξη της μνήμης της Μικράς Ασίας και των Μικρασιατών στην Κύπρο πραγματοποιείται με πολλούς τρόπους, λέει η κ. Σαββίδου-Θεοδούλου.
Πρώτιστο μέλημα του Συνδέσμου, προσθέτει, ήταν να αναδυθεί από την αφάνεια και τη σιωπή η άδηλος ταυτότητα των προσφύγων, να εντοπίσουμε δηλαδή και να καταγράψουμε τους Μικρασιάτες της Κύπρου και βεβαίως να διασώσουμε τη μνήμη, που έφεραν μαζί τους».
Σύμφωνα με την ίδια, προς αυτή τη κατεύθυνση συνελέγησαν και δημοσιεύτηκαν 170 μαρτυρίες προσφύγων στα ετήσια συλλεκτικά Ημερολόγιά από το 2014 μέχρι το 2022. Επίσης, δημοσιεύτηκαν από τον Τύπο της εποχής τα άρθρα που αφορούσαν την άφιξη των προσφύγων και τη βοήθεια που είχαν από την Εκκλησία και τους Κύπριους πολίτες, που ανέλαβαν να τους φιλοξενήσουν.
Οι δράσεις για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή
————
Σε ερώτηση για τις δράσεις που έγιναν ή θα γίνουν με την ευκαιρία συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, η κ. Σαββίδου-Θεοδούλου ενημερώνει ότι ο Σύνδεσμος προγραμμάτισε πολλές εκδηλώσεις και δραστηριότητες. Ανάμεσα σε άλλα, προσθέτει, εγκαινιάστηκε το Μνημείο Μικρασιατικού Ελληνισμού, στις 3 Ιουλίου 2022, στη Λεμεσό, στο οποίο αναγράφονται οι μικρασιατικές πόλεις από τις οποίες κατάγονται οι πρόσφυγες της Κύπρου και σύντομα θα ανεγερθεί Μνημείο για τον Ελληνικό Μικρασιατικό Προσφυγισμό και στη Λευκωσία, στον Δήμο Στροβόλου.
Παράλληλα, ο Σύνδεσμος εξέδωσε το Τιμητικό Αφιέρωμα στο δέκατο συλλεκτικό Ημερολόγιο Μνήμης, Ημερολόγιο 2022, με θέμα «Το 1922 και η Κύπρος». Ακόμη, εξέδωσε την Ανθολογία Ποίησης Κυπρίων Ποιητών (85) και Τέχνης 10 Κυπρίων Καλλιτεχνών με θέμα «Προσφύγων Νόστος». Και τα δύο παρουσιάστηκαν στη Λευκωσία, στη Λεμεσό και στη Λάρνακα.
Επιπλέον, αναφέρει ότι διοργανώθηκε συνέδριο από τις 27-29 Μάϊου 2022 με θέμα «Μικρασία-Κύπρος, Σελίδες Ανατολής».
Με την ευκαιρία της 14ης Σεπτεμβρίου, Μέρας Μνήμης και Τιμής της Μικρασίας θα πραγματοποιηθούν σε Λευκωσία, Λεμεσό και Πάφο ετήσια μνημόσυνα.
Η κ. Σαββίδου-Θεοδούλου ενημερώνει ότι διοργανώνεται στις 15, 16, 17 Σεπτεμβρίου τριήμερο Συμπόσιο, σε συνεργασία με την Επιτροπή Εκδηλώσεων του Υπουργείου Παιδείας για το 2022, με 16 εισηγητές και κύριο ομιλητή στην Τελετή Έναρξης τον Αναπληρωτή Καθηγητή Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας δρα Πέτρο Παπαπολυβίου, στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’.
Επίσης, ο Σύνδεσμος θα συνεργαστεί για την εκδήλωση στη Λάρνακα «Asa Kent Jennings, ένας άγνωστος ήρωας, που έσωσε 300.000 πρόσφυγες» με ομάδα πρωτοβουλίας του Κωνσταντίνου Παπαλεοντίου. Η εκδήλωση θα γίνει στις 23 Σεπτεμβρίου.
«Το εκδοτικό μας έργο (έχουμε εκδώσει 17 βιβλία μέχρι στιγμής), με το επιστημονικό μας έργο (5 Συνέδρια που μελετούν την ιστορία, τα κυπριακά αρχεία, τα κειμήλια, τα καραμανλίδικα και παλαίτυπα βιβλία της Συλλογής μας, τις 7 διαλέξεις, τις 13 βιβλιοπαρουσιάσεις), αλλά και με το καλλιτεχνικό μας έργο, (13 εκθέσεις, διαγωνισμούς κ.ά.) συμβάλλουν σημαντικά στη διαφύλαξη της μνήμης», αναφέρει η κ. Σαββίδου-Θεοδούλου.
Παράλληλα, προσθέτει, «ιδρύθηκε το Μουσείο, όπου φιλοξενείται ως Μόνιμη Συλλογή Μικρασιατικών Κειμηλίων, στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ με 560 εκθέματα, ιδρύθηκε Πινακοθήκη με 27 έργα Τέχνης για τη Μικρά Ασία, που επίσης φιλοξενείται στην Πινακοθήκη του Ιδρύματος Αρχ. Μακαρίου Γ΄ και Βιβλιοθήκη, που φιλοξενείται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στη Λεμεσό».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Δήμος Λεμεσού έχει τιμήσει τον Σύνδεσμο σε ειδική εκδήλωση του στο Δημοτικό Μέγαρο, ενώ η ίδια συμμετέχει στην Επιτροπή του Υπουργείου Παιδείας για τις εκδηλώσεις της Επετείου του 2022.
Σε ερώτηση για το εάν πιστεύει ότι η ιστορία και ο πολιτισμός της Μικράς Ασίας διδάσκονται επαρκώς στα σχολεία και τα πανεπιστήμια της Κύπρου, η κ. Σαββίδου-Θεοδούλου λέει ότι οφείλουν τα Πανεπιστήμια της Κύπρου να καθιερώσουν έδρα διδασκαλίας της Ιστορίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού στην Κύπρο.
«Στα σχολεία φέτος λόγω της επετείου πραγματοποιήθηκαν πάρα πολλές εκδηλώσεις, προς τιμήν των εκπαιδευτικών που εργάστηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό και των μαθητών που δραστηριοποιήθηκαν κατόπιν οδηγιών για τον στόχο της χρονιάς του Υπουργείου Παιδείας, που αφορούσε τη Μικρά Ασία», προσθέτει.
Στο θέμα της διδακτέας ύλης της Ιστορίας, η Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή θα μπορούσε να ήταν εκτενέστερη και να περιληφθούν στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, στα λογοτεχνικά κείμενα, σε ποιητικά και πεζά έργα για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό, καταλήγει.
