Κηδεύτηκε σήμερα ο «Ματρόζος» της ΕΟΚΑ Αυγουστής Ευσταθίου, στενός συνεργάτης του Γρηγόρη Αυξεντίου.
Ο εκλιπών διετέλεσε αντάρτης της Ε.Ο.Κ.Α. και βρισκόταν στην ομάδα του Σταυραετού του Μαχαιρά Γρηγόρη Αυξεντίου μέχρι και την ημέρα της θυσίας του. Λίγο πριν από την αποτρόπαια και στυγερή επίθεση των Βρετανών κατά την οποία ο Αυξεντίου έγινε θυσία και ολοκαύτωμα στον βωμό της Ελευθερίας, ο Αυγουστής Ευσταθίου μαζί με τους άλλους τρεις συναγωνιστές του, Φειδία Συμεωνίδη, Ανδρέα Στυλιανού και Αντώνη Παπαδόπουλο, διετάχθησαν από τον ‘μάστρο’ τους να εγκαταλείψουν το κρησφύγετο.
Η κηδεία του αγωνιστή της ΕΟΚΑ τελέστηκε στον ναό της Του Θεού Σοφίας στον Στρόβολο, παρουσία της προεδρεύουσας της Δημοκρατίας και Προέδρου της Βουλής Αννίτας Δημητρίου. Παρόντες και υπουργοί, πολιτικοί, αξιωματικοί του στρατού και πλήθος κόσμου, ώστε να αποτίσουν φόρο τιμής στον στενό συνεργάτη του Γρηγόρη Αυξεντίου.
«Μεν φοάσαι ρε Ματρόζο, μεν φοάσαι…»
Τον επικήδειο λόγο εκφώνησε το μέλος του Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης ΕΟΚΑ 1955 – 1959 (ΣΙΜΑΕ) Δημήτρης Ταλιαδώρος.
«Ο Αυγουστής Ευσταθίου ευτύχισε στις 3 Μαρτίου του 1957 να ζήσει τις τελευταίες ώρες του γενναίου των γενναίων, του Γρηγόρη Αυξεντίου, άκουσε την απόφασή του ότι έπρεπε να πεθάνει, το όραμά του για την ελευθερία και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Βίωσε τις ώρες της μάχης και της αναμονής του θανάτου όταν επέστρεψε στο κρησφύγετο του Μαχαιρά. Οσμίστηκε τη μυρωδιά της βενζίνης που έριξαν οι Βρετανοί έξω από το κρησφύγετο για τους κάψουν. Θυμόταν πάντα τα τελευταία λόγια του Γρηγόρη: ‘Μεν φοάσαι ρε Ματρόζο, μεν φοάσαι’…», είπε.
Μετά το έπος του Μαχαιρά, συνέχισε ο κ. Ταλιαδώρος, ο Ευσταθίου συνελήφθηκε, βασανίστηκε και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας λόγω των εγκαυμάτων που υπέστη στο κρησφύγετο. Ακολούθως καταδικάστηκε σε φυλάκιση και απελευθερώθηκε μετά το τέλος του αγώνα.
Στα χρόνια μετά τον αγώνα γνώρισε την αγωνίστρια της ΕΟΚΑ Παναγιώτα Ευρυπίδου από τον Κάμπο της Τσακκίστρας, την οποία νυμφεύθηκε και απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Μετά την ανεξαρτησία εντάχθηκε στο αστυνομικό σώμα και έλαβε μέρος στη μάχη για την αντιμετώπιση της Τουρκοανταρσίας του 1963-64 στην Ομορφίτα και στην Κερύνεια.
Ο κ. Ταλιαδώρος εξέφρασε τη θλίψη του που η πολιτεία τρεις φορές στέρησε προαγωγή στο αστυνομικό σώμα από αυτό τον απλό αγωνιστή της ελευθερίας λόγω κάποιων κομματικών παρεμβάσεων. «Δυστυχώς είναι πλούσια η ελληνική ιστορία σε τέτοια δείγματα γραφής», είπε.
Πρόσθεσε ότι ο Αυγουστής Ευσταθίου για πέραν των τεσσάρων δεκαετιών κάθε Μάρτιο έταξε σκοπό της ζωής του να επισκέπτεται σχολεία σε όλη την Κύπρο και να περιγράφει στους νέους και στις νέες με μια αξιοθαύματαστη γλαφυρότητα, παραστατικότητα και σεμνότητα την επική εκείνη μάχη του Μαχαιρά και τις τελευταίες στιγμές του Γρηγόρη Αυξεντίου.
«Στον ξύπνιο μου έρχεται ο Γρηγόρης»
Κλείνοντας αναφέρθηκε σε συνέντευξη του Ευσταθίου το 2006, στην οποία ρωτήθηκε από τον δημοσιογράφο αν έρχεται στον ύπνο του ο Γρηγόρης.
Απάντησε :«στον ξύπνιο μου έρχεται ο Γρηγόρης» και του λέει «τουλάχιστον αφού έζησες ρε μιτσή μείνε ασυμβίβαστος». Πρόσθεσε ότι του απαντούσε «κατά γράμμα θα τηρήσω την προτροπή σου μάστρε».
«Ο παππούς Αυγουστής, ο τεράστιος Αυγουστής…»
Εκ μέρους της οικογένειας αποχαιρέτησε τον παππού της η εγγονή του Ρέα Ευσταθίου – Πέτσα. «Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή στο σχολείο πόση περηφάνια ένιωθα όταν έλεγα, ο Αυγουστής είναι ο παππούς μου. Ο παππούς Αυγουστής, ο τεράστιος Αυγουστής…». Ήταν πάντα, όπως είπε, λιγομίλητος, διακριτικός, μοναχικός αλλά και ευγενικός και χαμογελαστός.
Αναφέρθηκε σε όσα τους εξιστορούσε τα οποία περιλήφθηκαν και στο βιβλίο του, «μας φαίνονταν όλα τόσο μακρινά και τόσο απίστευτα κι όμως ήταν όλα τόσο κοντά μας και τόσο αληθινά».
Δημόσια δαπάνη
Αξίζει να σημειωθεί ότι ως ένδειξη τιμής και αναγνώρισης εκ μέρους της Πολιτείας για τις εξαιρετικές υπηρεσίες που πρόσφερε στον αγώνα για την ελευθερία και την πατρίδα, ο Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας κατάθεσε Πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο για να ληφθεί απόφαση ούτως ώστε τα έξοδα της κηδείας του αγωνιστή Αυγουστή Ευσταθίου να καλυφθούν με δημόσια δαπάνη.
Ο “Ματρόζος” της ΕΟΚΑ και της Κύπρου
Παραθέτουμε το βιογραφικό του Αυγουστή Ευσταθίου, όπως δημοσιεύθηκε στο βιβλίο του “Ο ματρόζος της ΕΟΚΑ και της Κύπρου” (Λευκωσία, 2012):
Ο Αυγουστής Ευσταθίου γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1934, στο δυτικό άκρο της Κύπρου, στην Πόλη Χρυσοχούς.
Οι γονείς του απέκτησαν έξι παιδιά, πέντε αγοράκια και ένα κοριτσάκι. Ο Αυγουστής ήταν το μικρότερο παιδί της οικογένειας και οι γονείς του ήσαν οι φτωχότεροι της Πόλης.
Όταν ο Αυγουστής ήταν δύο χρονών, ο πατέρας του πέθανε. Μετά τον θάνατο του έπρεπε να συντηρηθούν από το μεροκάματο της εργάτριας μάνας. Τα απογεύματα μετά το σχολείο ο Αυγουστής σε ηλικία 6 χρονών πωλούσε εφημερίδες και τα λιγοστά χρήματα που έπαιρνε τα έδινε στην ταλαιπωρημένη μάνα του. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο της Πόλης με βαθμό λίαν καλώς, όμως ούτε σκέψη μπορούσε να γίνει για γυμνασιακή μόρφωση. Το ξερό μεροκάματο (χωρίς άλλο εισόδημα) της εργάτριας μάνας ήταν αδύνατο να αντέξει τέτοια πολυτέλεια. Όταν τελείωσε το Δημοτικό, στην καθιερωμένη τυπική τάξη εργάστηκε κάπου και αφού οικονόμησε το εισιτήριο του λεωφορείου για τη μεταφορά του στη Λευκωσία, φίλησε τη Μάνα του, και αυτή του έδωσε την ευχή της. Του έδωσε δύο σεντόνια, μέσα έβαλε λίγα εσώρουχα του, τα έδεσε, έφυγε απ’ το χωριό και μετά από τέσσερεις ώρες ταξίδι έφθασε στη Λευκωσία.
Ο Αυγουστής στη Λευκωσία ασχολήθηκε με διάφορα επαγγέλματα, μέσα του όμως έκαιγε η επιθυμία να συνεχίσει το σχολείο.Όταν πληροφορήθηκε ότι υπάρχει μια νυχτερινή σχολή, άρχισε μαθήματα, που διήρκεσαν τέσσερα χρόνια. Το 1954 η Κύπρος αποτάθηκε στα Ηνωμένα Έθνη, με αίτημα την Αυτοδιάθεση -Ένωση. Το αίτημα απορρίφθηκε και στην Κύπρο έγιναν βίαιες διαδηλώσεις, τις οποίες οι κατακτητές αποκαλούσαν οχλαγωγίες. Ο Αυγουστής ήταν μεταξύ των προτεργατών και αργότερα συνελήφθη και καταδικάστηκε σε δύο μήνες φυλάκιση.
Στα βουνά συνάντησε τον Αυξεντίου
Τον Μάρτιο του 1955 αποφυλακίσθηκε, ενώ την 1η Απριλίου άρχισε ο απελευθερωτικός αγώνας. Τρεις μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 1955 ο Αυγουστής εντάχθηκε στην Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών, Ε.Ο.Κ.Α.
Αγωνίστηκε στη διανομή φυλλαδίων, εγγραφή συνθημάτων, ρίψη χειροβομβίδων, σαμποτάζ και τελικά στις ομάδες εκτελεστών.
Ύστερα από διαταγή της οργανώσεως εκτέλεσε κάποιον και με διαταγή του Τομε-άρχου Λευκωσίας βγήκε στο Αντάρτικο, στα βουνά συνάντησε τον Γρηγόρη Αυξεντίου, ετέθη στις διαταγές του και έκτοτε έμεινε μαζί του, πλην ελαχίστων διαστημάτων.
Η μάχη του Μαχαιρά
Στην μάχη του Μαχαιρά συμπολέμησε με τον Αυξεντίου και από τη φωτιά στο κρησφύγετο έπαθε εγκαύματα.
Συνελήφθη, βασανίστηκε και ύστερα από τρεις ημέρες μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο, για να περιποιηθούν τα εγκαύματα του. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση και απολύθηκε με το τέλος του Ένοπλου Αγώνα, και την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Μετεπαναστατικά γνώρισε την συναγω-νίστριά του Παναγιώτα Ευριπίδου, από τον Κάμπο της Τσακκίστρας και παντρεύτηκαν. Έκαμαν τέσσερεις υιούς: Τον Γρηγόρη, τον Μιχάλη, τον Γλαύκο και τον Ευστάθιο. Από τον Γρηγόρη και την Σούλλα απέκτησαν την εγγονή τους Παναγιώτα. Από τον Γρηγόρη και την Νίκη, τα εγγονάκια τους Σοφία και Κώστα. Από τον Μιχάλη και την Λουκία, τα εγγονάκια Ρέα, Αυγουστή και Πάνο.
