Στα όρια του κατεχόμενου χωριού Δαυλός και συγκεκριμένα στη θέση Βικλί (Γαλούνια) βρίσκεται ένας εκπληκτικός γεωλογικός σχηματισμός που αποτελείται από μια σειρά εναλλασσόμενων στρωμάτων αργίλου, μάργας, ψαμμίτη, ασβεστόλιθου και άλλων πετρωμάτων.
Η περιοχή στο παρελθόν ταυτίστηκε, από παλαιότερους ερευνητές, με την περίφημη «Αχαιών Ακτή», που αναφέρεται από τον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα.
Όμως κάτι τέτοιο δεν τεκμηριώνεται αρχαιολογικά, εξηγεί στο ΚΥΠΕ η Μαρία Μακρή, Αρχαιολογική Λειτουργός στο Τμήμα Αρχαιοτήτων. Στην περιοχή πάντως εντοπίστηκε αρχαίος οικισμός και λόγω της σπουδαιότητάς του από το 1971, το Τμήμα Αρχαιοτήτων κήρυξε τον χώρο και τα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης σε Αρχαίο Μνημείο.
Την περιοχή αυτή «ανακάλυψε» αρχικώς η φωτορεπόρτερ του ΚΥΠΕ Κάτια Χριστοδούλου η οποία την επισκέφθηκε τον περασμένο Απρίλη.
Βλέποντας τις μοναδικές φωτογραφίες των πετρωμάτων και το βίντεο που τράβηξε η συνάδελφος, το ΚΥΠΕ θέλησε να ερευνήσει περαιτέρω το θέμα, έχοντας υπόψη και τη φημολογία ότι πρόκειται για την «Αχαιών Ακτή».
Επικοινωνήσαμε με την κ. Μακρή, η οποία γνώριζε για την περιοχή. Σύμφωνα με την κ. Μακρή κατά μήκος της βόρειας ακτής της Κύπρου, από τον Κορμακίτη μέχρι και τον Απόστολο Ανδρέα, εντοπίζεται ο ευρύτερα διαδεδομένος γεωλογικός σχηματισμός της γεωτεκτονικής ζώνης του Πενταδαχτύλου, ο Φλύσχης της Κυθρέας.
Πρόκειται, μας είπε, για ένα λιθολογικό σχηματισμό που αποτελείται από μια σειρά εναλλασσόμενων στρωμάτων αργίλου, μάργας, ψαμμίτη, ασβεστόλιθου και άλλων πετρωμάτων ο οποίος , σύμφωνα με τους Δρ. Γ. Κωνσταντίνου και Παναγίδη Ι., σχηματίστηκε κατά 95% από εναποθέσεις ιζημάτων που κουβαλούσαν ισχυρά θαλάσσια ρεύματα κατά το Μέσο Μειόκαινο από τη Νότια Μικρά Ασία και κατά 5% από υλικά διάβρωσης της οροσειράς του Πενταδακτύλου.
«Με το πέρασμα χιλιάδων χρόνων, τα στρώματα του αργίλου, της μάργας και του ασβεστόλιθου διαβρώθηκαν από το θαλασσινό νερό σε αντίθεση με τα στρώματα του ψαμμίτη που αντιστέκονται στη διάβρωση με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιοχές της βόρειας ακτής του νησιού και ιδιαίτερα στην περιοχή του Δαυλού να έχει διαμορφωθεί ένα ιδιαίτερο τοπίο που ενώ δημιουργεί την εντύπωση ανθρωπογενούς κατασκευής, δηλαδή ναυπηγείου, στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα αποκλειστικά γεωλογικό φαινόμενο», ανέφερε στο ΚΥΠΕ η κ. Μακρή.
Έρευνες τη δεκαετία του ’70 και αρχαίος οικισμός
Η συγκεκριμένη περιοχή βρίσκεται στα όρια του χωριού Δαυλός και συγκεκριμένα στη θέση Βικλί (Γαλούνια).
Η κ. Μακρή είπε ότι η θέση αυτή ερευνήθηκε αρχαιολογικά κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1970, και πριν από την τουρκική εισβολή, από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, από τον πρώην Διευθυντή του Τμήματος Δρ. Σ. Χατζησάββα.
Η κ. Μακρή μας εξήγησε ότι σύμφωνα με τον Δρ. Χατζησάββα, στην περιοχή εντοπίστηκε μεγάλος οικισμός που χρονολογείται από την Ελληνιστική (312-58 π.Χ.), τη Ρωμαϊκή (58 π.Χ.-395 μ.Χ.) και την Παλαιοχριστιανική περίοδο (395-μέσα 7ου μ.Χ.). Ο οικισμός βρίσκεται περίπου 5 χλμ. Βορειοανατολικά του Δαυλού και 5,5 χλμ. Βορειοδυτικά της Κώμης.
«Τα κατάλοιπα καταλαμβάνουν έκταση 300Χ200 μέτρα σε βραχώδες κυρίως έδαφος, που βρίσκεται στα όρια των δύο χωριών. Η περιοχή δεσπόζει μικρού όρμου στα δυτικά που πιθανό να αποτελούσε αρχαίο λιμάνι. Μεγάλες ποσότητες κεραμικής και δομικών υλικών που εντοπίστηκαν διάσπαρτα στην περιοχή καταδεικνύουν τη μακρά χρήση και σπουδαιότητα του χώρου», ανέφερε.
Μάλιστα λόγω της σημαντικότητάς του, ήδη από το 1971, το Τμήμα Αρχαιοτήτων κήρυξε τον χώρο και τα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης που βρίσκονται εντός ιδιωτικής περιουσίας στην περιοχή Γαλούνια σε Αρχαίο Μνημείο Πίνακα Β’. Στην ευρύτερη περιοχή δεν κατέστη δυνατόν να διενεργηθούν ανασκαφές την περίοδο 1971-1974.
Σύμφωνα με την κ. Μακρή, στο παρελθόν η θέση αυτή ταυτίστηκε, από παλαιότερους ερευνητές, με την περίφημη «Αχαιών Ακτή», που αναφέρεται από τον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα. Την ακτή δηλαδή στην οποία αποβιβάστηκαν Αχαιοί άποικοι κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (περίπου γύρω το 1.200 π.Χ.) μετά την καταστροφή των Μυκηναϊκών Ανακτόρων.
«Βέβαια κάτι τέτοιο δεν τεκμηριώνεται αρχαιολογικά, αφού κατά τη διεξαγωγή των αρχαιολογικών ερευνών δεν εντοπίστηκαν καθόλου κατάλοιπα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού όπως συμβαίνει σε άλλες περιοχές της Κύπρου όπου τα αρχαιολογικά κατάλοιπα που βρέθηκαν (π.χ. κυκλώπεια τείχη, οικοδομικά συγκροτήματα με αρχιτεκτονικά και άλλα στοιχεία που παραπέμπουν στο Αιγαίο, μυκηναϊκή κεραμική, κ.λπ.) και τα οποία χρονολογούνται στην Ύστερη εποχή του Χαλκού, μαρτυρούν την παρουσία Μυκηναίων αποίκων», ανέφερε.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, εξήγησε, αποτελεί η θέση Μάα-Παλαιόκαστρο η οποία βρίσκεται 13 περίπου χλμ. βορειοδυτικά της πόλης της Πάφου στην οποία οι ανασκαφικές έρευνες έφεραν στο φως ένα οχυρωμένο οικισμό της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, κτισμένο σε μια μικρή χερσόνησο, που συνδέεται με τη μόνιμη εγκατάσταση των Αχαιών στην Κύπρο.
