Όταν ήταν μικρό κορίτσι στο Βόρειο Ακρωτήριο της Νότιας Αφρικής, η Κατρίνα Εσό σταμάτησε να μιλά τη μητρική της γλώσσα, N|uu, δεχόμενη τα πειράγματα άλλων ανθρώπων. Τώρα, σε ηλικία 90 ετών, είναι η τελευταία γυναίκα που μιλά αυτή τη γλώσσα – μία εκ των γλωσσών ιθαγενών στη Νότια Αφρική που έχουν σχεδόν εξαφανιστεί.
«Ντρεπόμασταν όταν ήμασταν νεαρά κορίτσια και σταματήσαμε να μιλάμε τη γλώσσα», είπε μιλώντας στο Reuters. Αργότερα, συνειδητοποίησε τη σημασία της διατήρησης της μητρικής της γλώσσας και ίδρυσε ένα σχολείο στην πατρίδα της, το Άπινγκτον.
Η γλώσσα N|uu χρησιμοποιείτο από μια ομάδα κυνηγών που ζούσαν στη Νότια Αφρική πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων αποικιστών. «Κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας και του απαρτχάιντ, δεν επιτρεπόταν σε ομάδες αυτοχθόνων να μιλούν τις γλώσσες τους», δήλωσε ο Λοράτο Μοκουένα, γλωσσολόγος στο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Ακρωτηρίου της Νότιας Αφρικής, προσθέτοντας ότι ορισμένες από τις γλώσσες των αυτοχθόνων έχουν σχεδόν εξαφανιστεί.
Η Κατρίνα Εσό άρχισε να διδάσκει τη γλώσσα της σε παιδιά της περιοχής γύρω στο 2005 και αργότερα άνοιξε ένα σχολείο με την εγγονή της Κλαούντια Σνίμαν. Ωστόσο, το σχολείο υπέστη βανδαλισμούς κατά τη διάρκεια του lockdown για την πανδημία, παραμένοντας πλέον εγκαταλελειμμένο.
«Ανησυχώ πολύ. Αν η γιαγιά μου πεθάνει, τότε όλα πεθαίνουν», είπε η Σνίμαν, το όνειρο της οποίας είναι μια μέρα να ανοίξει το δικό της σχολείο και να συνεχίσει την κληρονομιά της γιαγιάς της. «Θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να τη βοηθήσω να αποτρέψει τον θάνατο αυτής της γλώσσας», πρόσθεσε.
Η Εσό έχει δύο αδερφές, οι οποίες ωστόσο δεν μιλούν τη γλώσσα N|uu. Δεν γνωρίζει κανέναν άλλο που να μιλά τη γλώσσα, εκτός από τα μέλη της οικογένειάς της και τα παιδιά στα οποία έχει διδάξει μερικές λέξεις και φράσεις.
«Μου λείπει να μιλάω σε κάποιον», είπε και πρόσθεσε: «Δεν είναι ωραίο. Μιλάς, περπατάς, ξέρεις… σου λείπει κάποιος που μπορεί απλώς να καθίσει μαζί σου και να μιλήσει τη γλώσσα σου».
Last known speaker fights to preserve South African indigenous language https://t.co/4B5ewIPacv pic.twitter.com/2QsuRHKvJB
— Reuters (@Reuters) May 11, 2023
