Tου Μιχάλη Ψύλου
Μέχρι τώρα, τα διαθέσιμα οικονομικά «όπλα» της Δύσης, δεν απέτρεψαν τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να συνεχίζει επί τρεις εβδομάδες την εισβολή στην Ουκρανία. Τώρα όμως πράγματα αρχίζουν να γίνονται πιο σοβαρά: Σήμερα λήγει η προθεσμία για τη Μόσχα, προκειμένου να πληρώσει πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια σε τόκους για τα κρατικά της δάνεια. Στις 4 Απριλίου, λήγει επίσης ένα κρατικό ομόλογο αξίας δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων. Φυσικά, ακόμη κι αν οι πληρωμές δεν γίνουν αυτή την εβδομάδα, δεν θα σήμαινε ότι η Ρωσία θα καταστεί αφερέγγυα εν μία νυκτί. Μετά την πρώτη αθέτηση πληρωμής, συνήθως ξεκινά μια περίοδος χάριτος 30 ημερών. Ως εκ τούτου, το πραγματικό πρόβλημα δεν θα προκύψει, πριν από τον Απρίλιο. Η Μόσχα δηλώνει έτοιμη να πραγματοποιήσει πληρωμές για το δημόσιο χρέος σε ρούβλια και κατηγορεί τη Δύση ότι προσπαθεί να οργανώσει μια «τεχνητή χρεοκοπία» της Ρωσίας.
Οι οίκοι αξιολόγησης S&P και Moody’s τονίζουν επίσης ότι οι κύριοι λόγοι για τον αυξημένο κίνδυνο μη πληρωμής δεν είναι η έλλειψη χρημάτων, αλλά οι συνέπειες των κυρώσεων. Ακόμη και αν η Ρωσία πλήρωνε, θα ήταν αβέβαιο εάν οι πιστωτές στο εξωτερικό θα έπαιρναν τα χρήματά τους. Η αμερικανική επενδυτική τράπεζα Morgan Stanley βλέπει επίσης «τη χρεοκοπία ως το πιο πιθανό σενάριο». Η Ρωσία έχει άλλωστε αποκοπεί από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές λόγω των δυτικών κυρώσεων. «Εχει πρόσβαση περίπου σε 300 δισεκατομμύρια δολάρια», λέει ο Χανς Πέτερ Μπέργκοφ, καθηγητής Χρηματοπιστωτικών στο πανεπιστήμιο του Χοχενχάιμ. «Θα μιλούσα λοιπόν για μια τεχνική ή σταδιακή χρεοκοπία», λέει ο Μπέργκοφ.
Οι «αερόσακοι» της Μόσχας
Η Ρωσία διαθέτει πάντως προς το παρόν, αρκετούς «αερόσακους». Το δημόσιο χρέος είναι πολύ χαμηλό: Στο 18% του ΑΕΠ, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Τα Ρωσικά ταμεία είναι γεμάτα, κυρίως χάρη στις υψηλές τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας διαθέτει 643 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα, γεγονός που τοποθετεί τη Ρωσία στην τέταρτη θέση στον κόσμο- πίσω από την Κίνα (3,4 τρισεκατομμύρια ), την Ιαπωνία (1,405 τρις) και την Ελβετία (1,11 τρισεκατομμύρια δολάρια).Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν το 2021 πάνω από 95 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα αποθέματα χρυσού της Ρωσίας ανέρχονται σε 2.298,5 τόνους (περίπου 137 δισ. Ευρώ», αλλά δεν είναι σαφές πώς θα μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει Η Μόσχα έχει επίσης και το κρατικό επενδυτικό ταμείο με περιουσιακά στοιχεία περίπου 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Επιπλέον, μια χρεοκοπία της Ρωσίας μπορεί να κοστίσει πολύ περισσότερο στους διεθνείς πιστωτές της, οι οποίοι επιπλέον κατέχουν μόνο το 23% του ρωσικού χρέους. «Θα ήταν λοιπόν σοβαρό λάθος να υπερεκτιμήσουμε τον αντίκτυπο των οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία και να υποτιμήσουμε αυτές που βαραίνουν την Ευρώπη», προειδοποιεί ο Γάλλος οικονομολόγος Μαρκ Τουατί, πρόεδρος του ινστιτούτου ACDEFI.
Η Ρωσία θα γίνει …Βόρεια Κορέα;
Σήμερα πάντως, περισσότερες από 300 από τις πιο εμβληματικές εταιρείες στον κόσμο, έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Οι ελλείψεις βασικών αγαθών, η μαζική ανεργία και η φτώχεια,, θα μπορούσαν σύντομα να γίνουν μέρος της καθημερινότητας και να οδηγήσουν την οικονομία της Ρωσίας 30 χρόνια πίσω – κοντά στην παλιά εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. «Το βιοτικό επίπεδο των πολιτών θα μπορούσε να μειωθεί τουλάχιστον για τα επόμενα πέντε χρόνια», σύμφωνα με τον Κρίστοφερ Σμαρτ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Επενδύσεων Barings. «Αν η Δύση συνεχίσει να σφίγγει τη βίδα της ρωσικής οικονομίας, αντί να στοχεύει συγκεκριμένα πρόσωπα του καθεστώτος με πιο προσαρμοσμένες κυρώσεις, η Ρωσία μπορεί να μετατραπεί σε μια μεγαλύτερη, πιο ασταθή και πιο επικίνδυνη Βόρεια Κορέα», λέει ο Μαρκ Τουατί.
