Του Μιχάλη Ψύλου
Ήταν η πρώτη συνέντευξη Τύπου του Τζο Μπάιντεν έπειτα από 78 ημέρες – η ένατη συνολικά από την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του. Σε 110 λεπτά ο Αμερικανός πρόεδρος απάντησε σε 24 σκληρές ερωτήσεις, κάνοντας έναν απολογισμό του ενός χρόνου στον Λευκό Οίκο. Και ο 79χρονος Δημοκρατικός πρόεδρος, που τόσο πολύ έχει χλευαστεί ως «γέροντας» από τα ρεπουμπλικανικά μέσα ενημέρωσης, θέλησε να στείλει το εξής μήνυμα: Όχι μόνο αντέχει, αλλά θα προσπαθήσει να αλλάξει την Αμερική. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι οι συνθήκες εκκίνησης ήταν χειρότερες από εκείνες του Ντόναλντ Τραμπ, το 2017. Ο κορωνοϊός εξαπλώθηκε γρήγορα, η οικονομία παρέλυσε και οι Ρεπουμπλικάνοι -μετά την εισβολή στο Καπιτώλιο- φαίνεται να ακολουθούν τη σκληρή γραμμή Τραμπ, αρνούμενοι τη συναίνεση σε βασικά νομοσχέδια.
Τα μαντάτα για τον Τζο Μπάιντεν δεν είναι καλά: Σημαντικά νομοσχέδιά του έχουν κολλήσει στο Κογκρέσο, καθώς συναντούν τη σφοδρή αντίδραση όχι μόνο των Ρεπουμπλικάνων, αλλά και κάποιων συντηρητικών Δημοκρατικών.
Από την εποχή του Μπιλ Κλίντον, όλοι οι πρόεδροι των ΗΠΑ γνωρίζουν ποιος τομέας πολιτικής θα αυξήσει ή θα μειώσει τη δημοτικότητά τους. Ως εκ τούτου, ο Τζο Μπάιντεν ξεκίνησε τη συνέντευξη Τύπου με τα ευχάριστα δεδομένα της αγοράς εργασίας, τα οποία -όπως είπε- υποβαθμίστηκαν από τα μέσα ενημέρωσης. «Δημιουργήσαμε έξι εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Περισσότερες θέσεις εργασίας σε έναν χρόνο από κάθε άλλη φορά. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 3,9%. Η παιδική φτώχεια μειώθηκε σχεδόν κατά 40%». Περισσότεροι από 210 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν εμβολιαστεί κατά του Covid, σημείωσε, αν και θα έπρεπε να είναι περισσότεροι.
Η νεότερη γενιά που εξέλεξε τον Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο εμφανίζεται όμως απογοητευμένη, γιατί ο πρόεδρος έβαλε «κάτω από το χαλί» την πολυδιαφημισμένη αναδιάρθρωση του χρέους των διδάκτρων, που ήταν πολύ σημαντικό θέμα στην προεκλογική εκστρατεία. Πολλοί Ευρωπαίοι δεν γνωρίζουν ότι η εκπαίδευση είναι πολύ ακριβή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλοί Αμερικανοί ξεκινούν την καριέρα τους μετά την αποφοίτησή τους με μεγάλα χρέη, που θα πρέπει να τα ξεπληρώνουν για πολλά χρόνια. Υπήρξε επίσης η ανεπιτυχής αποχώρηση από το Αφγανιστάν, τα προβλήματα με τις αλυσίδες εφοδιασμού, αλλά και το γεγονός ότι ο Μπάιντεν ανακήρυξε τη νίκη επί του Covid πολύ νωρίς. Όλα αυτά είναι παράγοντες που συνεχίζουν να μειώνουν τη θέση του Μπάιντεν στο ευρύ κοινό.
Μοίρασε τρισεκατομμύρια
Ο Μπάιντεν γνωρίζει καλά όμως ότι η σχεδόν πλήρης απασχόληση δεν μπορεί να κρύψει ένα τεράστιο πρόβλημα: τον υψηλότερο ρυθμό πληθωρισμού (7%) από τη δεκαετία του 1980. Το υψηλό κόστος ζωής, σε συνδυασμό με τους φόβους της πανδημίας, επιβαρύνει πολύ τους Αμερικανούς. Το χαμηλό γενικό ποσοστό αποδοχής του Μπάιντεν στο 44% συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι μόλις το 30% των πολιτών πιστεύει πως η κυβέρνηση κάνει αρκετά για να σταματήσει τις αυξήσεις των τιμών. Ο Αμερικανός πρόεδρος διέθεσε σχεδόν δύο τρισεκατομμύρια δολάρια στη μάχη κατά του Covid.
Επιπλέον προσέθεσε άλλο 1,2 τρισεκατομμύριο δολάρια για επενδύσεις στις υποδομές. «Τα περισσότερα απ’ ό,τι έχει καταφέρει ποτέ οποιοσδήποτε πρόεδρος» είπε ο Μπάιντεν. Κατέστησε σαφές ότι στήριξε την κοινωνική δικαιοσύνη, καθώς για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό δόθηκαν αυξήσεις στους μισθούς για τα χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια. Το φιλόδοξο κοινωνικό σχέδιο του προέδρου -το «Build Back Better»- δεν συγκεντρώνει προς το παρόν όμως την απαραίτητη πλειοψηφία στη Γερουσία, καθώς αντιδρούν οι Ρεπουμπλικάνοι, αλλά και ο συντηρητικός Δημοκρατικός γερουσιαστής από τη Δυτική Βιρτζίνια Τζο Μάντσιν. Δεκαεπτά Αμερικανοί οικονομολόγοι, κάτοχοι του Νόμπελ Οικονομίας, τονίζουν από κοινού ότι το επενδυτικό πακέτο θα μετριάσει αισθητά την άνοδο των τιμών. Οι αντίπαλοι του Μπάιντεν όμως τον επικρίνουν ότι τα επενδυτικά του πακέτα είναι αυτά που τροφοδότησαν τον πληθωρισμό. Ωστόσο, ο αυξανόμενος πληθωρισμός, για παράδειγμα, δεν αποτελεί έκπληξη σε μια οικονομία που ανακάμπτει. Ίσως θα μπορούσε να πάρει αντίμετρα.
Ο πρόεδρος όμως είναι σαν τον καπετάνιο του πλοίου: δεν το ναυπήγησε, αλλά μπορεί μόνο να το κατευθύνει. Μόνο που χρειάζεται έναπλήρωμα που θέλει να πάει προς την ίδια κατεύθυνση.
Ζήτημα ανταγωνισμού
Ο Μπάιντεν στον ετήσιο απολογισμό του κήρυξε επίσης πόλεμο στη συγκρότηση μονοπωλίων. «Μια χούφτα γιγαντιαίες εταιρείες κυριαρχούν στην αγορά σε τομείς όπως η επεξεργασία κρέατος, οι σιδηρόδρομοι, η ναυτιλία και αλλού» είπε. «Με την πάροδο του χρόνου μείωσαν τον ανταγωνισμό, εξεδίωξαν τις μικρές επιχειρήσεις και τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους και αύξησαν τις τιμές για τους καταναλωτές. Κοιτάξτε, είμαι καπιταλιστής. Όμως ο καπιταλισμός χωρίς ανταγωνισμό δεν είναι καπιταλισμός. Είναι σκέτη εκμετάλλευση» τόνισε χαρακτηριστικά ο Μπάιντεν και υποσχέθηκε να προχωρήσει σε νέες ενέργειες για την αντιμετώπιση των μονοπωλίων.
Ο Γερμανός ιστορικός και συγγραφέας, Κριστόφ Μάουτς, που διδάσκει αμερικανική ιστορία, λέει ότι «στην πραγματικότητα, ο Μπάιντεν έχει καταφέρει πολλά λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Οι προκάτοχοι του Μπάιντεν δεν μπορούσαν παρά να ονειρεύονται χρηματοδοτήσεις των υποδομών και του κοινωνικού κράτους με τόσα πολλά τρισεκατομμύρια δολάρια. Επιπλέον, ο πρόεδρος μπόρεσε να βελτιώσει την ταλαιπωρημένη εικόνα των ΗΠΑ στον κόσμο. Για παράδειγμα, με την επιστροφή στη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα».
Ο Μπάιντεν συγκρίνεται συχνά με τον Φράνκλιν Ρούσβελτ – τον πρόεδρο που οδήγησε τις Ηνωμένες Πολιτείες στην αντιμετώπιση της Μεγάλης Ύφεσης και στη νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Άλλοι τον συγκρίνουν με τον Λίντον Τζόνσον, τον κοινωνικό μεταρρυθμιστή. Αλλά επειδή το κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόγραμμα του Μπάιντεν δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, θυμίζει περισσότερο τον Τζίμι Κάρτερ. Τον ηθικό, αλλά αδύναμο πρόεδρο, που διαδέχθηκε τον αδίστακτο Ρίτσαρντ Νίξον.
Θα αλλάξει τον ρου της Ιστορίας ο Μπάιντεν όταν θα διανύει την ένατη δεκαετία της ζωής του στις επόμενες εκλογές το 2024; Ο απολογισμός της θητείας του Τζο Μπάιντεν τον τελευταίο χρόνο μπορεί να ακούγεται προβληματικός. Μεταξύ των προέδρων που ταπήγαν πολύ άσχημα τον πρώτο χρόνο, ήταν ο Μπιλ Κλίντον και ο Ρόναλντ Ρίγκαν. Και οι δύο επανεξελέγησαν, όμως, με μεγάλη πλειοψηφία…
