Σε θετικές, από σταθερές, αναβάθμισε τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard and Poor’s Global Ratings, λόγω συνέχισης της μακροοικονομικής εξομάλυνσης, επιβεβαιώνοντας παράλληλα σε «BBB» την μακροπρόθεσμη αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου (σε εγχώριο και ξένο νόμισμα) και σε Α-2 την βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση.
Ο αμερικανικός οίκος τονίζει ότι η κυπριακή οικονομία ομαλοποιείται μια δεκαετία μετά την οικονομική κρίση, η Κυβέρνηση έχει επιστρέψει στην επίτευξη δημοσιονομικών πλεονασμάτων, τα οποία θα διατηρηθούν στο 1,6% κατά μέσο όρο την περίοδο 2023 – 2026, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) έχουν μειωθεί σημαντικά από την κορύφωσή τους και η απομόχλευση του εξωτερικού τομέα της οικονομίας συνεχίζεται.
Ταυτόχρονα, εκτιμά ότι η μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη θα διαμορφωθεί λίγο κάτω από το 3%, ότι το καθαρό δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο 52% του ΑΕΠ μέχρι το 2026 και ότι ομαλοποιούνται τα επίπεδα πληθωρισμού.
Ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν ευπάθειες στο οικονομικό, δημοσιονομικό και εξωτερικό μέτωπο, οι τρέχουσες τάσεις στηρίζουν την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου, υπογραμμίζει ο οίκος, ο οποίος σημειώνει πως «η διαφοροποίηση του τεχνολογικού τομέα και η ενδεχόμενη παραγωγή φυσικού αερίου είναι πιθανό να τροφοδοτήσουν τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη».
Συγκεκριμένα, ο S&P αναφέρει ότι οι θετικές προοπτικές αντανακλούν τη συνεχιζόμενη μακροοικονομική εξομάλυνση στην Κύπρο μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση της χώρας το 2012 – 2013 και σημειώνει πως «παρά τις αυξανόμενες πολιτικές πιέσεις για αύξηση των δαπανών, η Κυβέρνηση φαίνεται να βρίσκεται σε καλό δρόμο για τη διατήρηση σταθερών δημοσιονομικών πλεονασμάτων στα επόμενα χρόνια».
Οι θετικές προοπτικές αντανακλούν επίσης, σύμφωνα με τον S&P, την ισχυρή πρόοδο που έχει σημειωθεί μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2012-2013 όσον αφορά τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στον τραπεζικό τομέα, «παρά το ακόμη υψηλό απόθεμα» ΜΕΔ που διαθέτει η Κύπρος, σε σύγκριση με τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης.
Ο αμερικανικός οίκος αναφέρει πως θα μπορούσε να αναβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου εντός των επόμενων 12 – 24 μηνών, εάν η μείωση του χρέους διατηρήσει την υφιστάμενη πορεία, υποστηριζόμενη από τον αυστηρό έλεγχο των δαπανών και από τα σταθερά δημοσιονομικά πλεονάσματα.
Προσθέτει ότι θα μπορούσε επίσης να αναβαθμίσει την κυπριακή οικονομία «εάν το πολύ αυξημένο σήμερα έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών συρρικνωθεί, αμβλύνοντας τις ανησυχίες μας σχετικά με την εξωτερική μόχλευση των κατοίκων της Κύπρου».
Τέλος, ο οίκος αναφέρει πως θα μπορούσε να αναβαθμίσει την πιστοληπτική αξιολόγηση αν παρατηρήσει βελτιωμένη σταθερότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
«Περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον ισολογισμό του τραπεζικού τομέα θα σηματοδοτούσε μια τέτοια βελτίωση, και αυτό θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο ενδεχόμενων υποχρεώσεων του τραπεζικού τομέα έναντι της κυβέρνησης, να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής και να ενισχύσει την πρόσβαση των τραπεζών στις αγορές κεφαλαίων», υπογραμμίζει.
Από την άλλη, ο S&P θα μπορούσε να υποβαθμίσει τις προοπτικές σε σταθερές εάν, εντός των επόμενων 12 – 24 μηνών, όπως σημειώνει, «τα επίπεδα του εξωτερικού βραχυπρόθεσμου χρέους αρχίσουν να αυξάνονται και πάλι, αντιστρέφοντας την τρέχουσα ενθαρρυντική τάση απομόχλευσης της οικονομίας».
Πιέσεις στην αξιολόγηση θα μπορούσαν επίσης να υπάρξουν εάν καθυστερήσει η πρόοδος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, δημιουργώντας σημαντικές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση της Κύπρου από το NextGenEU, προσθέτει.
Ανάπτυξη στο 2,4% το 2023
Ο S&P αναφέρει ότι η ανάπτυξη θα υποχωρήσει στο αναμενόμενο 2,4% το 2023, καθώς θα αρχίσουν να εφαρμόζονται αυστηρότερα οι κυρώσεις, οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες θα γίνουν πιο ασφυκτικές και «οι ισολογισμοί των νοικοκυριών θα διαβρωθούν από τις πληθωριστικές πιέσεις».
«Αναμένουμε ότι η μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη θα διαμορφωθεί λίγο κάτω από το 3%, υποστηριζόμενη από την περαιτέρω επέκταση του τουρισμού και τις προσπάθειες διαφοροποίησης στον τομέα της τεχνολογίας», σημειώνει.
Αναφέρει, επίσης, ότι η επιτυχής εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι πιθανό να αποτελέσει το κλειδί για την απελευθέρωση της περαιτέρω ανάπτυξης.
Ωστόσο, ο οίκος αναφέρει πως μια πιθανή οικονομική αδυναμία της Κύπρου «είναι η μεγάλη εξάρτηση της από το εισαγόμενο πετρέλαιο και τα πετρελαιοειδή», προσθέτοντας ότι αυτά αποτελούσαν λίγο κάτω από το 86% του ακαθάριστου ενεργειακού εφοδιασμού το 2021, που αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Σημειώνει ότι η πρόσφατη ανακάλυψη σημαντικού υπεράκτιου φυσικού αερίου αναμένεται να συμβάλει στη μείωση αυτής της εξάρτησης.
Αναφέρει επίσης ότι η διαφοροποίηση του τεχνολογικού τομέα και η ενδεχόμενη παραγωγή φυσικού αερίου είναι πιθανό να τροφοδοτήσουν τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
«Αναμένουμε ότι ο τουρισμός, ο οποίος εξακολουθεί να αποτελεί περίπου το 20% του ΑΕΠ, θα αντιμετωπίσει πιο ήπια επίπεδα ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια, καθώς ο πληθωρισμός είναι πιθανό να αρχίσει να πλήττει τους ισολογισμούς των νοικοκυριών στη βόρεια Ευρώπη», προσθέτει.
Αντίθετα, συνεχίζει, οι προσπάθειες να μετατραπεί η Κύπρος σε τεχνολογικό κόμβο (με ιδιαίτερη έμφαση στο fintech και τα τυχερά παιχνίδια) είναι πιθανό να γίνουν πιο σημαντικοί μοχλοί ανάπτυξης και προσθέτει πως οι δυνατότητες αυτές ενισχύονται από τη μετεγκατάσταση στο νησί διαφόρων επιχειρήσεων από το 2020, ιδίως από τη Ρωσία, την Ουκρανία και το Ισραήλ.
Ο οίκος αναφέρει ότι οι σημαντικές ανακαλύψεις φυσικού αερίου που έγιναν το 2022 από την ENI και την Total θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν περαιτέρω την κυπριακή οικονομία, παρόλο που η παραγωγή στο πιο προηγμένο κοίτασμα «Αφροδίτη» δεν αναμένεται τουλάχιστον μέχρι το 2027.
Δημοσιονομικό πλεόνασμα, χρέος, πληθωρισμός
Επιπλέον, ο S&P αναφέρει πως τα δημοσιονομικά πλεονάσματα είναι πιθανό να διατηρηθούν ακόμη και εν μέσω πίεση από τις δαπάνες και σημειώνει πως το δημοσιονομικό ισοζύγιο επέστρεψε σε θετικό έδαφος πέρσι, βελτιωμένο κατά 4,1 ποσοστιαίες μονάδες, για να φθάσει σε πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ.
«Αν και η αύξηση των μισθών στο δημόσιο τομέα, οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες και το κόστος του πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού είναι πιθανό να επιβαρύνουν τις δαπάνες τα επόμενα χρόνια, εξακολουθούμε να αναμένουμε ότι το πλεόνασμα θα διατηρηθεί στο 1,6% κατά μέσο όρο την περίοδο 2023-2026», υπογραμμίζει.
Αναφορικά με το δημόσιο χρέος, ο αμερικανικός οίκος αναφέρει πως το καθαρό χρέος θα μειωθεί στο 52% του ΑΕΠ μέχρι το 2026, και προσθέτει πως μια τέτοια εξυγίανση θα ευθυγραμμίσει σε σημαντικό βαθμό την Κύπρο με τις άλλες χώρες της ΕΕ, όπου ο μέσος όρος του καθαρού χρέους θα είναι 51% του ΑΕΠ το ίδιο έτος.
«Η εκτίμησή μας για το καθαρό χρέος της Κύπρου αντανακλά σημαντικά ταμειακά αποθέματα ύψους περίπου 3 δισ. ευρώ, τα οποία υποθέτουμε ότι πιθανότατα θα διατηρηθούν στο εγγύς μέλλον» αναφέρει, και προσθέτει ότι το κόστος του χρέους της Κύπρου παραμένει προσιτό, με τις πληρωμές τόκων να προβλέπεται ότι θα καταλαμβάνουν μόνο το 4,1% των κρατικών εσόδων κατά μέσο όρο την περίοδο 2023 – 2026.
Ο S&P αναφέρει ότι ομαλοποιούνται τα επίπεδα πληθωρισμού παρά τις αυξήσεις των μισθών και προσθέτει ότι τα τελευταία στοιχεία για τον πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ δείχνουν ότι ο πληθωρισμός μειώθηκε στο 2,4% τον Ιούλιο, παρουσιάζοντας τον τρίτο χαμηλότερο πληθωρισμό στην Ευρωζώνη και σε απόσταση αναπνοής από τον στόχο της ΕΚΤ για πληθωρισμό 2,0%.
Παρ’ όλα αυτά, η αύξηση της ΑΤΑ, όπως σημειώνει, η οποία θα οδηγήσει σε αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα και των επαγγελμάτων με συλλογικές συμβάσεις κατά 66,7% του πληθωρισμού του προηγούμενου έτους (από 50,0% προηγουμένως), θα μπορούσε να θέσει την Κύπρο σε ένα σπιράλ μισθών-τιμών και «αναμένουμε ότι αυτό θα οδηγήσει σε υψηλότερο βραχυπρόθεσμο πληθωρισμό».
Τραπεζικός τομέας
Αναφορικά με τον τραπεζικό τομέα, ο S&P αναφέρει πως το λειτουργικό περιβάλλον για τις κυπριακές τράπεζες βελτιώνεται, με μείωση των κινδύνων χρηματοδότησης.
Προσθέτει ότι οι κυπριακές τράπεζες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στην επανεξισορρόπηση του προφίλ χρηματοδότησής τους τα τελευταία χρόνια, υποβοηθούμενες από την ισχυρή συγκέντρωση καταθέσεων και την σημαντική απομόχλευση των ισολογισμών τους.
Οι καταθέσεις, σύμφωνα με τον οίκο, καλύπτουν περισσότερο από πλήρως τα δάνεια, με τον εκτιμώμενο δείκτη δανείων προς καταθέσεις στο 52% στο τέλος του 2022, ενώ οι ανάγκες χρηματοδότησης είναι περιορισμένες και οι τράπεζες επωφελούνται από την άφθονη ρευστότητα.
Ωστόσο, αναφέρει πως το κυπριακό χρηματοπιστωτικό σύστημα εξακολουθεί να παρουσιάζει σχετική εξάρτηση από τους μη εγχώριους καταθέτες, η οποία ενδέχεται να είναι λιγότερο σταθερή σε ένα σενάριο πίεσης από την παραδοσιακή χρηματοδότηση από την λιανική.
Επί του προκειμένου, ο οίκος αναφέρει ότι οι καταθέσεις μη κατοίκων συνέχισαν να μειώνονται και εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στο 16% των συνολικών καταθέσεων στο τέλος του 2022, έναντι ποσοστού άνω του 30% το 2012.
Επιπλέον, ο S&P επισημαίνει ότι παρά τις επιπτώσεις από τις δυτικές κυρώσεις σε ορισμένες ρωσικές οντότητες και φυσικά πρόσωπα και από την πρόσφατα αυξημένη μεταβλητότητα στις αγορές κεφαλαίων, οι καταθέσεις στην Κύπρο αποδείχθηκαν σταθερές χωρίς να έχουν παρουσιάσει εμφανή σημάδια αστάθειας.
Ως εκ τούτου, βλέπουμε μια θετική τάση στην αξιολόγηση του κινδύνου για τον τραπεζικό κλάδο της Κύπρου, προσθέτει.
