Στιβαρή ανάπτυξη αναμένει για την Κύπρο για το 2025 και το 2026 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με τις Φθινοπωρινές Οικονομικές Προβλέψεις του 2024 που παρουσιάστηκαν την Παρασκευή στις Βρυξέλλες.
Ειδικότερα, η Κομισιόν προβλέπει ετήσια ανάπτυξη κατά 3,6% το 2024, και κατά 2,8% και 2,5% τα επόμενα δύο χρόνια, καθώς και επιβράδυνση του πληθωρισμού από 2,2% φέτος σε 2,1% και 2,0% την επόμενη διετία. Αναμένεται ακόμα σταδιακή μείωση της ανεργίας από 4,9% φέτος σε 4,7% και 4,5% τα επόμενα χρόνια.
Επίσης, σημειώνεται πως ένας από τους κυριότερους κίνδυνους για τις δημοσιονομικές προοπτικές της Κύπρου είναι οι προκλήσεις στην υλοποίηση ορισμένων μεγάλων επενδυτικών έργων, όπως η κατασκευή τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου, λόγω των επιπρόσθετων εγγυήσεων που μπορεί να χρειαστούν.
Γενικότερα σε επίπεδο ΕΕ, οι προβλέψεις της Κομισιόν κάνουν λόγο για επιστροφή στη συγκρατημένη ανάπτυξη έπειτα από μια περίοδο στασιμότητας, καθώς και συνέχιση της υποχώρησης του πληθωρισμού. Ειδικότερα, προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ το 2024, κατά 0,9 % στην ΕΕ και 0,8 % στην ευρωζώνη, ενώ η οικονομική δραστηριότητα προβλέπεται να επιταχυνθεί το 2025 κατά 1,5 % στην ΕΕ και κατά 1,3 % στην ευρωζώνη, και το 2026 κατά 1,8 % στην ΕΕ και κατά 1,6 % στην ευρωζώνη.
Ο ονομαστικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη αναμένεται να μειωθεί το 2024 από 5,4 % το 2023 σε 2,4 %, προτού μειωθεί πιο σταδιακά σε 2,1 % το 2025 και σε 1,9 % το 2026. Στην ΕΕ, η υποχώρηση του πληθωρισμού προβλέπεται να είναι ακόμη εντονότερη το 2024, με τον ονομαστικό πληθωρισμό να μειώνεται στο 2,6 %, από 6,4 % το 2023, και να συνεχίσει να μειώνεται στο 2,4 % το 2025 και στο 2,0 % το 2026.
«Η ευρωπαϊκή οικονομία ανακάμπτει με αργούς ρυθμούς» σημείωσε ο απερχόμενος Επίτροπος για θέματα Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, σημειώνοντας πως ο πληθωρισμός υποχωρεί και η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων ανακάμπτει, με την ανεργία να κινείται «σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα» και την ανάπτυξη «να αναμένεται να επιταχυνθεί σταδιακά κατά την επόμενη διετία».
«Ωστόσο, οι διαρθρωτικές προκλήσεις και η γεωπολιτική αβεβαιότητα επηρεάζουν αρνητικά τις μελλοντικές μας προοπτικές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθήσουν δύσκολη πορεία μείωσης των επιπέδων χρέους, στηρίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη, με τη βοήθεια του νέου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης και της συνεχιζόμενης υλοποίησης του NextGenerationEU”, ανέφερε.
“Όσον αφορά το μέλλον, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς μας μέσω επενδύσεων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι καθοριστικής σημασίας για την τόνωση της δυνητικής ανάπτυξης και την αντιμετώπιση αυξανόμενων γεωπολιτικών κινδύνων”, πρόσθεσε.
Οι προβλέψεις για την Κύπρο
Η ανάπτυξη της Κύπρου αναμένεται να παραμείνει στιβαρή το 2025 και το 2026. Ο πληθωρισμός αναμένεται να επιβραδυνθεί και η αύξηση των μισθών να παραμείνει υψηλή, ενισχύοντας την αγοραστική δύναμη και την κατανάλωση των νοικοκυριών. Το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού αναμένεται να παραμείνει πλεονασματικό, υποστηριζόμενο από τη συνεχιζόμενη ισχυρή αύξηση των εσόδων και μέτριες αυξήσεις των δαπανών.
Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν ανθεκτική το πρώτο εξάμηνο του 2024, επεκτεινόμενη κατά 3,6% σε ετήσια βάση. Αυτό οφειλόταν κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση, η οποία αυξήθηκε κατά 4,5%. Οι επενδύσεις, εξαιρουμένων των ευμετάβλητων εγγραφών πλοίων και αεροσκαφών, αυξήθηκαν κατά 4,8% σε ετήσια βάση, υποστηριζόμενες από το θετικό κλίμα στον κατασκευαστικό τομέα. Η ισχυρή ζήτηση από το εξωτερικό για υπηρεσίες, ιδίως στις θαλάσσιες μεταφορές και τον τουρισμό, οδήγησε σε σταθερές εξαγωγικές επιδόσεις. Για το 2024 στο σύνολό του, η ανάπτυξη προβλέπεται να ανέλθει σε 3,6%.
Αυτή η θετική δυναμική αναμένεται να συνεχιστεί, με την οικονομική ανάπτυξη να προβλέπεται στο 2,8% το 2025 και στο 2,5% το 2026. Οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να επωφελούνται από τα κεφάλαια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ η χαλάρωση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών αναμένεται να δώσει περαιτέρω ώθηση. Οι εξαγωγικές επιδόσεις αναμένεται να συνεχίσουν να επωφελούνται από την αύξηση των τουριστικών εισπράξεων και τις δυναμικές προοπτικές για τις υπηρεσίες, ιδίως σε σχέση με τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Η συνεχιζόμενη ανάκαμψη της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών λόγω της αύξησης των ονομαστικών μισθών και της μείωσης του πληθωρισμού αναμένεται να ενισχύσει την ιδιωτική κατανάλωση.
Ο πληθωρισμός, βάσει του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), αναμένεται να συγκλίνει στο 2,0% κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, αντανακλώντας τη σταδιακή άμβλυνση των αποτελεσμάτων βάσης, ιδίως για τα τρόφιμα, και τη μείωση των εγχώριων τιμών της ενέργειας. Ο πληθωρισμός στις υπηρεσίες αναμένεται να παραμείνει αυξημένος, κυρίως λόγω της υψηλής αύξησης των ονομαστικών μισθών και της αυξανόμενης ζήτησης, ιδίως για τον τουρισμό.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παραμένει αυξημένο, αλλά αναμένεται να μειωθεί και να φθάσει το 8,2% του ΑΕΠ το 2026. Αυτή η πτωτική τάση αναμένεται να υποστηριχθεί από τις ισχυρές τουριστικές ροές και τη συνεχή βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, παρά τις επίμονα υψηλές καθαρές εκροές πρωτογενούς εισοδήματος που προκύπτουν από τον επαναπατρισμό των κερδών από εταιρείες ξένης ιδιοκτησίας.
Οι καθοδικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές εξακολουθούν να υφίστανται. Οι συνεχιζόμενες εντάσεις στη Μέση Ανατολή θα μπορούσαν να διαταράξουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και να αυξήσουν το κόστος παραγωγής. Ο τομέας του τουρισμού, βασικός συντελεστής του εξωτερικού ισοζυγίου, παραμένει ευάλωτος σε αυτούς τους κινδύνους. Επιπλέον, οι τιμές της ενέργειας συνιστούν απειλή λόγω της μεγάλης εξάρτησης της Κύπρου από το πετρέλαιο και της περιορισμένης ενσωμάτωσης με την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 2,7% σε ετήσια βάση το πρώτο εξάμηνο του 2024, αντανακλώντας τις αυξημένες προσλήψεις στον τουρισμό και στον δημόσιο τομέα. Κατά την ίδια περίοδο, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε κατά μία ποσοστιαία μονάδα, φθάνοντας το 4,9% στο τέλος του δεύτερου τριμήνου. Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 15 ετών.
Οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων και η χαλαρότητα της αγοράς εργασίας παραμένουν περιορισμένες, εν μέρει λόγω της εισροής ξένων εργαζομένων που επωφελούνται από τα κίνητρα που παρέχονται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Κυβέρνησης για την προσέλκυση πολυεθνικών επιχειρήσεων να εγκαταστήσουν τη βάση τους στην Κύπρο (headquartering). Η απασχόληση προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1,9% το 2024, με ελαφρά συγκράτηση στο 1,2% μέχρι το 2026. Το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω και να φθάσει στο 4,5% το 2026.
Το δημόσιο πλεόνασμα αναμένεται να παραμείνει σταθερό κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων. Το 2024, το πλεόνασμα προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 3,5% του ΑΕΠ το 2024, από 2% το 2023. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο του 2023 περιλαμβάνει την προσωρινή αρνητική επίπτωση ύψους 1,1% του ΑΕΠ από τη στατιστική επεξεργασία ορισμένων αναδρομικών πληρωμών στο συνταξιοδοτικό ταμείο των δημοσίων υπαλλήλων, η οποία εξαλείφεται το 2024.
Περαιτέρω βελτιώσεις στο πλεόνασμα του 2024 προέρχονται από την αύξηση των εσόδων, η οποία αναμένεται να ξεπεράσει την αύξηση των δαπανών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Οι βελτιωμένες συνθήκες στην αγορά εργασίας και τα υψηλότερα ποσοστά εισφορών για εργοδότες και εργαζόμενους από τον Ιανουάριο του 2024 συμβάλλουν στην αύξηση των εσόδων του προϋπολογισμού από εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Οι υψηλότερες εισπράξεις από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και τον ΦΠΑ αναμένεται επίσης να ενισχύσουν τα φορολογικά έσοδα, τα οποία προβλέπεται να αυξηθούν συνολικά κατά περίπου 11%. Οι δημόσιες μισθολογικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν κατά περισσότερο από 11%, κυρίως λόγω της αναπροσαρμογής του πληθωρισμού και των υψηλότερων συντελεστών κοινωνικών εισφορών για τους δημόσιους υπαλλήλους.
Οι δημόσιες επενδύσεις αναμένεται να παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, καθώς έργα του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ωριμάζουν και επισπεύδεται η λειτουργία άλλων ταμείων της ΕΕ της περιόδου προγραμματισμού 2021 – 2027. Οι επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από τον εθνικό κρατικό προϋπολογισμό αναμένεται να μειωθούν κάπως.
Το δημοσιονομικό πλεόνασμα προβλέπεται να παραμείνει αλλά να κινηθεί χαμηλότερα στο 2,7% του ΑΕΠ το 2025 και το 2026, καθώς οι αυξήσεις των φορολογικών εσόδων αναμένεται να μετριαστούν ανάλογα με τα εισοδήματα και την κατανάλωση και η είσπραξη των φορολογικών ληξιπρόθεσμων οφειλών θεωρείται ότι θα εξομαλυνθεί. Ταυτόχρονα, οι ad hoc αυξήσεις των μισθών στο δημόσιο, που εγκρίθηκαν στο τέλος του 2024, και τα μέτρα για τη στήριξη της στέγασης αναμένεται να αποτελέσουν τους κύριους μοχλούς αύξησης των δαπανών το 2025.
Η αναλογία του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 73,6% το 2023. Το ποσοστό αυτό αναθεωρήθηκε προς τα κάτω κατά περίπου 4 ποσοστιαίες μονάδες μετά την επικαιροποίηση του ονομαστικού ΑΕΠ αναφοράς για την περίοδο 1995 – 2023. Η αναθεώρηση ενσωματώνει στατιστικές και μεθοδολογικές αλλαγές που είχαν αντίκτυπο που επηρέασε το επίπεδο αξιολόγησης σε ολόκληρο το προφίλ των προβλέψεων. Η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται στο 66,4% του ΑΕΠ το 2024 και στο 56,7% το 2026, κυρίως λόγω των πρωτογενών πλεονασμάτων και της συνεχιζόμενης ισχυρής αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ.
Οι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προοπτικές απορρέουν κυρίως από τις προκλήσεις στην υλοποίηση ορισμένων μεγάλων επενδυτικών έργων, όπως η κατασκευή τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου, που ενδέχεται να επιβαρύνουν τον δημόσιο προϋπολογισμό μέσω καλουμένων εγγυήσεων και άλλων απαιτήσεων. Θετικές εξελίξεις μπορεί να περιλαμβάνουν συνεχείς βελτιώσεις στη φορολογική διοίκηση και την είσπραξη των φορολογικών ληξιπρόθεσμων οφειλών.
