Στο επίκεντρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών τέθηκαν σήμερα «τα διαχρονικά προβλήματα που παρουσιάζονται στην Κυπριακή Δημοκρατία λόγω έλλειψης μηχανισμών ελέγχων και ισορροπιών (checks and balances) σε σχέση με θεσμούς και ευρύτερα σε σχέση με ζητήματα εξουσίας και λειτουργίας του κράτους».
Με σκοπό τη διασφάλιση των θεσμικών αντίβαρων σε έναν από τους από τους σημαντικότερους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας – του Γενικού Εισαγγελέα – η Βουλεύτρια του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, είχε ήδη καταθέσει Πρόταση Νόμου για τροποποίηση του Άρθρου 13 του Συντάγματος, επιδιώκοντας τον περιορισμό των εξουσιών του, στο πλαίσιο της συζήτησης του νομοσχεδίου για την αυτονόμηση της Νομικής Υπηρεσίας.
Συγκεκριμένα, η Πρόταση Νόμου, που κατέθεσε πριν από μερικές ημέρες η κ. Ατταλίδου, θέτει όριο στην αποκλειστικότητα που διατηρούν μέχρι σήμερα ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας να λειτουργούν ως ο Νομικός Σύμβουλός του κράτους, παρέχοντας τη δυνατότητα, σε περιπτώσεις υποθέσεων που ενδέχεται να υπάρχει σύγκρουση συμφέροντος, να εξαιρούνται από τον ρόλο αυτό.
Το γεγονός ότι σήμερα, ο Γενικός Εισαγγελέας έχει την αρμοδιότητα να γνωματεύει και να συμβουλεύει επί υποθέσεων στις οποίες πιθανόν να είχε εμπλοκή και ο ίδιος, συνιστά παραδοξότητα που υπονομεύει το κράτος δικαίου. Πρόκειται για μία θεμελιώδη αντίφαση, την οποία η Πρόταση Νόμου, αποσκοπεί να επιλύσει, επιτρέποντας να ανοίξει πλέον θεσμικά η συζήτηση για το εύρος των εξουσιών του θεσμού του Γενικού Εισαγγελέα.
Με τη ρύθμιση αυτή ενισχύεται η διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα όταν οι ίδιοι, υπό τις προηγούμενες τους ιδιότητες, είτε ως υπουργοί, ως δικηγόροι κ.ο.κ., εμπλέκονται σε υποθέσεις για τις οποίες καλούνται να γνωματεύσουν και να λάβουν αποφάσεις όπως, μεταξύ άλλων, η έναρξη διώξεων ή μη και η καταχώρηση έφεσης σε αθωωτικές αποφάσεις.
Οι υποθέσεις των χρυσών διαβατηρίων, του κατασκοπευτικού βαν, καθώς και του πρώην Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, είναι μόνο κάποιες από αυτές που αφορούν τη νυν ηγεσία της Νομικής Υπηρεσίας. Για παράδειγμα, στις περιπτώσεις των πολιτογραφήσεων, ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας καλούνται να αποφασίσουν το κατά πόσο θα ασκηθούν διώξεις, την ώρα που οι ίδιοι, ενέκριναν, ως μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, την παραχώρηση της κυπριακής υπηκοότητας.
Επιπρόσθετα, με την Πρόταση Νόμου επιδιώκεται η έναρξη, σε θεσμικό επίπεδο, της συζήτησης για το διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων του Γενικού και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα ως νομικού συμβούλου και δημόσιου κατήγορου, εξουσίες που μέχρι σήμερα δεν υπόκεινται σε κανένα έλεγχο με βάση το Σύνταγμα του 1960. Η Ελεγκτική Υπηρεσία είχε τονίσει εξάλλου ότι η ταύτιση στο πρόσωπο του Γενικού Εισαγγελέα των δύο ξεχωριστών ρόλων του νομικού συμβούλου του κράτους και του δημόσιου κατήγορου, όπως και το ανέλεγκτο των εξουσιών του, αποτελούν στρεβλώσεις μοναδικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ έχουν αναγνωριστεί και από την Επιτροπή GRECO.
Την ίδια ώρα, η τροποποίηση της εν λόγω πρόνοιας του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας περιλαμβανόταν και στο προεκλογικό πρόγραμμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, και ειδικότερα στον Πυλώνα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» στις προτάσεις του για «Προώθηση Θεσμικών Μεταρρυθμίσεων».
Ως Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών, αναμένουμε πως οι προεκλογικές δεσμεύσεις δεν θα μείνουν στα χαρτιά, αλλά θα υλοποιηθούν το συντομότερο.
