Διασπάθιση δημόσιου χρήματος και κατάχρηση εξουσίας διαπιστώνει η Ελεγκτική Υπηρεσία στο Υπουργείο Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) σε έλεγχο που διενήργησε για τα έτη 2021 και 2022.
Μεταξύ άλλων, τα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας (ΕΥ) περιλαμβάνουν αποσπάσεις συζύγων διπλωματών, τις οποίες χαρακτηρίζει «παράνομες», καθώς και επιδόματα εξωτερικού, ενοικίου και εκπαίδευσης που δεν έπρεπε να δοθούν. Επιπλέον, εντοπίζει αυξημένο κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τα μέλη των διπλωματικών αποστολών.
Από τον έλεγχο, αναφέρει η ΕΥ, διαπιστώθηκαν επίσης διάφορες αδυναμίες οι οποίες αποδυναμώνουν το σύστημα εσωτερικού ελέγχου του ΥΠΕΞ, όπως η έλλειψη σφραγίδων κατά την παραλαβή και πληρωμή τιμολογίων/άλλων παραστατικών, η μη διενέργεια μηνιαίας συμφιλίωσης κονδυλίων, η μη έγκαιρη αναγνώριση εισπράξεων ή η αναγνώριση τους χωρίς να προκύπτει πραγματική ταμειακή ροή.
Ένα εύρημα της ΕΥ αποτελεί η περίπτωση διπλωμάτη, ο οποίος συνέχισε να λαμβάνει το επίδομα εξωτερικού για περίοδο τριών μηνών, ενώ υπηρετούσε στην Κύπρο. Όπως σημειώνει η ΕΥ, δεν φαίνεται να ακολουθήθηκαν οι ενδεδειγμένες διαδικασίες, σύμφωνα με το ισχύον Σχέδιο Επιδόματος Εξωτερικού και το επίδομα παραχωρήθηκε κατά παράβαση των σχετικών Κανονισμών που προβλέπουν ότι αυτό τερματίζεται με τη μετάθεση του Διπλωμάτη στην Κύπρο.
Σε άλλο εύρημα, η ΕΥ αναφέρει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την απόσπαση εκπαιδευτικού λειτουργού σε Πρεσβεία της ΚΔ στην Ευρώπη, όπου υπηρετεί ο σύζυγός της ως διπλωμάτης, για ανάληψη καθηκόντων εξομοιωμένων με διπλωματικά, παρόλο που αυτό εκφεύγει των αρμοδιοτήτων του για την τοποθέτηση της εν λόγω εκπαιδευτικής λειτουργού σε πρεσβεία της ΚΔ στο εξωτερικό, και η εν λόγω λειτουργός δεν θα μπορούσε νόμιμα να αποσπαστεί εκτός της εκπαιδευτικής υπηρεσίας ως διπλωματικό προσωπικό, αφού αυτό απαγορεύεται ρητά από τη νομοθεσία που διέπει την εκπαιδευτική υπηρεσία.
Μάλιστα, αναφέρει, στην εν λόγω λειτουργό, ενώ η παράνομη απόσπαση έγινε για δική της διευκόλυνση, παραχωρήθηκαν και όλα τα ελκυστικά επιδόματα εξωτερικού που δίνονται στους διπλωμάτες. «Θεωρούμε συνεπώς την όλη διευθέτηση, με ό,τι συνεπάγεται σε μισθούς και επιδόματα εξωτερικού, προκλητική διασπάθιση δημοσίου χρήματος, και εφόσον είναι και παράνομη, συνιστά κατάχρηση εξουσίας», αναφέρει.
Αντίθετα από τη διευθέτηση αυτή, η ΕΥ αναφέρει ότι εντόπισε άλλη περίπτωση στην οποία το Υπουργικό ενέκρινε την τοποθέτηση στελέχους της Εθνικής Φρουράς σε Πρεσβεία της ΚΔ στην Ευρώπη, όπου υπηρετεί ο σύζυγός της ως Ακόλουθος Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας, για εκτέλεση ειδικών καθηκόντων, αφού όμως προηγήθηκε η αποποίηση, από την ίδια, του δικαιώματος για διεκδίκηση καταβολής οποιουδήποτε επιδόματος εξωτερικού.
Σε άλλη περίπτωση, παραχωρήθηκε αυξημένο εκπαιδευτικό επίδομα σε Πρέσβη Διπλωματικής Αποστολής για τη φοίτηση παιδιού του σε ιδιωτική σχολή, αφού για τον υπολογισμό του λήφθηκε υπόψη και πρόσθετο ποσό πέραν των υποχρεωτικών τελών φοίτησης, για παρακολούθηση μη υποχρεωτικού μαθήματος.
Κατά τον έλεγχο της διαδικασίας πρόσληψης λειτουργού με σύμβαση εργασίας για εκτέλεση καθηκόντων που εξομοιώνονται με διπλωματικά, σε Πρεσβεία της ΚΔ στην Ουκρανία-Κίεβο, διαπιστώθηκε ότι δεν ακολουθήθηκαν τα προβλεπόμενα σχετικής εγκυκλίου του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού. Η ΕΥ αναφέρει ότι εντόπισε αδυναμίες/ελλείψεις στην Πρόσκληση για Εκδήλωση Ενδιαφέροντος και διαφοροποίηση της μισθοδοσίας, χωρίς ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων που έλαβαν μέρος στη διαδικασία. Επιπρόσθετα, αναφέρει, διαπιστώθηκε και η μη παρακράτηση φόρου εισοδήματος.
Η ΕΥ διαπίστωσε, επίσης, παράνομη καταβολή επιδόματος από το ΥΠΕΞ, ενοικίου ύψους €45.000, μεταξύ των ετών 2018-2021, σε Διπλωμάτη όταν υπηρετούσε σε διπλωματική αποστολή στο εξωτερικό, ο οποίος/οποία κατά την αίτηση για επίδομα ενοικίου που υπέβαλε απέκρυψε ότι διέμενε σε διαμέρισμα το οποίο είναι ιδιοκτησία εταιρείας, η οποία ανήκει κατά 70/75 στον ίδιο και κατά 5/75 στον/στη σύντροφό του. Το Υπουργείο αρνήθηκε να λάβει μέτρα για ανάκτηση του ποσού, ενώ αρνήθηκε ακόμη και να διερευνήσει το ενδεχόμενο διάπραξης πειθαρχικών παραπτωμάτων.
Επιπλέον, αναφέρει ότι η μετάθεση λογιστή από την Κύπρο στο Λονδίνο και η ανάθεση σε αυτόν καθηκόντων κατά 80% του εργάσιμου χρόνου του στο λογιστήριο της Ύπατης Αρμοστείας Λονδίνου (ΥΑΛ) και κατά 20% στο λογιστήριο της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της ΚΔ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν φαίνεται να αποσκοπούσε στην κάλυψη του λογιστικού κενού που δημιουργήθηκε στις εν λόγω αποστολές, αλλά στη διευκόλυνση του εν λόγω λογιστή και επομένως και την εξυπηρέτηση του ατομικού συμφέροντος. Όπως αναφέρεται, η μετάθεση συνοδευόταν με πολύ ελκυστικά επιδόματα με αποτέλεσμα να προκύψει διασπάθιση δημόσιου χρήματος. Επιπρόσθετα, η ΕΥ αναφέρει ότι δεν διενεργήθηκε οποιαδήποτε αξιολόγηση για το κατά πόσο αυτή αποτελούσε την πλέον οικονομική και αποτελεσματική λύση για την εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών του δημοσίου και κατ’ επέκταση, του καλώς νοούμενου δημοσίου συμφέροντος.
Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο εξωτερικό
Σε σχέση με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κυβερνητικών υπαλλήλων που υπηρετούν σε διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό, η ΕΥ αναφέρει ότι το ΥΠΕΞ προχώρησε στη σύσταση τριμελούς επιτροπής ειδικών, για σκοπούς εξέτασης των αιτημάτων, χωρίς ωστόσο να εντοπιστεί, από πλευράς ΕΥ, οποιαδήποτε νομοθετική πρόνοια για τη σύσταση, λειτουργία και όρους παροχής υπηρεσιών των μελών της εν λόγω Επιτροπής.
Επιπλέον, αναφέρει ότι η πραγματική δαπάνη του κονδυλίου «Περίθαλψη Κυβερνητικών Υπαλλήλων στο εξωτερικό» για το έτος 2022, που ανήλθε σε €965.798, αυξήθηκε πέραν του 90% συγκριτικά με τα δύο προηγούμενα έτη. Όπως αναφέρει, αυτό οφείλεται στη μεγάλη αύξηση των ασφαλιστικών τελών που παρατηρήθηκε, στο πλαίσιο της σύναψης νέας ιατροφαρμακευτικής κάλυψης με ασφαλιστική εταιρεία, ως απαιτείται με βάση τα τοπικά δεδομένα, για το έτος 2021/2022, από κοινού με δύο διπλωματικές αποστολές στις ΗΠΑ και εξαιτίας του υψηλού κόστους περίθαλψης για προσωπικό σε διπλωματικές αποστολές της Ασίας, το οποίο αντιμετώπιζε σοβαρό ιατρικό πρόβλημα σε μακροχρόνια βάση για το οποίο δεν φαίνεται να ακολουθήθηκαν οι συμφωνημένες διαδικασίες για τον περιορισμό του, δηλαδή μετάθεσή του στην Κύπρο.
Σημειώνει, επίσης, ότι ο Γενικός Διευθυντής του ΥΠΕΞ ζήτησε όπως γίνει διερεύνηση του ενδεχομένου σύναψης μιας παγκόσμιας ομαδικής ασφαλιστικής κάλυψης για σκοπούς μείωσης του πιο πάνω κόστους αλλά η μελέτη δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, ούτε και εφαρμόστηκε η σύσταση, από τους ασφαλιστικούς αντιπροσώπους των δύο διπλωματικών αποστολών στις ΗΠΑ, για διαχωρισμό της ασφαλιστικής κάλυψης των ατόμων με υψηλές απαιτήσεις ώστε να μειωθεί η συνολική δαπάνη όλου του προσωπικού.
Ο ΓΔ του ΥΠΕΞ ενέκρινε τη σύναψη ιδιωτικής ασφάλειας υγείας για τους λειτουργούς της διπλωματικής αποστολής που υπηρετούν με μετάθεση/απόσπαση στην Ύπατη Αρμοστεία του Λονδίνου και τα μέλη των οικογενειών τους, για περίοδο ενός έτους και με συνολικό κόστος ύψους £92.059, παρόλο που ακόμη και μετά την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ δεν τίθεται θέμα μη δυνατότητας χρήσης του δημόσιου συστήματος υγείας, λόγω σημαντικών προβλημάτων, που επικαλείται η Ύπατη Αρμοστεία, στο ισχύον δημόσιο σύστημα υγείας. «Η σχετική τροποποίηση στη διαδικασία η οποία ορίζει την κάλυψη από το κράτος των εξόδων παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε λειτουργούς που υπηρετούν στο εξωτερικό και στα εξαρτώμενά τους έγινε εκ των υστέρων και σκοπίμως για να καλύψουν τις πιο πάνω ενέργειες και αποφάσεις που λήφθηκαν», αναφέρει η ΕΥ. Η σύμβαση που συνάφθηκε για την παροχή ιδιωτικής ασφάλειας υγείας για τους δικαιούχους της Ύπατης Αρμοστείας περιλαμβάνει και οδοντιατρικές και οφθαλμολογικές υπηρεσίες, οι οποίες δεν καλύπτονται από το ΓεΣΥ της Κύπρου, σημειώνει.
Επιπλέον, αναφέρει ότι εγκύκλιος του ΥΠΕΞ, που αναφέρεται στην κατ’ εξαίρεση χρήση ιδιωτικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης από δικαιούχους που βρίσκονται σε Κράτη Μέλη ΕΕ, ΕΟΧ και Ελβετία, χρήζει επανεξέτασης για σκοπούς ισότιμης μεταχείρισης των δικαιούχων στην Κύπρο και στις διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό, λαμβάνοντας υπόψη ότι με την εφαρμογή του ΓεΣΥ της Κύπρου έχουν διαφοροποιηθεί οι παρεχόμενες από αυτό ιατρικές υπηρεσίες στους δικαιούχους του, σε σχέση με αυτές που προβλέπονταν προηγουμένως.
Γενικά συμπεράσματα και συστάσεις
Συνοπτικά, η ΕΥ διαπιστώνει ελλιπή συμμόρφωση με τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας, τους κανονισμούς και τις εγκυκλίους του Γενικού Λογιστηρίου και του Υπουργείου Οικονομικών, καθώς επίσης και προς θεσμοθετημένες διαδικασίες.
Επιπλέον, εντοπίζει αδυναμίες και παραλείψεις ως προς την εφαρμογή των προνοιών των σχεδίων επιδομάτων εξωτερικού, καθώς και ελλιπή συμμόρφωση προς συμφωνημένες διαδικασίες όσον αφορά στην υποχρέωση για παροχή από το κράτος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης υπαλλήλων που υπηρετούν σε διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό.
Ως εκ τούτου, προβαίνει σε γενικές συστάσεις, σημειώνοντας την ανάγκη επανεξέτασης των προνοιών των σχεδίων επιδομάτων εξωτερικού, άρση των στρεβλώσεων, διόρθωση ασαφειών και όπου χρειάζεται εξορθολογισμός, ώστε αυτά να παραχωρούνται με σύνεση, λογικότητα και φειδώ και όχι κατά το δοκούν.
Η ΕΥ σημειώνει ότι το ΥΠΕΞ πρέπει να προωθήσει άμεσα μέτρα για άρση των στρεβλώσεων που υπάρχουν σε σχέση με το γενικό επίδομα εξωτερικού και το εκπαιδευτικό επίδομα και να ενεργεί πάντοτε σε συμμόρφωση με το νομικό πλαίσιο, υιοθετώντας τις βέλτιστες πρακτικές και διαδικασίες για την ορθολογιστική χρηματοοικονομική διαχείριση.
Επίσης, αναφέρει ότι το ΥΠΕΞ πρέπει να προωθήσει πολιτικές για ορθολογιστική και σχετική νομοθετική ρύθμιση του θέματος της συνοδείας των συζύγων διπλωματών που εργάζονται στη δημόσια υπηρεσία ή στη δημόσια εκπαιδευτική υπηρεσία. Όπου τα καθήκοντα είναι συναφή, σημειώνει, και ο/η σύζυγος εργάζεται στη δημόσια υπηρεσία, θα πρέπει η απόσπαση να γίνεται χωρίς καταβολή οποιουδήποτε πρόσθετου επιδόματος. Από την άλλη, όπου τα καθήκοντα δεν είναι συναφή με τη θέση, ή όπου πρόκειται για μέλος της δημόσιας εκπαιδευτικής υπηρεσίας, θα πρέπει να παραχωρείται άδεια άνευ απολαβών και ο/η σύζυγος να προσλαμβάνεται ως επιτόπιο προσωπικό.
Τέλος, η ΕΥ σημειώνει την ανάγκη για επαναξιολόγηση των διαδικασιών όσον αφορά στην υποχρέωση για παροχή από το κράτος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης υπαλλήλων που υπηρετούν σε διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό και δρομολόγηση ενεργειών για περιορισμό του κόστους όπου υπάρχουν δυνατότητες, λαμβάνοντας υπόψη το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει.
