“Το Σίτι είδε ακαριαία το νόημα του πολέμου”, έγραφε εφημερίδα, την 1η Αυγούστου του 1914, όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Μέχρι την εβδομάδα πριν από την έκρηξη του πολέμου οι τιμές στις αγορές ομολόγων, νομισμάτων και χρήματος ελάχιστα είχαν μεταβληθεί. Οι επενδυτές ένοιωθαν ήσυχοι. Και τότε ξέσπασε η κόλαση, όπως σημείωσε ο ιστορικός Νίαλ Φέργιουσον σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε το 2008, οι επενδυτές δεν το πίστευαν.
Το ερώτημα που προκύπτει και πάλι είναι αν οιαγορές υποτιμούν και πάλι τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας σύγκρουσης, αναφέρει ο Economist.
Το εφιαλτικό σενάριο
Η κάθοδος σε έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, καθώς τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα ουκρανικά σύνορα. Σήμερα η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χαμάς ενέχει τον τρομακτικό κίνδυνο να ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας.
Η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την Ουκρανία όσο και για το Ισραήλ, αλλά στο Ιράκ και τη Συρία οι βάσεις των ΗΠΑ έχουν δεχθεί πυρά, πιθανότατα από τους εντολοδόχους του Ιράν.
Εάν η Κίνα αποφασίσει ότι ήρθε η ώρα να εκμεταλλευτεί μια αποπροσανατολισμένη υπερδύναμη και να εισβάλει στην Ταϊβάν, η Αμερική θα μπορούσε πολύ εύκολα να καταλήξει να εμπλακεί σε τρεις πολέμους ταυτόχρονα.
Ο υπόλοιπος κόσμος αντιμετωπίζει τον κίνδυνο αυτοί οι πόλεμοι να αλληλοσυμπληρωθούν και να μετατραπούν σε κάτι ακόμη πιο καταστροφικό.
Κραδασμοί…μόλις και μετά βίας
Αυτό το σενάριο θα τοποθετούσε φυσικά την οικονομική ζημία πολύ πιο κάτω στον κατάλογο των φρικαλεοτήτων.
Ακόμα κι έτσι, είναι μέρος της δουλειάς ενός επενδυτή να εξετάσει τι ακριβώς θα σήμαινε αυτό για το χαρτοφυλάκιό του.
Μέχρι στιγμής το ενδεχόμενο ενός παγκόσμιου πολέμου έχει μόλις και μετά βίας προκαλέσει κραδασμούς στις αγορές.
Είναι αλήθεια ότι εδώ και αρκετό καιρό οι επενδυτές, καταλαμβάνονται περισσότερο από φόβο παρά από απληστία. Ωστόσο, όλες οι ταραχές στις αγορές μπορούν να εξηγηθούν με εύλογο τρόπο από παράγοντες που θεωρούνται “φυσιολογικοί” εν καιρώ ειρήνης, όπως ο υπερβολικός κρατικός δανεισμός, οι προσδοκίες για τα επιτόκια και η μειωμένη αισιοοδοξία των μετόχων
Εν ολίγοις, δεν θυμίζει καθόλου τον πανικό που θα περίμενε κανείς αν οι πιθανότητες να εισέλθει ο κόσμος σε πόλεμο αυξάνονταν.
΄Όμως υπάρχει το σκοτεινό σενάριο οι επενδυτές όπως και το 1914, να πιαστούν εξ απήνης.
Ελάχιστα θα μπορούσαν να γίνουν
Η ιστορία παραπέμπει σε μια τρίτη πιθανότητα: ότι ακόμη και αν οι επενδυτές αναμένουν έναν μεγάλο πόλεμο, υπάρχουν λίγα πράγματα που μπορούν να κάνουν για να ωφεληθούν.
Για να το κατανοήσουμε ας φανταστούμε ότι βρισκόμαστε στο 1914, γνωρίζοντας ότι ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος είναι έτοιμος να ξεσπάσει.
Τι θα έπρεπε να γίνει;
Θα έπρεπε να επανατοποθετηθούν οι επενδύσεις γρήγορα – μέσα σε λίγες εβδομάδες- καθώς τα κύρια χρηματιστήρια στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και την ηπειρωτική Ευρώπη θα έκλειναν και θα παρέμεναν έτσι για μήνες.
Επίσης, με την σχετική σύνεση, θα μπορούσαν να μειωθούν οι τοποθετήσεις σε κρατικό χρέος.
Τα…απρόβλεπτα
Θα ήταν όμως δυνατόν να προβλεφθεί πως τα ρωσικά ομόλογα, θα αντιμετώπιζαν την κομμουνιστική επανάσταση και τη χρεοκοπία που θα προκαλούσαν οι Μπολσεβίκοι;
Ο πόλεμος, ενέχει ακραίες αβεβαιότητες που ξεπερνούν τους υπολογίσιμους κινδύνους στους οποίους έχουν συνηθίσει οι περισσότεροι επενδυτές.
Δίδαγμα…μηδέν
Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και οι προηγούμενοι παγκόσμιοι πόλεμοι έχουν περιορισμένα διδάγματα για τους μεταγενέστερους, αφού κανένας δεν είναι ίδιος με τον άλλον. Στο άρθρο του ο Φέργκιουσον ανέλυσε γιατί το ιδανικό εγχειρίδιο για το 1914-αγοράστε εμπορεύματα και αμερικανικές μετοχές- πουλήστε ευρωπαϊκά ομόλογα, μετοχές και νομίσματα- ήταν ελάχιστα χρήσιμο στα τέλη της δεκαετίας του 1930.
Οι επενδυτές εκείνης της δεκαετίας προσπάθησαν όντως να μάθουν από την ιστορία. Προβλέποντας έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο, πούλησαν ευρωπαϊκές μετοχές και νομίσματα.
Αλλά ο νέος πόλεμος έκρυβε κερδοφόρες επενδύσεις. Οι βρετανικές μετοχές ξεπέρασαν τις αμερικανικές, όπως και τα βρετανικά κρατικά ομόλογα
Καλύτερα…στρατηγός στην μάχη
Το συμπέρασμα όλων αυτών; Ότι η ομίχλη του πολέμου είναι ακόμη πιο πυκνή για τους επενδυτές απ’ ό,τι για τους στρατηγούς, οι οποίοι τουλάχιστον έχουν εικόνα της δράσης.
Αν συμβεί το χειρότερο, οι ιστορικοί του μέλλοντος θα αναρωτηθούν για τη φαινομενική αδιαφορία των σημερινών επενδυτών. Θα είναι σε θέση να το κάνουν όμως μόνο επειδή, γι’ αυτούς, η τωρινή ομίχλη θα έχει διαλυθεί.
