Την ώρα που όλοι περιμένουν από το Κρεμλίνο να δώσει μία επίσημη απάντηση για το εάν και πότε ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα συναντηθεί με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η Μόσχα εξακολουθεί να έχει στραμμένη την προσοχή της στο πεδίο.
Και η στρατηγική της φαίνεται να έχει αλλάξει μετά και την «Επιχείρηση Spiderweb» (Ιστός Αράχνης), με την οποία η Ουκρανία προκάλεσε σοβαρές απώλειες στη ρωσική αεροπορική δύναμη, καταστρέφοντας ή αχρηστεύοντας δώδεκα στρατηγικά βομβαρδιστικά.
Όπως εξηγεί στον Economist ο Μίχαηλ Κόμιν, το πλήγμα ήταν περισσότερο συμβολικό: έδειξε ότι ακόμη και η καρδιά του ρωσικού πυρηνικού οπλοστασίου μπορεί να δεχθεί επίθεση. Αλλά ήταν αρκετό για να κινητοποιήσει τους Ρώσους.
Λίγες ημέρες αργότερα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν τόνισε δημοσίως τη σημασία της «πυρηνικής τριάδας» — των χερσαίων, θαλάσσιων και αεροπορικών όπλων.
Το μήνυμα, σύμφωνα με τον Κόμιν, ήταν σαφές: το Κρεμλίνο μετατοπίζει το βάρος του από τα εκτεθειμένα βομβαρδιστικά στα υποβρύχια της Αρκτικής.
Η παράδοση του νέου πυρηνοκίνητου υποβρυχίου Knyaz’ Pozharsky στον βόρειο στόλο τον ίδιο μήνα ήρθε να το επιβεβαιώσει.
Η Αρκτική ως νέα «γραμμή ζωής»
Η στροφή αυτή, όπως εξηγεί ο Κόμιν, δεν είναι τυχαία. Η ρωσική στρατηγική στην Αρκτική καθοδηγείται από δύο βαθιές ανασφάλειες:
- Στρατιωτική: Ο φόβος ότι το λιώσιμο των πάγων θα διαβρώσει τις φυσικές άμυνες της Ρωσίας, τη στιγμή που η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ (2023-24) ενισχύει τη Δύση στον Βορρά.
- Οικονομική: Η ανάγκη να αποκτήσει πρόσβαση σε δυτική τεχνολογία για δύσκολες εξορύξεις υδρογονανθράκων και να επανενταχθεί στις δυτικές αγορές — κάτι που προϋποθέτει άρση ή χαλάρωση των κυρώσεων.
Όπως αποκαλύπτει έρευνα του Κόμιν και συναδέλφων του για το European Council on Foreign Relations, οι ανασφάλειες αυτές εντείνονται. Έτσι, η Αρκτική έχει καταστεί στρατηγική προτεραιότητα δεύτερη μόνο μετά την Ουκρανία.
Οι κίνδυνοι για την Ευρώπη
Ο Κόμιν προειδοποιεί ότι η πορεία αυτή εγκυμονεί τρεις σοβαρούς κινδύνους για την Ευρώπη:
1. Το ενδεχόμενο στρατιωτικής ανάφλεξης
Αν υπάρξει άμεση σύγκρουση Ρωσίας – ΝΑΤΟ, είναι πιο πιθανό να ξεκινήσει στη Βόρεια Θάλασσα, το Μπαρεντς ή τη Βαλτική, παρά στην Πολωνία ή τη Μολδαβία.
Η Μόσχα έχει ήδη επαναφέρει το σοβιετικό δόγμα «Bastion», οχυρώνοντας την Αρκτική ακτογραμμή για να προστατεύσει τα υποβρύχιά της.
Από το 2022, οι ρωσικές ασκήσεις μετατοπίζονται εμφανώς προς τον Βορρά. «Αν το Κρεμλίνο πιστέψει ότι η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη, πιθανότατα θα επιχειρήσει πρώτο πλήγμα στην Αρκτική», εξηγεί ο Κόμιν.
2. Η υβριδική απειλή
Ο Νικολάι Πατρούσεφ, πρώην επικεφαλής της FSB και σκληροπυρηνικός ιδεολόγος, έχει αναλάβει από το 2024 το ρωσικό Ναυτικό Συμβούλιο. Όπως τονίζει ο Κόμιν, υπό την επιρροή του εντείνονται οι υβριδικές επιχειρήσεις στη βόρεια Ευρώπη, από παραβιάσεις στον κυβερνοχώρο έως «τεστ» των κόκκινων γραμμών του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, η Μόσχα εργαλειοποιεί ακόμη και ζητήματα που θεωρούνταν ουδέτερα, όπως τα δικαιώματα των ιθαγενών κοινοτήτων ή η κλιματική επιστήμη, μετατρέποντάς τα σε εργαλεία πολιτικής πίεσης.
3. Ο κίνδυνος αμερικανορωσικού «μεγάλου παζαριού»
Η μεγαλύτερη ίσως απειλή για την Ευρώπη, σύμφωνα με τον Κόμιν, είναι η πιθανότητα η Ρωσία να εκμεταλλευτεί τις αμερικανικές φιλοδοξίες στην Αρκτική.
Από τις αρχές του 2025, το Κρεμλίνο «φλερτάρει» την κυβέρνηση Τραμπ με προτάσεις συνεργασίας στον Βορρά, δημιουργώντας ακόμη και ειδικό ταμείο επενδύσεων με επικεφαλής τον Κιρίλ Ντμίτριεφ, έμπειρο σε παρασκηνιακή διπλωματία.
Ο Πούτιν θα μπορούσε να προτείνει ένα ανεπίσημο «μοίρασμα σφαιρών επιρροής» στην Αρκτική — ένα σενάριο που θα άφηνε την Ευρώπη παγιδευμένη ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις.
