Βοηθοί, αξιωματούχοι και συγγενείς του είχαν τελείως διαφορετική εικόνα και ετοίμαζαν τη «γραμμή άμυνας» έπειτα από συζητήσεις που είχαν μαζί του, όπως αποκάλυψαν στο Reuters άνθρωποι που είχαν λάβει γνώση των κινήσεων του Σύρου δικτάτορα.
Πουλoύσε «παραμύθι» σε όλους
Το προηγούμενο Σάββατο, λίγες ώρες πριν διαφύγει για τη Μόσχα, ο Άσαντ διαβεβαίωσε, σε μια συνάντηση, περίπου 30 επικεφαλής του στρατού και των υπηρεσιών ασφαλείας στο υπουργείο Άμυνας, ότι η ρωσική στρατιωτική υποστήριξη βρισκόταν καθ’ οδόν για τη Συρία και προέτρεψε τις χερσαίες δυνάμεις να αντέξουν, σύμφωνα με έναν διοικητή που ήταν παρών στις συζητήσεις.
Όταν τελείωσε τη δουλειά του, ο Άσαντ ενημέρωσε τον διευθυντή του προεδρικού του γραφείου, ότι θα πήγαινε σπίτι του, αλλά αντ’ αυτού κατευθύνθηκε στο αεροδρόμιο, σύμφωνα με σύμβουλο του στενού του κύκλου.
Τηλεφώνησε επίσης στη σύμβουλο επικοινωνίας του και της ζήτησε να πάει στο σπίτι του για να του γράψει μια ομιλία. Όταν όμως έφτασε εκεί, δεν βρήκε κανέναν.
Δεν έκανε καμία προσπάθεια για αντίσταση
«Ο Άσαντ δεν αντιστάθηκε καν, έστω για μια τελευταία φορά. Δεν συγκέντρωσε καν τα δικά του στρατεύματα», τόνισε ο Ναντίμ Χούρι, εκτελεστικός διευθυντής του περιφερειακού think tank «Arab Reform Initiative». «Άφησε τους υποστηρικτές του να αντιμετωπίσουν το μοιραίο» πρόσθεσε.
Το Reuters δεν κατάφερε να επικοινωνήσει με τον Άσαντ στη Μόσχα, όπου του έχει χορηγηθεί πολιτικό άσυλο, για να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τα παραπάνω.
Σύμφωνα με όσα αποκάλυψαν άτομα που έχουν γνώση για τις κινήσεις του τις τελευταίες ημέρες και ώρες της εξουσίας του, δίνουν την εικόνα ενός ηγέτη που αναζητούσε εξωτερική βοήθεια για να παρατείνει την 24χρονη κυριαρχία του, πριν επιλέξει τη μυστικοπάθεια και την εξαπάτηση των συνεργατών του (από βοηθοί στον στενό του κύκλο, μέχρι περιφερειακούς διπλωμάτες και ανώτερους Ιρανούς αξιωματούχους), για να σχεδιάσει την αποχώρησή του από τη Συρία τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής.
Στο σκοτάδι ακόμα και ο αδερφός με τα ξαδέρφια του
Ο Άσαντ δεν ενημέρωσε καν τον μικρότερο αδελφό του, τον Μάχερ, διοικητή της επίλεκτης 4ης τεθωρακισμένης μεραρχίας του στρατού, για το σχέδιο αποχώρησής του, σύμφωνα με τρεις βοηθούς. Ο Μάχερ πέταξε με ελικόπτερο στο Ιράκ και στη συνέχεια στη Ρωσία, αποκάλυψε μια από τις πηγές.
Οι δυο τους προσπάθησαν να διαφύγουν με αυτοκίνητο προς το Λίβανο, αλλά έπεσαν σε ενέδρα από αντάρτες που πυροβόλησαν τον Εχάμπ και τραυμάτισαν τον Εϊάντ, χωρίς να προκύψει περαιτέρω ενημέρωση για την κατάσταση της υγείας τους.
Ο ίδιος ο Άσαντ διέφυγε από τη Δαμασκό με αεροπλάνο την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου, πετώντας κάτω από τα ραντάρ με τον αναμεταδότη του αεροσκάφους απενεργοποιημένο, δήλωσαν δύο περιφερειακοί διπλωμάτες, ξεφεύγοντας από τα «νύχια» των ανταρτών που έκαναν έφοδο στην πρωτεύουσα.
Η δραματική αποχώρηση έβαλε τέλος στα 24 χρόνια διακυβέρνησης του και στον μισό αιώνα αδιάλειπτης εξουσίας της οικογένειάς του, τερματίζοντας παράλληλα και τον 13χρονο εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.
Ο Σύρος δικτάτορας κατευθύνθηκε στη ρωσική αεροπορική βάση Χμεϊμίμ στην παράκτια πόλη Λαττάκια και από πέταξε για τη Μόσχα.
Στο μεταξύ, η σύζυγος Άσμα και τα τρία τους παιδιά, τον περίμεναν ήδη στη ρωσική πρωτεύουσα, σύμφωνα με τρεις πρώην στενούς συνεργάτες του και έναν ανώτερο περιφερειακό αξιωματούχο.
Βίντεο από το σπίτι του Άσαντ, τα οποία τραβήχτηκαν και δημοσιοποιήθηκαν από αντάρτες και πολίτες που συνέρρευσαν στο προεδρικό συγκρότημα μετά την αποχώρησή του, αποκαλύπτουν ότι έκανε βιαστική έξοδο, έχοντας αφήσει μαγειρεμένο φαγητό και αρκετά προσωπικά αντικείμενα, όπως οικογενειακά άλμπουμ με φωτογραφίες.
Το «όχι» από Ρωσία και Ιράν
Νωρίτερα, είχε γίνει σαφές στον ίδιο τον Άσαντ πως δεν πρόκειται να υπάρξει στρατιωτική παρέμβαση από τη Ρωσία, η επέμβαση της οποίας το 2015 είχε βοηθήσει να αντιστραφεί η ροή του εμφυλίου υπέρ του Άσαντ, ούτε από τον άλλο σταθερό σύμμαχό του, το Ιράν.
Ο Άσαντ είχε επισκεφθεί τη Μόσχα στις 28 Νοεμβρίου, μια ημέρα μετά την επίθεση των συριακών ανταρτικών δυνάμεων στη βόρεια επαρχία του Χαλεπιού και την αστραπιαία εξάπλωσή τους σε όλη τη χώρα, αλλά οι εκκλήσεις του για στρατιωτική βοήθεια έπεσαν στο κενό από το Κρεμλίνο, το οποίο δεν ήταν πρόθυμο να παρέμβει, δήλωσαν τρεις περιφερειακοί διπλωμάτες.
Ο Χάντι αλ-Μπάχρα, επικεφαλής της βασικής αντιπολιτευτικής ομάδας της Συρίας στο εξωτερικό, είπε ότι ο Άσαντ δεν μετέφερε τα πραγματικά δεδομένα στους βοηθούς του, επικαλούμενος μια πηγή από το στενό περιβάλλον του δικτάτορα και έναν περιφερειακό αξιωματούχο.
«Είπε στους διοικητές και τους συνεργάτες του μετά το ταξίδι του στη Μόσχα ότι έρχεται στρατιωτική υποστήριξη», πρόσθεσε ο Μπαχρά. «Τους έλεγε ψέματα. Το μήνυμα που έλαβε από τη Μόσχα ήταν αρνητικό».
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ότι η Ρωσία είχε κάνει πολλές προσπάθειες για να βοηθήσει στη σταθεροποίηση της Συρίας στο παρελθόν, αλλά η προτεραιότητά της τώρα ήταν η σύγκρουση στην Ουκρανία.
Τέσσερις ημέρες μετά το ταξίδι αυτό, στις 2 Δεκεμβρίου, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί συναντήθηκε με τον Άσαντ στη Δαμασκό.
Μέχρι τότε, οι αντάρτες της ισλαμιστικής ομάδας Hayat Tahrir al-Sham (HTS) είχαν θέσει υπό τον έλεγχό τους τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, το Χαλέπι, και επεκτείνονταν προς τα νότια, καθώς οι κυβερνητικές δυνάμεις κατέρρεαν.
Ο Άσαντ, έχοντας θορυβηθεί και βλέποντας αυτό που έρχεται, παραδέχθηκε κατά τη διάρκεια της συνάντησης ότι ο στρατός του ήταν πολύ αποδυναμωμένος για να προβάλει αποτελεσματική αντίσταση.
Ωστόσο, δεν ζήτησε ποτέ από την Τεχεράνη να αναπτύξει δυνάμεις στη Συρία, σύμφωνα με δύο ανώτερους Ιρανούς αξιωματούχους, οι οποίοι σημείωσαν ότι κατανοούσε πως το Ισραήλ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε τέτοια επέμβαση ως αιτία για να στοχοποιήσει ιρανικές δυνάμεις στη Συρία ή ακόμη και το ίδιο το Ιράν.
Όταν αποδέχτηκε το μοιραίο
Αφού εξάντλησε τις επιλογές του, ο Άσαντ αποδέχθηκε τελικά το αναπόφευκτο και αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα, τερματίζοντας τη δυναστική διακυβέρνηση της οικογένειάς του που χρονολογείται από το 1971.
Τρία μέλη του στενού του κύκλου δήλωσαν ότι αρχικά ήθελε να αναζητήσει καταφύγιο στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθώς οι αντάρτες κατέλαβαν το Χαλέπι και τη Χομς και προέλαυναν προς τη Δαμασκό.
Όμως οι αξιωματούχοι των Εμιράτων ξέκοψαν κάθε τέτοια σκέψη από την αρχή, οι οποίοι φοβήθηκαν τη διεθνή αντίδραση για την παροχή στέγης σε μια προσωπικότητα που υπόκειται σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις για τη φερόμενη χρήση χημικών όπλων κατά την καταστολή των ανταρτών, κατηγορίες που ο Άσαντ απέρριψε ως κατασκευασμένες.
Η Μόσχα όμως, από την πλευρά της, αν και απρόθυμη να παρέμβει στρατιωτικά, δεν ήταν διατεθειμένη να εγκαταλείψει τον Άσαντ, σύμφωνα με ρωσική διπλωματική πηγή που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος συμμετείχε στο φόρουμ της Ντόχα στο Κατάρ το Σάββατο και την Κυριακή, πρωτοστάτησε στη διπλωματική προσπάθεια για την ασφάλεια του Άσαντ, δεσμεύοντας την Τουρκία και το Κατάρ να αξιοποιήσουν τις διασυνδέσεις τους με την HTS για να εξασφαλίσουν την ασφαλή έξοδό του στη Ρωσία, δήλωσαν δύο περιφερειακοί αξιωματούχοι.
Μια δυτική πηγή ασφαλείας τόνισε ότι ο Λαβρόφ έκανε «ό,τι μπορούσε» για να εξασφαλίσει την ασφαλή αναχώρηση του Άσαντ.
Το Κατάρ και η Τουρκία συμφώνησαν με την HTS για να διευκολύνουν την έξοδο του Άσαντ, είπαν τρεις από τις πηγές, παρά τον επίσημο ισχυρισμό και των δύο χωρών ότι δεν είχαν καμία επαφή με τους αντάρτες.
Η Μόσχα συντονίστηκε επίσης με γειτονικά κράτη για να διασφαλίσει ότι ένα ρωσικό αεροπλάνο που θα έφευγε από τον εναέριο χώρο της Συρίας με τον Άσαντ δεν θα αναχαιτιζόταν ή δεν θα στοχοποιούνταν, ανέφεραν οι πηγές.
Το υπουργείο Εξωτερικών του Κατάρ δεν απάντησε αμέσως σε ερωτήματα σχετικά με την έξοδο του Άσαντ από τη Συρία, ενώ το Reuters δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει με την HTS για να σχολιάσει.
Τούρκος κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε ότι δεν υπήρξε ρωσικό αίτημα για χρήση του τουρκικού εναέριου χώρου για την πτήση του Άσαντ, χωρίς ωστόσο να απαντήσει αν η Άγκυρα συνεργάστηκε με την HTS για να διευκολύνει τη διαφυγή.
Ο τελευταίος πρωθυπουργός του Άσαντ, Μοχάμεντ Τζαλαλί, είπε ότι μίλησε με τον τότε πρόεδρό του στο τηλέφωνο το βράδυ του Σαββάτου στις 10.30 μ.μ.
«Στο τελευταίο μας τηλεφώνημα, του είπα πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση και ότι υπήρχε τεράστια μετακίνηση (ανθρώπων) από τη Χομς προς τη Λαττάκια … Ότι υπήρχε πανικός και τρόμος στους δρόμους», δήλωσε στο σαουδαραβικό κανάλι Al Arabiya TV.
«Εκείνος μου απάντησε: ‘Αύριο, θα δούμε. Αύριο, αύριο’, ήταν το τελευταίο πράγμα που μου είπε» πρόσθεσε ο Τζαλάλι, συμπληρώνοντας ότι προσπάθησε να βρει ξανά τον Άσαντ στο τηλέφωνο το ξημέρωμα της Κυριακής, αλλά δεν υπήρξε καμία απάντηση.
