Του Μιχάλη Ψύλου
Ολα τα ταμπού έχουν πέσει στην Ευρώπη, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αλλά φαίνεται να υπάρχει τουλάχιστον μια κόκκινη γραμμή: ούτε το ΝΑΤΟ, ούτε καμία δυτική κυβέρνηση είναι πρόθυμοι να στείλουν τα δικά τους στρατεύματα στην εμπόλεμη ζώνη για να βοηθήσουν την Ουκρανία να αμυνθεί.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις από τη Δύση δεν μπορούν πάντως να αποκλειστούν εντελώς, στο μέλλον .Ακόμη κι αν κανείς δεν το θέλει. Δεν θα κινηθεί βέβαια κάποιος στρατός, αλλά θα υπάρξουν «παράπλευρες» δυνάμεις. Η βρετανική κυβέρνηση ήδη συζητά αν θα αφήσει εθελοντές να μετακινηθούν στην Ουκρανία, και το κοινοβούλιο της Λετονίας το έχει ήδη επιτρέψει. Το γεωπολιτικό πεδίο στην Ευρώπη έχει αλλάξει άρδην . Εκείνο που φαίνεται να κυριαρχεί είναι ποια πλευρά θα καταφέρει το μεγαλύτερο δυνατό πλήγμα στον αντίπαλο. Ακόμη και αν ζημιωθούν και οι δύο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε για πρώτη φορά να συμμετάσχει στην αγορά οπλικών συστημάτων για την ενίσχυση του ουκρανικού στρατού, αναλαμβάνοντας μάλιστα τον συντονισμό για τη διανομή του πολεμικού υλικού. Αναμφίβολα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει πυροδοτήσει κύμα οργής στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Και οι 27 χώρες της Ένωσης, ακόμη και εκείνες που είναι πιο απρόθυμες να εμπλακούν σε μια σύγκρουση, αισθάνθηκαν υποχρεωμένες να αυξήσουν δραστικά την υποστήριξή τους προς το ουκρανικό κράτος. Από πέρυσι, η ΕΕ έχει συστήσει το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Υποστήριξης της Ειρήνης, που μέχρι τώρα χρηματοδοτούσε μόνο προγράμματα υποστήριξης για στρατιωτική εκπαίδευση ή αγορά μη πολεμικού υλικού για χώρες, όπως το Μάλι, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ή η Μοζαμβίκη.
Οι 13 από τους 27 στέλνουν όπλα
Το Ταμείο αυτό διαθέτει για την περίοδο 2021-2027 ,περίπου 5,7 δισεκατομμύρια ευρώ και απ` αυτά τα 450 εκατομμύρια θα διατεθούν τώρα για την αγορά όπλων για την Ουκρανία και 50 εκατομμύρια για μη πολεμικό υλικό. Από τις 27 χώρες μέλη πάντως, λιγότερες από τις μισές -13-έχουν συμφωνήσει να ενταχτούν στο πρόγραμμα αγοράς όπλων για την Ουκρανία: Πρόκειται για τη Γερμανία, το Βέλγιο, τη Σλοβενία, την Εσθονία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Ολλανδία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Τσεχία και τη Ρουμανία, σύμφωνα με πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από το ΝΑΤΟ, όπως αποκαλύπτει η El Pais.
«Kάθε κράτος μέλος αποφασίζει ελεύθερα για το υλικό που επιθυμεί να παράσχει για να βοηθήσει την Ουκρανία, αλλά αυτό θα γίνει με συντονισμένο τρόπο εντός της ΕΕ. Ο λογαριασμός βαρύνει κάθε κράτος, που μπορεί όμως να ζητήσει αποζημίωση για ένα μέρος αυτής της δαπάνης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο. «Οι μέθοδοι αποστολής είναι εμπιστευτικές για λόγους ασφαλείας, ώστε να αποτραπούν πιθανά ρωσικά αντίποινα», γράφει η ισπανική εφημερίδα . Προσθέτει μάλιστα ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει έτσι να ενθαρρύνει τις χώρες μέλη να στέλνουν όπλα και όχι απλώς αμυντικό ή ιατρικό εξοπλισμό στην Ουκρανία».
Ηδη, ο Ζόζεπ Μπορέλ,ο επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας της ΕΕ, δημιουργεί μια επιτροπή, που θα είναι επιφορτισμένη με το συντονισμό των επιχειρήσεων προμήθειας όπλων. Θα λειτουργεί ως γραφείο που θα εξετάζει τα αιτήματα του Κιέβου για την αποστολή οπλικών συστημάτων. Αν το Κίεβο, για παράδειγμα, απαιτήσει πυρομαχικά, πυραύλους και στοιχεία αντιαεροπορικής άμυνας, οι Βρυξέλλες θα ρωτούν τους εταίρους της ΕΕ για τη διαθεσιμότητά τους να καλύψουν το αίτημα μέχρι να καλυφθούν οι ουκρανικές ανάγκες.
Η Μόσχα απειλεί με αντίποινα
Οσο και αν η απόφαση αυτή της ΕΕ υποτίθεται ότι ελήφθη στο πλαίσιο της αλληλεγγύης προς την Ουκρανία, προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Μόσχας. Το Κρεμλίνο απείλησε ευθέως ότι οι χώρες που εξοπλίζουν στρατιωτικά την Ουκρανία θα θεωρηθoύν υπεύθυνες, εάν τα όπλα αυτά χρησιμοποιηθούν για να πλήξουν τις ρωσικές δυνάμεις.
Τι σημαίνει αυτό; Και πώς θα αντιδράσει η Μόσχα, για παράδειγμα κατά της Ελλάδας, που αποφάσισε να στείλει όπλα στην Ουκρανία; Φυσικά, δεν πρόκειται να υπάρξει στρατιωτική απάντηση, αλλά η Ρωσία έχει και άλλα «όπλα»: Τόσο στον τουρισμό ,όσο και στη διπλωματική σκηνή: Θα δοθεί σήμα για μη άφιξη Ρώσων τουριστών στο μέλλον; `Η με αλλαγή στάση της Μόσχας σε ότι αφορά το Κυπριακό, για παράδειγμα;
Σε κάθε περίπτωση, οι ευρω-ρωσικές σχέσεις τίθενται πλέον σε πορεία σύγκρουσης, με αποτέλεσμα τα μαύρα σύννεφα ενός νέου Ψυχρού Πολέμου να αρχίζουν να φαίνονται στον ορίζοντα. Ενός Ψυχρού Πολέμου που απειλεί με μακροχρόνια επιδείνωση των σχέσεων Ευρώπης-Μόσχας.
Τι θα κάνει ο Πούτιν με τα πυρηνικά;
Η απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να θέσει σε ετοιμότητα το ρωσικό πυρηνικό οπλοστάσιο, εμπεριέχει ένα επικίνδυνο μήνυμα: Εάν τολμήσετε να επέμβετε στον πόλεμο, τότε ο πυρηνικός παγκόσμιος πόλεμος, θα είναι προ των πυλών. «Οι δηλώσεις Πούτιν δείχνουν επί του παρόντος στον κόσμο ένα πράγμα πάνω από όλα: το πυρηνικό αποτρεπτικό σύστημα μπορεί να είναι λιγότερο ζωντανό από ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει – και ένας κόσμος χωρίς πυρηνικά όπλα θα παραμείνει όνειρο θερινός νυκτός», γράφει εύστοχα η γερμανική εφημερίδα Badische Tagblatt.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, θέτοντας σε επιφυλακή τις λεγόμενες δυνάμεις αποτροπής, ανεβάζει στο δεύτερο από τα τέσσερα επίπεδα κλιμάκωσης, το ρωσικό σύστημα ασφαλείας: Αυτό σημαίνει ,ότι οι μονάδες παραμένουν μόνιμα στους στρατώνες ώστε να μπορούν να αντιδράσουν γρήγορα. Στο τρίτο στάδιο, οι πυρηνικές κεφαλές τοποθετούνται στους πυραύλους και στο τέταρτο, εκτοξεύονται!
Οι περισσότεροι ειδικοί συγκλίνουν βέβαια στην άποψη ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας θέλει απλώς να δημιουργήσει μια ψυχολογική απειλή. «Από τη μία, στέλνει ένα μήνυμα στον πολεμικό αντίπαλό του στην Ουκρανία, καθώς η εισβολή στη Ρωσία δεν έχει προχωρήσει ακόμη σύμφωνα με το σχέδιο», εξηγεί η Κλόντια Μέιτζορ, επικεφαλής Ερευνών στο Ίδρυμα Επιστήμης και Πολιτικής (SWP) του Βερολίνου. «Εκτιμώ ότι η απειλή του Πούτιν είναι ένας πυρηνικός εκβιασμός, με σκοπό όχι μόνο να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στην Ουκρανία, αλλά και να κρατήσει τη Δύση έξω από τη σύγκρουση», προσθέτει.
Σε κάθε περίπτωση, για να αισθανόμαστε σίγουροι, θα πρέπει, τόσο η Ρωσία όσο και το ΝΑΤΟ να αποκλείσουν δημόσια την πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων. Γιατί, οποιαδήποτε στρατιωτικά βήματα, μπορεί να οδηγήσουν σε κλιμάκωση. Εστω και ακούσια. Ακόμη και λάθος, μπορεί να πυροδοτήσει το απροσδόκητο – όπως ένα σπίρτο σε ένα ξεραμένο δάσος.
