Μολονότι ο Μπάιντεν προηγείται εδώ και μήνες σταθερά στις δημοσκοπήσεις, για μεγάλο διάστημα οι περισσότεροι Αμερικανοί εξακολουθούσαν να εμπιστεύονται περισσότερο τον νυν πρόεδρο Τραμπ στο πεδίο της οικονομίας.
Πριν από τέσσερα χρόνια ο Τραμπ είχε υποσχεθεί κάτι σχεδόν αδιανόητο στους αμερικανούς εργαζόμενους: την αναβίωση του κλάδου της μεταποιητικής βιομηχανίας. Για σχεδόν 100 χρόνια αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της οικονομικής επιτυχίας της υπερδύναμης. Τα τελευταία 20 χρόνια όμως υπέκυψε στον ανταγωνισμό εκ Κίνας και Μεξικού.
Ανεξάρτητα πάντως από τα αμφιλεγόμενα αποτελέσματα της προσπάθειας αυτής αναβίωσης της εγχώριας παραγωγής, ο προστατευτισμός του Τραμπ και τα περιβόητα πλέον σλόγκαν του Make America Great Again και America First συνεχίζουν να βρίσκουν ευήκοα ώτα στην εργατική τάξη.
Υπό αυτή την έννοια δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι και ο δημοκρατικός συνδιεκδικητής του προεδρικού θώκου υπόσχεται τώρα επίσης την βιομηχανική αναγέννηση των ΗΠΑ, κάτι που στην πράξη σημαίνει παραγωγή περισσότερων προϊόντων επί αμερικανικού εδάφους.
Ο Μπάιντεν υπόσχεται εκατομμύρια θέσεις εργασίας
Παρότι η αντιμετώπιση της πανδημίας θα αποτελούσε σε περίπτωση εκλογικής νίκης ύψιστη προτεραιότητα της κυβέρνησής του, ο Τζο Μπάιντεν προτίθεται να διευρύνει την εκστρατεία «Αγοράστε αμερικανικά!» προκειμένου να στηρίξει την εγχώρια παραγωγή και να συμβάλει έτσι στην δημιουργία εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας. Ο σχεδιασμός του προβλέπει ένα εκατομμύριο νέες θέσεις μόνο στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Τα οικονομικά σχέδια του πρώην αντιπροέδρου και επίδοξου διαδόχου του Τραμπ στην προεδρία προβλέπουν επίσης την επιβολή φόρου 10% στις επιχειρήσεις που μεταφέρουν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό. Με τον τρόπο αυτό προτίθεται να κλείσει και τις τρύπες που δημιουργεί η φοροαποφυγή εκ μέρους μεγάλων αμερικανικών πολυεθνικών, οι οποίες φορολογούν τα κέρδη τους εκτός ΗΠΑ. Στον αντίποδα, τα πρότζεκτ που θα στηρίζουν και θα ενισχύουν την εγχώρια παραγωγή, θα επωφελούνται από μια μείωση φόρου της τάξης του 10%.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Moody’s Μαρκ Ζάντι εκτιμά ότι η τακτική «μαστιγίου και καρότου» του Μπάιντεν ενδέχεται να επηρεάσει όντως τον τόπο παραγωγής αμερικανικών επιχειρήσεων. Για να γίνει όμως αυτό, προσθέτει, δεν αρκεί η «κατάληψη» του Λευκού Οίκου από τους Δημοκρατικούς. «Εάν η Γερουσία παραμείνει υπό ρεπουμπλικανικό έλεγχο, τότε ο Μπάιντεν θα αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες στην υλοποίηση νομοσχεδίων. Αυτό ισχύει και για το ”Made in America”».
Άλλοι οικονομολόγοι θεωρούν τις προεκλογικές υποσχέσεις Μπάιντεν εξίσου προβληματικές και διάτρητες όπως εκείνες του Τραμπ. Διότι εν τέλει οι μεγάλες πολυεθνικές μεταφέρουν την παραγωγή τους στο εξωτερικό απλά προκειμένου να επωφελούνται σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό από τις νέες αγορές.
«Ένα πολύ υψηλό ποσοστό της αμερικανικής παραγωγής σε άλλες χώρες προορίζεται για τις αγορές ή τις περιοχές όπου έχουν φτιαχτεί τα εργοστάσια», σημειώνει ο οικονομολόγος Εντ Λότερμαν. «Ελάχιστα από αυτά θα επιστρέψουν στις ΗΠΑ».
Εκτίναξη ελλείμματος υπό Μπάιντεν
Παρότι ως γερουσιαστής της πολιτείας Ντέλαγουερ προειδοποιούσε πάντα για τον κίνδυνο εκτροχιασμού του ελλείμματος, ο οικονομικός προγραμματισμός Μπάιντεν προβλέπει ακόμη μεγαλύτερο ομοσπονδιακό έλλειμμα που κινείται σήμερα ήδη στα 3,3 τρις δολάρια. Το επιτελείο του σχεδιάζει για τα επόμενα 10 χρόνια ένα πακέτο δαπανών ύψους 5,4 τρις δολαρίων. Οι υποσχέσεις Μπάιντεν να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή, να διευκολύνει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, να φροντίσει για προσιτές οικονομικά κατοικίες αλλά και να αφοσιωθεί στη μάχη κατά των κοινωνικών ανισοτήτων βρίσκουν μεγάλη απήχηση στους προοδευτικούς Αμερικανούς.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα joebiden.com, οι επενδύσεις στις υποδομές της χώρας θα συνέβαλαν στο να επιτευχθεί πλήρης απασχόληση. Το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών δαπανών προορίζεται για την παιδεία.
Οι σχεδιαζόμενες από τον Μπάιντεν εκτεταμένες φορολογικές αυξήσεις -ως επί το πλείστον για τα υψηλά εισοδήματα- αποσκοπούν στο να εξισορροπήσουν τις φοροελαφρύνσεις ύψους 1,5 τρις δολαρίων των τελευταίων τεσσάρων ετών και να χρηματοδοτήσουν παράλληλα τα 2/3 των σχεδιαζόμενων δαπανών. Το υπολοιπόμενο 1/3 θα κληθεί να αναλάβει μάλλον η Ομοσπονδιακή Τράπεζα FED.
«Θα υπάρξουν μεγαλύτερα ελλείμματα, αλλά αυτό δεν συνιστά πρόβλημα διότι τα επιτόκια είναι χαμηλά και μάλλον θα παραμείνουν για αρκετό ακόμη διάστημα», εκτιμά ο Ζάντι.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Μπάιντεν θα δεχθεί πιέσεις να αποκηρύξει την επιθετική εμπορική πολιτική του Τραμπ η οποία έβλαψε τα μάλα τις σχέσεις με τους σημαντικότερους εταίρους, το Μεξικό και την ΕΕ. Ειδικοί εκτιμούν ωστόσο ότι με φόντο την υπόσχεση «Made in America» ο Μπάιντεν δεν θα έχει μεγάλα περιθώρια ελιγμών και παρεμβάσεων. Η επιβολή δασμών, για παράδειγμα, θα πρέπει να συνεχιστεί και αυτό παρότι συνιστούν σημαντική επιβάρυνση για πολλούς εισαγωγείς.
«Ο Μπάιντεν θα συνεχίσει να ασκεί πιέσεις στους Κινέζους. Αλλά τηρώντας τους διεθνείς κανόνες εμπορίου και χωρίς να πυροδοτεί εμπορικούς πολέμους», εκτιμά ο Μαρκ Ζάντι. «Θα συνεργαστεί και πάλι με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και άλλες διεθνείς οργανώσεις προκειμένου να πιέζει το Πεκίνο να αλλάξει συμπεριφορά».
Η προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ελπίδα οικονομικής ανάκαμψης, ως απόρροια της χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων στο πεδίο της πανδημίας. Ωστόσο οι κλυδωνισμοί είναι συνεχείς. Ο νυν πρόεδρος υποστηρίζει μάλιστα ότι εάν δεν επανεκλεγεί, η Αμερική θα καταρρεύσει.
Εν τω μεταξύ όμως όλο και περισσότεροι Αμερικανοί φαίνεται να πείθονται από το οικονομικό πρόγραμμα των Δημοκρατικών του Μπάιντεν.
