Της Νικόλ Λειβαδάρη
Σεισμικά κύματα διαχέει στην παγκόσμια οικονομία ο πόλεμος στην Ουκρανία, θέτοντάς τη, σύμφωνα με το ΔΝΤ, ενώπιον πολλαπλών απειλών και κινδύνων.
Το Ταμείο αναθεώρησε χθες για δεύτερη φορά προς τα κάτω -και δη κατά σχεδόν μία ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα- την πρόβλεψή του για την παγκόσμια ανάπτυξη, προειδοποιώντας ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο παράλληλος οικονομικός πόλεμος των κυρώσεων έχουν οξείες συνέπειες σε πέντε επίπεδα:
- Φρενάρουν την παγκόσμια ανάκαμψη μετά την πανδημία.
- Παγιώνουν την πληθωριστική απειλή.
- Επιτείνουν τη στροφή των κεντρικών τραπεζών στο ακριβότερο χρήμα.
- Πυροδοτούν πιέσεις στο διεθνές εμπόριο.
- Εντείνουν τις προκλήσεις για τις χώρες με υψηλά, συσσωρευμένα χρέη.
O πόλεμος στην Ουκρανία δεν απειλεί μόνον την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη – δοκιμάζει ταυτόχρονα, σύμφωνα με το ΔΝΤ, και την ανθεκτικότητα του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος.
Στην εξαμηνιαία έκθεσή του για την Παγκόσμια Χρηματοοικονομική Σταθερότητα το Ταμείο τονίζει ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει εντείνει τους κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα «σε πολλαπλά μέτωπα» και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία τα επιτόκια ακολουθούν πορεία κατακόρυφης ανόδου.
Το ΔΝΤ προειδοποιεί πως, παρότι μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει σε παγκόσμιο επίπεδο κάποιο συστημικό χρηματοπιστωτικό επεισόδιο, υπάρχουν αρκετά κανάλια μέσω των οποίων οι δονήσεις του πολέμου μπορούν να διαχυθούν στο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Μεταξύ αυτών των καναλιών υποδεικνύονται ειδικά οι τράπεζες και οι υπόλοιποι χρηματοπιστωτικοί φορείς που έχουν ανοίγματα στη Ρωσία, ενώ στις παρενέργειες του πολέμου το Ταμείο εντάσσει επίσης τις διαταραχές στις αγορές εμπορευμάτων, τη στενότητα ρευστότητας και χρηματοδοτήσεων, καθώς και τη μεγέθυνση της αγοράς κρυπτονομισμάτων.
«Παρότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποδείχθηκε ανθεκτικό στα τελευταία σοκ, οι μελλοντικές αναταράξεις μπορεί να αποδειχθούν πιο επώδυνες» αναφέρει στην έκθεσή του το ΔΝΤ, προσθέτοντας: «Μια αιφνίδια επανεκτίμηση των κινδύνων, ως συνέπεια πιθανής κλιμάκωσης του πολέμου και των κυρώσεων, μπορεί να ξανανοίξει τα τραύματα που άφησε η πανδημία και να οδηγήσει σε κάθετη πτώση τις τιμές των στοιχείων ενεργητικού».
Ο επικεφαλής κεφαλαιαγορών του Ταμείου Τομπίας Άντριαν υποδεικνύει ως «ζώνη» ειδικής ανησυχίας την αγορά παραγώγων, σημειώνοντας ότι η αδιαφάνειά της καθιστά δύσκολο να γνωρίζει κανείς το εάν και σε ποια έκταση υπάρχει «κρυμμένη μόχλευση».
Οι νέες συνθήκες που διαμορφώνει ο πόλεμος εντείνουν τις προκλήσεις και για τις κεντρικές τράπεζες, οι οποίες -όπως τονίζεται στην έκθεση- είναι αναγκασμένες να τηρήσουν δύσκολες ισορροπίες αυξάνοντας τα επιτόκια για να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό χωρίς παράλληλα να διακινδυνεύσουν νέα ύφεση.
Σύμφωνα με το Ταμείο, η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής προς ανάσχεση του πληθωρισμού θα αποδώσει τελικά, ωστόσο η έκθεση προειδοποιεί πως «πολλές χώρες πιθανώς θα αναγκαστούν να αυξήσουν τα επιτόκιά τους αρκετά πάνω από τα ουδέτερα επίπεδα προκειμένου να συγκρατήσουν τις τιμές».
Το ΔΝΤ προειδοποιεί επίσης ότι οι πιο «στενές» πιστωτικές συνθήκες αναμένονται στις αναπτυσσόμενες αγορές, όπου είναι αυξημένες και οι πιθανότητες φυγής επενδυτών.
Οι νέες προβλέψεις για οικονομία και πληθωρισμό
Στην έκθεσή του για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές (World Economic Outlook) το ΔΝΤ κατεβάζει τον πήχη για την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ στο 3,6% τόσο φέτος όσο και το 2023. Η εκτίμηση αυτή σηματοδοτεί αρνητική αναθεώρηση της τάξης του 0,8% για το 2022 σε σχέση με την προηγούμενη πρόβλεψη του ΔΝΤ τον περασμένο Ιανουάριο και κατά 0,2% για το 2023, αποτυπώνοντας τις ήδη οξείες επιπτώσεις του πολέμου.
Το Ταμείο κρούει συναγερμό για «ασυνήθιστα υψηλή αβεβαιότητα» ακόμη και σε αυτές τις νέες προβλέψεις του και προειδοποιεί πως μπορεί να υπάρξει περαιτέρω επιδείνωση των αναπτυξιακών προοπτικών, καθώς και κοινωνική αναταραχή, εάν παραταθεί ο πόλεμος, διευρυνθούν οι ενεργειακές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, επιβραδυνθεί περαιτέρω η κινεζική οικονομία και εκδηλωθεί νέο κύμα πανδημίας.
«Οι παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές εμφανίζουν σοβαρή επιδείνωση, κυρίως λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία» επισήμανε ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Πιερ Ολιβιέ Γκουρίνχας, τονίζοντας ότι ο πληθωρισμός αποτελεί πια «υπαρκτό και σαφή κίνδυνο» για πολλές χώρες.
Το πιο σκληρό τίμημα καταβάλλουν, όπως ήταν αναμενόμενο, οι οικονομίες της Ρωσίας και της Ουκρανίας, για τις οποίες προβλέπεται οξεία ύφεση, ενώ ισχυρό είναι το πλήγμα και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου το ΔΝΤ αναθεωρεί αρνητικά κατά 1,1% την πρόβλεψή του για τον ρυθμό ανάπτυξης του 2022. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Ευρωζώνης εκτιμάται πλέον ότι θα περιοριστεί στο 2,8% φέτος και στο 2,3% το 2023, ενώ οι αντίστοιχες προβλέψεις για τις ΗΠΑ είναι 3,7% και 2,3% (αρνητική αναθεώρηση κατά 0,3%).
Στην Ουκρανία το ΔΝΤ προβλέπει φέτος ύφεση-σοκ με συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 35%, ενώ στη Ρωσία ο πόλεμος και οι κυρώσεις εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε ύφεση 8,5% φέτος και 2,3% το 2023. Ο πληθωρισμός σε πανευρωπαϊκό επίπεδο εκτιμάται στο 12,6% φέτος και στο 7,5% το 2023, ενώ μόνο για την Ευρωζώνη οι αντίστοιχες προβλέψεις είναι 5,3% και 2,3% αντίστοιχα.
«Ο πόλεμος πολλαπλασιάζει τα εφοδιαστικά σοκ που έπληξαν την παγκόσμια οικονομία τα τελευταία χρόνια» τόνισε ο Γκουρίνχας, προσθέτοντας: «Όπως συμβαίνει με τα σεισμικά κύματα, έτσι και οι επιπτώσεις του πολέμου θα φτάσουν μακριά».
