Η συγκυρία κάθε άλλο παρά φαντάζει κατάλληλη, δεδομένης και της κρίσιμης φάσης του πολέμου στην Ουκρανία. Όμως ο χρόνος πλέον μετρά αντίστροφα για την επιλογή νέου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ.
Στο πόστο βρίσκεται από τον Οκτώβριο του 2014 ο πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Γενς Στόλτενμπεργκ.
Πρόκειται για τον μακροβιότερο στο αξίωμα στα χρονικά του ΝΑΤΟ μετά τον Ολλανδό Γιόζεφ Λουνς, που διετέλεσε Γενικός Γραμματέας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας από το 1971 έως το 1984, σχεδόν για 13 συναπτά έτη.
Η θητεία του Στόλτενμπεργκ -κανονικά τετραετής- έχει ήδη παραταθεί τρεις φορές, ένεκα κρίσεων και έλλειψης συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών για τη διαδοχή του.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία -τώρα στον 15ο μήνα της- δεν άφηνε μέχρι τώρα περιθώρια για «πειραματισμούς» στην «κεφαλή» της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Πόστο που, αν και πολλοί χαρακτηρίζουν διεκπεραιωτικό, αποδείχθηκε κομβικό τον τελευταίο ενάμιση χρόνο για τη διατήρηση της συνοχής του ΝΑΤΟ.
Όμως τώρα ο 65χρονος Στόλτενμπεργκ -πολιτικός και οικονομολόγος, που λόγω παράτασης της θητείας του έχασε πέρυσι τη διοίκηση της Κεντρικής Τράπεζας της Νορβηγίας, την οποία εποφθαλμιούσε- δηλώνει αποφασισμένος να κουνήσει οριστικά «μαντήλι».
«Η θητεία του Γενικού Γραμματέα ολοκληρώνεται στα τέλη Οκτωβρίου και δεν έχει καμία πρόθεση να επιδιώξει νέα παράταση», έχει ξεκαθαρίσει από τον περασμένο Φεβρουάριο μέσω εκπροσώπου.
Για πολλοστή φορά λοιπόν τα τελευταία χρόνια τα μέλη του ΝΑΤΟ (31 πια μετά την εισδοχή της Φινλανδίας και εν αναμονή αυτής της Σουδίας) καλούνται να σφυρηλατήσουν τη συναίνεση που απαιτείται για την επιλογή ενός νέου Γενικού Γραμματέα.
Το «κεφάλαιο» αυτό θα πρέπει να έχει κλείσει μέχρι την επερχόμενη σύνοδο κορυφής του Ιουλίου, στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
Στην ατζέντα της υπάρχουν άλλωστε πολύ πιο κρίσιμα θέματα: η σουηδική εισδοχή εν μέσω των «παζαριών» της Τουρκίας και της Ουγγαρίας και, φυσικά, ο πόλεμος στην Ουκρανία, που θα μπορούσε μέχρι τότε να έχει ήδη μπει σε νέα κρίσιμη φάση με την πολυαναμενόμενη αντεπίθεση του Κιέβου.
«Γαϊτανάκι» υποψηφιοτήτων
Εδώ και μήνες ονόματα πάνε κι έρχονται σε κεκλεισμένες των θυρών διαβουλεύσεις.
Υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι, πρόθυμοι ή απρόθυμοι, υπό το πρίσμα μιας άτυπης «μοιρασιάς» στο ΝΑΤΟ.
Βάσει αυτής, οι Αμερικανοί έχουν τη στρατιωτική διοίκηση και οι Γ.Γ. της Συμμαχίας προέρχονται ιστορικά από τις τάξεις των Ευρωπαίων, πολλώ μάλλον τώρα που αναγκάζονται να «φουσκώσουν» τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους.
Αναζητείται λοιπόν μια «χρυσή τομή» μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης, μέρος της οποίας επιζητά μια στρατηγική αυτονομία.
Μεταξύ της Βρετανίας του Brexit και της ΕΕ.
Μεταξύ ανατολικοευρωπαϊων και δυτικοευρωπαίων, που δείχνουν να έχουν πλέον διαφορετικά οράματα για την «αρχιτεκτονική ασφαλείας» της Γηραιάς Ηπείρου.
Στα κριτήρια έχουν εν τω μεταξύ προστεθεί το -έστω και επικοινωνιακού χαρακτήρα- αίτημα πολλών μελών για τον ιστορικό πρώτο διορισμό μιας γυναίκας στο πόστο και η προτίμηση σε άτομα που είναι πρώην πρωθυπουργοί ή πρόεδροι, ως εν δυνάμει εχέγγυο πολιτικής επιρροής ανώτατου επιπέδου.
Έτσι, σε αυτό το «μπλέντερ» φέρονται να έχουν ήδη «καεί» διάφορες επιλογές.
Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η υποψηφιότητα του Βρετανού υπουργού Άμυνας, Μπεν Γουάλας, την οποία δεν καλοβλέπουν πολλοί Ευρωπαίοι.
Ή της Γερμανίδας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η θητεία της οποίας στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λήγει το 2024 και τυχόν επιλογή της θα προκαλούσε «καραμπόλες».
Η πολυδιαφημισμένη υποψηφιότητα της 45χρονης πρωθυπουργού της Εσθονίας, Κάγια Κάλλας, επισκιάζεται από την έντονα εχθρική θέση της έναντι της Ρωσίας.
Οι πρωθυπουργοί της Ολλανδίας και της Ισπανίας, Μαρκ Ρούτε και Πέδρο Σάντσεθ, τα ονόματα των οποίων επίσης ακούστηκαν, ξεκαθάρισαν ότι δεν ενδιαφέρονται (η Ισπανία οδεύει άλλωστε σε πρόωρες εκλογές στις 23 Ιουλίου).
Η Σλοβάκα πρόεδρος, Ζουζάνα Τσαπούτοβα, θεωρήθηκε ως πιθανή περίπτωση, όμως «χτυπά» άσχημα η εξαίρεση της χώρας της από το εμπάργκο στο ρωσικό αργό πετρέλαιο μέχρι τα τέλη του έτους.
Και κάπως έτσι προέκυψε εσχάτως η περίπτωση της Δανίας.
«Κωδικός Μέτε»
Εδώ και λίγες ημέρες άρχισε να συζητείται έντονα η επικεφαλής της εύθραυστης κυβέρνησης της Δανίας, Μέτε Φρέντρικσεν.
Είναι γυναίκα, 45χρονη, σοσιαλδημοκράτισσα από τη δυτική Ευρώπη, Σκανδιναβή -μια… τέλεια σημειολογική αναφορά στην νέα διεύρυνση του ΝΑΤΟ- και θεωρείται σχετικά ισορροπημένα σκληρή απέναντι στη Ρωσία.
Το όνομά της ήρθε στο προσκήνιο μέσα από ένα δημοσίευμα της νορβηγικής εφημερίδας VG.
Κι αν και η ίδια δήλωσε ότι δεν γοητεύεται με την ιδέα, οι φήμες φούντωσαν με την μετέπειτα ανακοίνωση της επίσκεψής της στον Λευκό Οίκο, στις 5 Ιουνίου.
Στο επίκεντρο -αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση- θα είναι «η ενίσχυση της διατλαντικής ασφάλειας», «η ακλόνητη υποστήριξη προς την Ουκρανία απέναντι στον βάναυσο επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας» και ο «συντονισμός σε μια σειρά παγκόσμιων ζητημάτων».
Πολλοί ερμηνεύουν τώρα τη συνάντηση της Φρέντρικσεν με τον Τζο Μπάιντεν -επί της ουσίας το «αφεντικό» του ΝΑΤΟ- ως… κάστινγκ.
«Δεν έχω αίτηση για άλλη δουλειά, εκτός από το να είμαι πρωθυπουργός της Δανίας», τόνισε η ίδια αμήχανα στην Politiken.
«Ελπίζω ειλικρινά να καταφέρει να γίνει η επόμενη Γ.Γ. του ΝΑΤΟ», έγραψε με βιτριολική διάθεση αρθρογράφος της δανέζικης εφημερίδας, «γιατί είναι προφανές ότι βαριέται την πολιτική της Δανίας»…
Εάν πράγματι επιλεγεί η Φρέντρικσεν, θα είναι είναι η τρίτη φορά στην σειρά που το πόστο καταλαμβάνει υποψήφιος από σκανδιναβική χώρα.
Θα είναι επίσης ο δεύτερος μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα από τη Δανία: προκάτοχος του Νορβηγού Στόλτενμπεργκ ήταν ο Δανός πρώην πρωθυπουργός Άντερς Φογκ Ράσμουσεν (2009-2014).
Αυτά ενώ η Κοπεγχάγη ακόμη υπολείπεται της νατοϊκής δέσμευσης για 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές δαπάνες (1,38% το 2022).
Μια αθέτηση, στην οποία υπάρχουν πάντως ελάχιστες εξαιρέσεις στις τάξεις των «31», με… «πρωταθλήτρια» την μεταμνημονιακή Ελλάδα.
Μια «καυτή πατάτα»
Όποιος κι αν πάρει τελικά τα «ηνία» το ερχόμενο φθινόπωρο -εκτός βέβαια νέου αδιεξόδου- θα βρεθεί αντιμέτωπος με πολλαπλές προκλήσεις, ίσως στην πιο δύσκολη περίοδο στην πρόσφατη ιστορία του οργανισμού.
Θα πρέπει να διατηρήσει τη συνοχή του ΝΑΤΟ που δοκιμάζεται από τις υβριδικές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, ενόσω τα δυτικά οπλοστάσια «στερεύουν» από όπλα και πυρομαχικά και ο κίνδυνος μιας απευθείας σύγκρουσης με τη Ρωσία όλο και αυξάνεται.
Παράλληλα η Βορειοατλαντική Συμμαχία ανοίγει πλέον «δρασκελιά» μέχρι την Ασία, εν μέσω βαθιών διαφορών στην Ευρώπη για τη στάση που πρέπει να κρατήσει απέναντι στον κλιμακούμενο σινο-αμερικανικό ανταγωνισμό, γεωπολιτικό και οικονομικό.
Μπορεί για παράδειγμα ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν να μην αποκαλεί πλέον το ΝΑΤΟ «εγκεφαλικά νεκρό», όμως στηρίζει μια ανεξάρτητη πολιτική των «27» έναντι του Πεκίνου και δεν έχει σταματήσει να μιλά για την ανάγκη της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας.
Σε αυτό το πλαίσιο και σε αυτή τη συγκυρία, μια νέα αδυναμία συμφωνίας για την αντικαταστάτη του Στόλτενμπεργκ -και δη με ευρεία υποστήριξη- θα ήταν για το ΝΑΤΟ, έστω και σημειολογικά, μια αμήχανη στιγμή.
Προσώρας κανείς δεν αποκλείει πάντως την πιθανότητα να ζητηθεί από τον Στόλτενμπεργκ να παρατείνει τη θητεία του για τέταρτη φορά.
Ο ίδιος έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θέλει να παραμείνει στο πόστο.
Δεν έχει ωστόσο αποσαφηνίσει τι προτίθεται να πράξει -όσο οι συνθήκες του το επιτρέπουν- σε περίπτωση που του ζητηθεί κάτι τέτοιο ξανά.
