Η Μόσχα μέσω του Ρώσου Υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, κουνάει το «δάχτυλο» στην Άγκυρα σε ό,τι αφορά το ρωσικό αντιαεροπορικό/πυραυλικό σύστημα εδάφους-αέρος, S-400.
Παρά το γεγονός ότι η συζήτηση για την απόσυρση των S-400 με στόχο να αποκτήσει η Τουρκία τα μαχητικά αεροσκάφη 5ης γενιάς F-35, έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό, φαίνεται να την πυροδότησαν οι δηλώσεις τόσο του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Τουρκία Τομ Μπάρακ όσο και του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν.
Ωστόσο, φαίνεται, να μην υπολόγισαν (σωστά) τον ξενοδόχο.
Σύμφωνα με τουρκικά (turkiyetoday) και ρωσικά μέσα (eadaily.ru), οι φήμες περί απόσυρσης των ρωσικών S-400 σε μία τρίτη χώρα προκάλεσαν την αντίδραση της Μόσχας.
Πολλώ δε μάλλον συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και δεν υπάρχει καμία επίσημη θέση ή κάποιο σχέδιο μέχρι στιγμής.
«Η Άγκυρα έχει υποχρεώσεις απέναντι στη Μόσχα σχετικά με τους S-400»
Στο πλαίσιο αυτό ο Σεργκέι Λαβρόφ σχολίασε τις φήμες περί ευρωπαϊκού σχεδίου να αγοράσει τους S-400 από την Τουρκία και να τα στείλει στην Ουκρανία, δηλώνοντας ότι «η Άγκυρα έχει υποχρεώσεις απέναντι στη Μόσχα σχετικά με αυτά τα συστήματα».
Κατά τη διάρκεια στρογγυλής τραπέζης ο Λαβρόφ υπενθύμισε ότι η Ρωσία είχε προμηθεύσει την Τουρκία με το αντιαεροπορικό σύστημα S-400 πριν από αρκετά χρόνια και «είναι ιδιοκτήτρια αυτών των συστημάτων, προς δυσαρέσκεια της Δύσης, συμπεριλαμβανομένης της δυσαρέσκειας των Ηνωμένων Πολιτειών».
Έτσι, όπως ισχυρίστηκε «οι Ηνωμένες Πολιτείες, γνωρίζουν το ενδιαφέρον της Άγκυρας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη F-35 και έτσι θέτουν ως προϋπόθεση την απόσυρση (από την Τουρκία) των αντιαεροπορικών συστημάτων S-400».
Τα περί… εμπλοκής της ΕΕ
Παράλληλα υπογράμμισε τις νομικές ευθύνες της Άγκυρας σχετικά με τα συστήματα, δηλώνοντας ότι «κανείς δεν σκέφτεται ότι η Τουρκία, ως αγοραστής, έχει την υποχρέωση να μην κάνει τέτοια βήματα χωρίς τη συγκατάθεση της Ρωσίας».
Σύμφωνα με το ρωσικό RIA Novosti, διπλωματική πηγή ανέφερε ότι την Πέμπτη υπήρξαν φήμες πως η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά την ιδέα να αγοράσει τα ρωσικά αντιαεροπορικά και αντιπυραυλικά συστήματα S-400 από την Τουρκία και να τα μεταφέρει στην Ουκρανία.
«Όχι πολύ καιρό πριν, προέκυψε στο περιθώριο μια ιδέα για το πώς θα μπορούσε κανείς ‘κομψά’ να βοηθήσει την Τουρκία να επιλύσει τη διαμάχη της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες ήταν ακόμη πολύ δυσαρεστημένες με το γεγονός ότι ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ απέκτησε ρωσικά όπλα», σημείωσε η πηγή προσθέτοντας ότι «η ιδέα αυτή είναι να αγοράσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τους S-400 από την Τουρκία».
Τετ α τετ Πούτιν – Ερντογάν
Προς ώρας δεν έχει υπάρξει κάποια επίσημη «απάντηση» από την Άγκυρα, δεδομένου ότι προσανατολίζεται στην αυριανή συνάντηση του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Τουρκμενιστάν σε φόρουμ για τον εορτασμό του Διεθνούς Ετους Ειρήνης και Εμπιστοσύνης, της Διεθνούς Ημέρας Ουδετερότητας και της 30ής επετείου της μόνιμης ουδετερότητας του Τουρκμενιστάν.
Η αντίδραση της Μόσχας ήρθε μόλις λίγες ώρες από τη δήλωση Μπάρακ πως «αν η Τουρκία θέλει F-35, πρέπει να ξεφορτωθεί τα ρωσικά συστήματα S-400» και πως η στενή σχέση μεταξύ Τραμπ και Ερντογάν έχει οδηγήσει «στις πιο καρποφόρες συζητήσεις για το θέμα εδώ και σχεδόν μια δεκαετία».
Όπως επίσης και τις δηλώσεις του επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Χακάν Φιντάν πως η Τουρκία και οι ΗΠΑ «θα βρουν έναν τρόπο να άρουν τις αμερικανικές κυρώσεις CAATSA πολύ σύντομα», προσθέτοντας ότι οι νατοϊκοί σύμμαχοι εργάζονται ήδη στο ζήτημα αυτό.
Σε «τροχιά» F-35 η Ελλάδα
Με μία δεύτερη ανάγνωση η Άγκυρα, αντιλαμβανόμενη τα κενά της από… αέρος αλλά και της αμηχανίας που προκαλεί η απόκτηση των F-35 από την ελληνική Πολεμική Αεροπορία, πλησιάζει όλο και πιο κοντά στα μαχητικά Eurofighter.
Η Ελλάδα ήδη βρίσκεται σε «τροχιά» F-35 με τις συναντήσεις του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας Αντιπτέραρχου Δημοσθένη Γρηγοριάδη με ομολόγους του (και) από κράτη που θα αποκτήσουν τα εν λόγω μαχητικά αεροσκάφη να γίνονται όλο και πιο συχνές.
Υπενθυμίζεται ότι ο ΑΓΕΑ την Παρασκευή (5/12) 2025, συμμετείχε στο «European F-35 Air Chiefs Meeting», το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αεροπορική Βάση Ramstein, στην Ο.Δ Γερμανίας.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν Αρχηγοί και εκπρόσωποι των Πολεμικών Αεροποριών του Βελγίου, της Γερμανίας, της Δανίας, της Ελβετίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας, του Ισραήλ, του Καναδά, της Νορβηγίας, της Ολλανδίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας, της Τσεχίας και της Φινλανδίας όπου Κατά συζητήθηκαν θέματα που αφορούν στη βελτιστοποίηση της ενσωμάτωσης και της διαλειτουργικότητας των F-35, καθώς και στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για εκπαίδευση και συντήρηση.
Η δύσκολη «εξίσωση» για την Άγκυρα
Την ίδια στιγμή τα ο δρόμος για την απόκτηση F-35 από τη γείτονα δεν είναι μία εύκολη εξίσωση και δεν εξαρτάται μόνο τις διαθέσεις των ΗΠΑ (και μόνο) αλλά από σειρά νομικών και συμβατικών υποχρεώσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία είχε υπογράψει συμβόλαια συνεργασίας με τις ΗΠΑ και τις εταιρείες κατασκευής (Lockheed Martin, BAE Systems), τα οποία περιλάμβαναν ρήτρες περί συμμόρφωσης με αμερικανικό έλεγχο εξαγωγών (ITAR – International Traffic in Arms Regulations) το οποία «κατέρρευσαν» με παραβίαση αυτών των ρητρών, δηλαδή με την αγορά των S‑400.
Ο δρόμος για τα F-35 πάντως περνά και από το Κογκρέσο, το οποίο πρέπει να εγκρίνει την επαναφορά της Άγκυρας στο πρόγραμμα και την ανανέωση συμβολαίων εξοπλισμού.
Νομοθετικά εμπόδια
Κυρώσεις CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act), δηλαδή κυρώσεις σε χώρες που αγοράζουν ρωσικό στρατιωτικό εξοπλισμό
Ρυθμίσεις ασφαλείας
Δηλαδή ρυθμίσεις και εγγυήσεις ότι τα F‑35 δεν θα «απειλήσουν» συμμάχους (Ελλάδα – Τουρκία είναι νατοϊκοί Σύμμαχοι)
Πιθανή τροποποίηση νόμων
Καθόλου εύκολο «μονοπάτι» καθώς περιλαμβάνει την έγκριση και από το Κογκρέσο
Συμπερασματικά, η Άγκυρα βρίσκεται σε μία λεπτή ισορροπία μεταξύ νομικών δεσμεύσεων, πολιτικών πιέσεων και στρατηγικών επιδιώξεων, ενώ οι αποφάσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ θα καθορίσουν.. πολλά!
