Η αμερικανική Πολεμική Αεροπορία εγκατέστησε αεροσκάφη A-10 στη Μέση Ανατολή την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου και F-16 στις 14 Ιουλίου. Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, η πρόθεση είναι να αυξηθεί η δυνατότητα του αμερικανικού στρατού ως «αποτρεπτικού παράγοντα» κατά του Ιράν. Στην περιοχή αναπτύσσονται επίσης αεροσκάφη F-22 για να αντιμετωπίσουν τα ρωσικά μαχητικά, που σταθμεύουν στη Συρία, όπως ανακοίνωσε ο Αμερικανός αντιστράτηγος Αλέξις Γκρίνκεβιτς . «Οι πρόσφατες αυξημένες δραστηριότητες της Ρωσίας στη Συρία σχετίζονται επίσης με τη Rωσο-ιρανική συνεργασία στον πόλεμο της Ουκρανίας, αλλά και την προσπάθεια της Μόσχας για την εκδίωξη των αμερικανικών δυνάμεων από το συριακό έδαφος », πρόσθεσε ο Γκρίνκεβιτς. Περίπου 900 Αμερικανοί στρατιώτες σταθμεύουν αυτή τη στιγμή στην ανατολική Συρία για να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατική οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους (IS).
Επίδειξη δύναμης
Φαίνεται ότι μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, αρχίζουν να ανοίγουν επικίνδυνα, και άλλα μέτωπα στην περιοχή. Οι Αμερικανοί είναι αποφασισμένοι να στείλουν ένα σαφές μήνυμα, να κάνουν μια επίδειξη ισχύος τόσο προς τη Μόσχα, όσο και στην Τεχεράνη.
Οι Ηνωμένες τονίζουν πάντως πώς θέλουν να υπερασπιστούν τα αμερικανικά συμφέροντα στον Κόλπο μαζί με την ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Στις αρχές του μήνα, ιρανικά ταχύπλοα προσπάθησαν να καταλάβουν δύο εμπορικά πλοία στα στενά του Ορμούζ. Και στις δύο περιπτώσεις, το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό επενέβη για να απομακρύνει τους Ιρανούς.
Η Τεχεράνη είχε ήδη προκαλέσει σάλο τον Μάιο με επιθέσεις σε ξένα πετρελαιοφόρα. Ένας στόλος ταχύπλοων σκαφών που ανήκουν στο Πολεμικό Ναυτικό των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν (IRGCN) ανάγκασαν ένα ελληνόκτητο τάνκερ να αλλάξει πορεία και να εισέλθει στα χωρικά ύδατα του Ιράν. «Καλούμε το Ιράν να σταματήσει αυτές τις αποσταθεροποιητικές ενέργειες που απειλούν την ελεύθερη ροή του πετρελαίου μέσω των στενών του Ορμούζ, από την οποία εξαρτάται περισσότερο από το ένα πέμπτο της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου» δήλωσε αξιωματούχος του Πενταγώνου.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Αμερικανικός 5ος στόλος στην περιοχή πειραματίζεται επίσης με τη χρήση περισσότερων μη επανδρωμένων σκαφών επιφανείας στον Κόλπο. Δεν είναι επίσης σαφές ποιοι είναι οι κανόνες εμπλοκής για τα νέα πολεμικά αεροσκάφη που στέλνουν οι ΗΠΑ. Το Ιράν έχει περάσει δεκαετίες παρενοχλώντας ξένα σκάφη, αλλά και τις αμερικανικές δυνάμεις στον Κόλπο. Αλλωστε υπάρχει πλέον η αντίληψη ότι ενώ μπορεί να υπάρξουν «προειδοποιητικές βολές», ουδείς θα ήθελε μια πραγματική σύγκρουση στην περιοχή
Το πυρηνικό πρόγραμμα
Το ερώτημα που εγείρεται από τις εξελίξεις αυτές είναι βέβαια αν «η Μόσχα και η Τεχεράνη θα λάβουν το μήνυμα ή θα το αγνοήσουν», τονίζουν στρατιωτικοί αναλυτές. Το θέμα όμως υπάρχει: Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα επί του παρόντος δεν συζητείται σχεδόν καθόλου, αλλά αυτό θα αλλάξει τον Οκτώβριο καθώς εκπνέουν οι κυρώσεις κατά του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων της Τεχεράνης. Οπως και άλλες δυτικές χώρες, η ΕΕ πιθανότατα θα διατηρήσει τις κυρώσεις, τιμωρώντας το Ιράν για την πώληση drones και πυραύλων στη Ρωσία. Πιθανότατα, το Ιράν θα αντιδράσει, κλιμακώνοντας το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Η Τεχεράνη αν και κατηγορεί τις Ηνωμένες Πολιτείες, δηλώνει έτοιμη για νέες διαπραγματεύσεις, με στόχο την αναβίωση της συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Η συμφωνία είχε υπογραφεί τον Ιούλιο του 2015 με την Κίνα, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η Ουάσιγκτον αποχώρησε, επί προεδρίας Τραμπ, το 2018. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ επέβαλε μάλιστα εκ νέου μονομερείς κυρώσεις στο Ιράν, αυξάνοντας τις εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών. Πριν δύο χρόνια επαναλήφθηκαν στη Βιέννη οι συζητήσεις για την αναβίωση της συμφωνίας, αλλά δεν έχει σημειωθεί πρόοδος από τον τελευταίο γύρο τον συνομιλιών, τον Αύγουστο του 2022.
Αμερικανο-ρωσική σύγκρουση
Το κλίμα φορτίζεται πάντως το τελευταίο διάστημα, καθώς υπάρχουν εικασίες για πιθανή στρατιωτική δράση του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, ίσως με την ευλογία των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε μια περίοδο όμως που η Σαουδική Αραβία έχει αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Ιράν, κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε γενίκευση της σύγκρουσης .
Όπως λέει ο Μέλβιν Γκούντμαν, καθηγητής Κυβερνητικής στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, όλα θα εξαρτηθούν από την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία: «Μια μακροχρόνια αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα αναζωογονήσει την πιθανότητα ενός μεγάλου ευρωπαϊκού χερσαίου πολέμου, ακόμη και μιας άμεσης Ρωσοαμερικανική αναμέτρησης…Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να καταλάβουν ότι η τρέχουσα στρατιωτική σπείρα πρέπει να τελειώσει πριν βρεθούν σε πόλεμο με τη Ρωσία. Μόνο οι συνομιλίες μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας θα μπορούσαν ενδεχομένως να εντοπίσουν πιθανούς συμβιβασμούς στο ευρωπαϊκό θέατρο, που θα απαιτήσουν εγγυήσεις ασφαλείας τόσο για τη Ρωσία όσο και για την Ουκρανία».
Μιχάλης Ψύλος • [email protected]
