Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εισέλθει στον 20ο μήνα του και δεν διαφαίνεται κοντά ο τερματισμός του. Όλα τα βλέμματα της Δύσης και οι προσπάθειές της είναι στραμμένα στο ουκρανικό μέτωπο, καθώς το Κίεβο μάχεται να αποκαταστήσει την εδαφική του ακεραιότητα.
Ωστόσο οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί σε ένα άλλο μέρος της Ευρώπης που παραμένει εξαιρετικά ασταθές μετά τη βάναυση σύγκρουση που ξέσπασε τη δεκαετία του 1990.
Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι οι σχέσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου — τεταμένες στην καλύτερη των περιπτώσεων — εξελίσσονται ολοένα και πιο εχθρικές τους τελευταίους μήνες. Η βία ξέσπασε στο βόρειο Κόσοβο τον Σεπτέμβριο και το Βελιγράδι απάντησε με στρατιωτική συσσώρευση στα σύνορά του με τη γείτονά του.
Τώρα υπάρχουν ανησυχίες ότι η αστάθεια σε αυτή τη νοτιοανατολική περιοχή της Ευρώπης θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένοπλη σύγκρουση ενώ ο κόσμος έχει εστιάσει την προσοχή του στην Ουκρανία, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το CNBC.
Δεδομένου του τρέχοντος γεωπολιτικού πλαισίου οι αναλυτές επισημαίνουν ότι ένα ξέσπασμα βίας στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο «θα πρέπει να σημάνει συναγερμό».
«Η επίλυση της διαφοράς μεταξύ του Κοσόβου και της Σερβίας δεν είναι πλέον μόνο ένα πολιτικό ζήτημα, αλλά ένα σοβαρό ζήτημα ασφάλειας για την περιοχή και την Ευρώπη», έγραψαν οι Engjellushe Morina και Majda Ruge, αναλυτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) την προηγούμενη εβδομάδα.
«Για τις ΗΠΑ και την ΕΕ, η επιλογή δεν είναι πλέον μόνο μεταξύ της αποτυχίας και της επιτυχίας του διαλόγου, αλλά μεταξύ της σταθερότητας και της περαιτέρω κλιμάκωσης της βίας» προσθέτουν.
Τι συμβαίνει
Στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, το οποίο συνορεύει με τη Σερβία, η εθνοτική πλειοψηφία είναι η Σερβική. Το Βελιγράδι δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος.
Ένα σημαντικό πρόσφατο σημείο καμπής ήταν οι τοπικές εκλογές την άνοιξη, όπου οι Αλβανοί εκλέχθηκαν σε αρκετούς δήμους στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Τα αποτελέσματα προκάλεσαν οργή στη σερβική κοινότητα της περιοχής που είχε μποϊκοτάρει την εκλογική διαδικασία, λέγοντας ότι τα αιτήματά τους για περισσότερη αυτονομία δεν ικανοποιήθηκαν.
Οι εντάσεις κλιμακώθηκαν μέσα στο καλοκαίρι και έφτασαν σε εκρηκτικό σημείο στα τέλη Σεπτεμβρίου μετά από ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ μιας βαριά ένοπλης ομάδας Σέρβων και των ειδικών αστυνομικών δυνάμεων του Κοσσυφοπεδίου στο μοναστήρι της επαρχίας Μπάνισκα. Σκοτώθηκαν ένας αστυνομικός και τρεις ένοπλοι.
Το ΝΑΤΟ διατηρεί ειρηνευτική αποστολή στην περιοχή από το 1999. Η στρατιωτική συμμαχία αντέδρασε στο επεισόδιο του Σεπτεμβρίου αναπτύσσοντας επιπλέον ειρηνευτικά στρατεύματα στην περιοχή, ενώ η Σερβία ενίσχυσε τη στρατιωτική παρουσία στα σύνορά της με το Κοσσυφοπέδιο.
Η κίνηση προκάλεσε ανησυχία σε Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους που εξέφρασαν βαθιά ανησυχία για τη βία και την «άνευ προηγουμένου» συσσώρευση στρατιωτικών δυνάμεων εκεί.
Καθησυχάζει το Βελιγράδι
Η Σερβία διαβεβαίωσε ότι δεν είχε πρόθεση να εισβάλει. Πριν από δύο ημέρες Σέρβοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο αριθμός των στρατευμάτων κατά μήκος των συνόρων μειώθηκε στο μισό, σε περίπου 4.500, παραδεχόμενοι έτσι ότι είχαν ενισχύσει τη στρατιωτική παρουσία σε διπλάσιο περίπου αριθμό μετά τα αιματηρά επεισόδια στη Μπάνισκα.
O Σέρβος πρόεδρος Αλεξάντερ Βούσιτς προσπάθησε επίσης να καθησυχάσει τη Δύση, λέγοντας στους Financial Times ότι δεν έχει καμία πρόθεση να δώσει εντολή στον στρατό να περάσει στο Κόσοβο, αφού αυτό θα υπονόμευε τις φιλοδοξίες της Σερβίας για ένταξη στην Ε.Ε.
«Γιατί θα ήταν αυτό επωφελές για το Βελιγράδι» είπε ο Βούσιτς; Ποια θα ήταν η ιδέα; Να καταστρέψουμε τη θέση που χτίζαμε για έναν χρόνο; Να την καταστρέψουμε σε μία ημέρα; Η Σερβία δεν θέλει πόλεμο» υπογράμμισε.
Αλλά οι ειδικοί φοβούνται
Παρά τις διαβεβαιώσεις αυτές ειδικοί σε θέματα άμυνας τονίζουν ότι η κατάσταση στην περιοχή θυμίζει πυριτιδαποθήκη. Η παραμικρή σπίθα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλεπάλληλες εκρήξεις.
«Από την εποχή που που είχαμε μηδέν πολέμους σε ευρωπαϊκό έδαφος, θα μπορούσαμε να φτάσουμε σε δύο πολύ σύντομα» προειδοποίησε σε πρόσφατο σημείωμά του ο Ίαν Μπρέμερ της Eurasia Group.
Παρομοίωσε τις εντάσεις με την πρόσφατη σύγκρουση Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν, η οποία κατέληξε με τον αζέρικο στρατό να καταλαμβάνει τη διαφιλονικούμενη περιοχή Ναγκόρνο – Καραμπάχ με μία επιχείρηση – αστραπή και τους Αρμένιους της περιοχής να την εγκαταλείπουν.
Η προοπτική της ένταξης στην Ε.Ε.
Κάποιοι πάντως θεωρούν ότι είναι πειστικό το επιχείρημα του Βούσιτς. Ο Άντριους Τούρσα, σύμβουλος ρίσκου για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη στην Teneo, δήλωσε στο CNBC πως η Σερβία δεν θα θελήσει να θέσει σε κίνδυνο τις φιλοδοξίες για ένταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Θεωρώ απίθανη μίά άμεση εισβολή του σερβικού στρατού στο βόρειο Κόσοβο, δεδομένης της παρουσίας της ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ και του κινδύνου για τιμωρητικές κυρώσεις από τη Δύση» εξήγησε.
