Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε «τεράστιες» νέες κυρώσεις εναντίον δύο εκ των μεγαλύτερων πετρελαϊκών εταιρειών της Ρωσίας, σε μια προσπάθεια να πιέσει τη Μόσχα να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι κυρώσεις, που ανακοινώθηκαν μέσω της πλατφόρμας Truth Social του Τραμπ, στοχεύουν τις Rosneft και Lukoil – δύο μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες που βοηθούν στη χρηματοδότηση της «πολεμικής μηχανής» του Κρεμλίνου, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ.
Η άρνηση του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να τερματίσει τον «άσκοπο πόλεμο» οδήγησε σε αυτή την κίνηση, δήλωσε ο Μπέσεντ σε ανακοίνωσή του.
Αυτό συμβαίνει μια εβδομάδα μετά την επιβολή παρόμοιων κυρώσεων από το Ηνωμένο Βασίλειο στις Rosneft και Lukoil και μόλις μια μέρα μετά την ανακοίνωση του Τραμπ ότι η προγραμματισμένη συνάντηση με τον Πούτιν στη Βουδαπέστη θα αναβληθεί επ’ αόριστον, σημειώνει το BBC.
«Κάθε φορά που μιλάω με τον Βλαντίμιρ, έχουμε καλές συζητήσεις, αλλά δεν καταλήγουν πουθενά. Απλά δεν καταλήγουν πουθενά», δήλωσε ο Τραμπ την Τετάρτη, μετά τη συνάντησή του με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, για να συζητήσουν την πορεία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.
«Απλά ένιωσα ότι ήρθε η ώρα. Περιμέναμε πολύ καιρό», τόνισε ο Τραμπ.
Τι σημαίνουν όμως οι κυρώσεις για τις εταιρείες που στοχεύουν, για τον πόλεμο και για άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο;
Ποιες είναι οι εταιρείες που στοχεύουν οι αμερικανικές κυρώσεις
Οι κυρώσεις, που επιβλήθηκαν από το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (OFAC) του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, βάζουν ουσιαστικά στη «μαύρη λίστα» τους δύο μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου της Ρωσίας.
Η κρατική εταιρεία Rosneft, με επικεφαλής τον στενό σύμμαχο του Πούτιν, Ιγκόρ Σετσίν, και η ιδιωτική εταιρεία Lukoil αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ των συνολικών εξαγωγών αργού πετρελαίου της χώρας, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Bloomberg.
Μαζί, οι δύο εταιρείες εξάγουν 3,1 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα.
Μόνη της, η Rosneft είναι υπεύθυνη για σχεδόν το ήμισυ της συνολικής ρωσικής παραγωγής πετρελαίου, η οποία αποτελεί το 6% της παγκόσμιας παραγωγής, σύμφωνα με εκτιμήσεις της βρετανικής κυβέρνησης.
«Η Rosneft είναι μια κάθετα ολοκληρωμένη εταιρεία ενέργειας που ειδικεύεται στην εξερεύνηση, εξόρυξη, παραγωγή, διύλιση, μεταφορά και πώληση πετρελαίου, φυσικού αερίου και προϊόντων πετρελαίου», ανέφερε η OFAC στην ανακοίνωσή της.
Η δε Lukoil ασχολείται με την εξερεύνηση, παραγωγή, διύλιση, εμπορία και διανομή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Ρωσία και διεθνώς.
Πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία
Το τέλος του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει καταστεί βασικό ζητούμενο για τον Τραμπ τους τελευταίους μήνες, αλλά οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν έχουν αποδειχθεί δύσκολες για τον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένως υποστηρίξει προτάσεις για πάγωμα των εχθροπραξιών κατά μήκος των τρεχουσών γραμμών του μετώπου, προτείνοντας ότι τα εδάφη θα πρέπει να «διαχωριστούν όπως είναι τώρα».
Η Ρωσία έχει αντιταχθεί σε αυτή την ιδέα, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, να δηλώνει ότι «η στάση της Ρωσίας παραμένει αμετάβλητη», αναφερόμενος στην επιθυμία της Μόσχας να αποχωρήσουν εντελώς οι ουκρανικές δυνάμεις από την περιοχή του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία.
Αυτές οι νέες κυρώσεις, που στοχεύουν έναν τόσο κρίσιμο πυλώνα της ρωσικής οικονομίας, θα μπορούσαν να ωθήσουν το Κρεμλίνο να αναθεωρήσει τη στάση του. Αυτό, τουλάχιστον, ελπίζουν οι ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον Δρ Στούαρτ Ρόλο, ερευνητικό συνεργάτη στο Κέντρο Διεθνών Μελετών Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, οι κυρώσεις έχουν δύο βασικούς στόχους.
«Να επηρεάσουν ουσιαστικά τη βιομηχανική ικανότητα της Ρωσίας να συνεχίσει τον πόλεμο και να εξαναγκάσουν τη Ρωσία να αποδεχτεί τους όρους από φόβο για τις κλιμακούμενες επιπτώσεις των κυρώσεων στην οικονομία και την κοινωνία της», δήλωσε ο Δρ Ρόλο στο BBC.
«Δεν θα επηρεάσουν το πρώτο. Μπορεί να επηρεάσουν το δεύτερο, εάν επιτευχθεί μια επιδέξια διπλωματική ισορροπία μεταξύ των αντιληπτών συνεπειών της συνέχισης του πολέμου και των οφελών και παραχωρήσεων που θα προκύψουν από μια ειρηνευτική συμφωνία», επεσήμανε.
Ο Michael Raska, επίκουρος καθηγητής στο Πρόγραμμα Στρατιωτικών Μετασχηματισμών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Nanyang της Σιγκαπούρης, ανέφερε στο BBC ότι, βραχυπρόθεσμα, οι κυρώσεις «δεν είναι πιθανό να αλλάξουν τη στρατιωτική ισορροπία στην Ουκρανία».
Ωστόσο, πρόσθεσε, «καθώς τα περιθώρια κέρδους συρρικνώνονται, η Ρωσία θα βρεθεί αντιμέτωπη με δύσκολες επιλογές μεταξύ της διατήρησης της κοινωνικοοικονομικής σταθερότητας και της χρηματοδότησης ενός παρατεταμένου πολέμου».
Ποιοι άλλοι θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τις κυρώσεις
Αυτές οι κυρώσεις θα πλήξουν σίγουρα την οικονομία της Ρωσίας, καθώς οι φόροι από τις βιομηχανίες πετρελαίου και φυσικού αερίου αντιπροσωπεύουν περίπου το 1/4 του προϋπολογισμού της χώρας.
Ωστόσο, οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να γίνουν αισθητές και σε πολύ πιο μακρινές περιοχές.
Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι τα κύρια εξαγωγικά προϊόντα της Ρωσίας, με τους μεγαλύτερους πελάτες της Μόσχας να περιλαμβάνουν την Κίνα και την Ινδία, τις δύο πιο πυκνοκατοικημένες χώρες του κόσμου, καθώς και την Τουρκία.
Μαζί, η Κίνα και η Ινδία λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών ενέργειας της Ρωσίας.
Πέρυσι, η Κίνα αγόρασε ποσότητα ρεκόρ άνω των 100 εκατομμυρίων τόνων ρωσικού αργού πετρελαίου, το οποίο αντιστοιχούσε σχεδόν στο 20% των συνολικών ενεργειακών εισαγωγών της.
Ομοίως, οι εξαγωγές πετρελαίου προς την Ινδία, οι οποίες αποτελούσαν μόνο ένα μικρό μέρος των εισαγωγών της πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχουν αυξηθεί από το 2022 σε περίπου 140 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Τραμπ είχε επιβάλει προηγουμένως δασμούς 25% στα προϊόντα από την Ινδία ως αντίποινα για τις εν λόγω εισαγωγές.
Ωστόσο, δήλωσε ότι ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι τον διαβεβαίωσε κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας την Τρίτη, πως το Δελχί «δεν πρόκειται να αγοράσει πολύ πετρέλαιο από τη Ρωσία», καθώς και ο ίδιος «θέλει να δει τον πόλεμο μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας να τελειώνει».
Ο Τραμπ προτρέπει αυτές τις χώρες να σταματήσουν εντελώς τις αγορές ρωσικού πετρελαίου, αναγκάζοντάς τις να βρουν εναλλακτικούς προμηθευτές, πιθανώς με υψηλότερο κόστος.
Ωστόσο, η άρνηση να το πράξουν θα μπορούσε να οδηγήσει την Κίνα και την Ινδία να υποστούν δευτερεύουσες κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Ο Έντουαρντ Φίσμαν, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ αρμόδιος για τις κυρώσεις, υπογράμμισε ότι η σημασία των νέων αμερικανικών κυρώσεων εξαρτάται από το τι θα συμβεί στη συνέχεια.
«Θα απειλήσουν ενεργά οι ΗΠΑ με δευτερεύουσες κυρώσεις τις κινεζικές τράπεζες, τους εμπόρους των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και τα ινδικά διυλιστήρια που συναλλάσσονται με τη Rosneft και τη Lukoil;», διερωτήθηκε στο X.
«Περιμένω, τουλάχιστον, κάποια υποχώρηση στις συναλλαγές με ρωσικό πετρέλαιο βραχυπρόθεσμα», ανέφερε.
Την Πέμπτη, πηγή με άμεση γνώση του θέματος δήλωσε στο Reuters ότι οι ινδικές κρατικές εταιρείες διύλισης επανεξετάζουν τις συναλλαγές τους με ρωσικό πετρέλαιο, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι καμία προμήθεια δεν θα προέρχεται απευθείας από τη Rosneft και τη Lukoil.
Η Reliance, η μεγαλύτερη ινδική εταιρεία αγοράς ρωσικού πετρελαίου, ανέφερε επίσης ότι αναπροσαρμόζει τις εισαγωγές αργού πετρελαίου από τη Μόσχα ως απάντηση στις κυρώσεις.
Πώς θα επηρεάσει τις τιμές του πετρελαίου παγκοσμίως
Η είδηση για τις κυρώσεις του Τραμπ έχει ήδη προκαλέσει άνοδο στις τιμές του πετρελαίου παγκοσμίως, με το Brent – ένα από τα κορυφαία διεθνή σημεία αναφοράς για το αργό πετρέλαιο – να σημειώνει άνοδο 5%.
Για λόγους σύγκρισης, το Brent σημείωσε άνοδο 1,6% μετά την ανακοίνωση του Ηνωμένου Βασιλείου για κυρώσεις κατά της Rosneft και της Lukoil την περασμένη εβδομάδα.
Η ανακοίνωση αυτή οδήγησε τη ρωσική πρεσβεία στο Λονδίνο να προειδοποιήσει ότι η στοχοποίηση μεγάλων εταιρειών ενέργειας θα διαταράξει τον παγκόσμιο εφοδιασμό καυσίμων και θα αυξήσει το κόστος σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αυτές οι δυσοίωνες προβλέψεις δεν φαίνεται να έχουν υλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό και υστερούν σε σύγκριση με την άνοδο που σημειώθηκε τις τελευταίες ώρες, καθώς η ανακοίνωση του Τραμπ τροφοδοτεί την αβεβαιότητα.
Ωστόσο, ο Δρ Ρόλο εκτιμά ότι, ακόμη και σε αυτή την πιο πρόσφατη περίπτωση, η άνοδος είναι απίθανο να συνεχιστεί.
«Μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, δεν αναμένω ότι αυτό θα επηρεάσει τις τιμές του πετρελαίου σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτός εάν επιβληθούν αυστηρά δευτερεύουσες κυρώσεις στη ναυτιλία και τη χρηματοδότηση που σχετίζεται με αυτές τις εταιρείες», δήλωσε στο BBC.
