Η μοίρα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και οι προσπάθειες των ΗΠΑ και του Ισραήλ να το καταστρέψουν εξαρτώνται από τα περισσότερα από 400 κιλά ουρανίου του Ιράν εμπλουτισμένου σε επίπεδα λίγο κατώτερα για χρήση σε όπλα.
Μετά τις αμερικανικές επιθέσεις στις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ο Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκε ότι «οι βασικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού πυρηνικού οπλοστασίου έχουν εξαλειφθεί πλήρως και ολοκληρωτικά».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιεί η Τεχεράνη για την παραγωγή ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές.
Αλλά καθώς η κυβέρνηση Τραμπ αξιολογεί τις ζημιές, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν το πρόγραμμα του Ιράν έχει καταστραφεί ή απλώς έχει μεταφερθεί σε άλλες μυστικές εγκαταστάσεις.
Η απάντηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι έχει συμβεί με το απόθεμα ουρανίου εμπλουτισμένου σε καθαρότητα 60% του Ιράν, ύψους 408 κιλών — κοντά στην καθαρότητα 90% που απαιτείται για όπλα.
«Καταλήγει στο υλικό και στο πού βρίσκεται», δήλωσε στους Financial Times ο Ρίτσαρντ Νέφιου, πρώην ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ που εργάστηκε για το Ιράν επί Ομπάμα και Μπάιντεν. «Με βάση αυτά που έχουμε δει μέχρι στιγμής, δεν γνωρίζουμε πού βρίσκεται το υλικό. Δεν έχουμε καμία πραγματική βεβαιότητα ότι έχουμε την ικανότητα να το εντοπίσουμε σύντομα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, θα ήταν ανόητο να πιστεύει κανείς ότι τα πλήγματα θα καθυστερήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν για περισσότερο από μερικούς μήνες.
Άγνωστη η τύχη του εμπλουτισμένου υλικού
Ο Μάρκο Ρούμπιο, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι «κανείς δεν θα ξέρει με σιγουριά για μέρες» αν το Ιράν επιχείρησε ή μπόρεσε να μεταφέρει ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού.
«Αμφιβάλλω αν το μετέφεραν, γιατί πραγματικά δεν μπορεί να μετακινηθεί τίποτα αυτήν τη στιγμή», δήλωσε στο CBS. «Τη στιγμή που ένα φορτηγό αρχίζει να κινείται κάπου, οι Ισραηλινοί το έχουν δει, το έχουν στοχεύσει και το έχουν εξαφανίσει».
Αλλά ένας άνθρωπος από το ιρανικό καθεστώς είπε στους FT ότι θα ήταν «πολύ αφελές να διατηρήσουμε το εμπλουτισμένο ουράνιό μας σε αυτές τις εγκαταστάσεις», προσθέτοντας: «Το εμπλουτισμένο ουράνιο είναι ανέγγιχτο τώρα».
Πρόσθεσε ότι το Ιράν – το οποίο πάντα επέμενε ότι το πρόγραμμά του προορίζεται για ειρηνικούς σκοπούς – δεν θα επιδιώξει να οπλίσει το πρόγραμμά του. Καθώς οι εχθροπραξίες με το Ισραήλ έχουν ενταθεί, άλλοι Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν υπαινιχθεί ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να επιδιώξει να αλλάξει το πυρηνικό της δόγμα.
Η Τεχεράνη θα μπορούσε να βιαστεί να αναπτύξει μια βόμβα χρησιμοποιώντας μυστικές εγκαταστάσεις εάν απελπιστεί και αισθανθεί την ανάγκη να αποκαταστήσει την αποτρεπτική της ικανότητα.
Ο Αλί Σαμκανί, ανώτερος σύμβουλος του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, δήλωσε ότι οι πυρηνικές ικανότητες της χώρας παραμένουν σταθερές. «Ακόμα κι αν καταστραφούν οι πυρηνικές εγκαταστάσεις, [το] παιχνίδι δεν έχει τελειώσει», έγραψε στο X.
«Τα εμπλουτισμένα υλικά, η εγχώρια γνώση, η πολιτική βούληση παραμένουν», δήλωσε ο Σαμκανί.
Το ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού φυλασσόταν στο Natanz, στο Fordow και σε σήραγγες στις εγκαταστάσεις του Isfahan, είπε ο Νέφιου.
Μόλις ψυχθεί, αποθηκεύεται σε μορφή σκόνης σε μεγάλους κυλίνδρους.
Το απόθεμα ουρανίου εμπλουτισμένο στο 60% -μικρό μέρος συνολικού αποθέματος άνω των 8.400 κιλών- σήμαινε ότι η Τεχεράνη είχε την ικανότητα να παράγει επαρκές σχάσιμο υλικό που απαιτείται για αρκετές πυρηνικές βόμβες εντός ημερών. Αλλά η πραγματική διαδικασία οπλοποίησης αναμένεται να διαρκέσει μήνες ή και χρόνο.
Ο κίνδυνος ήταν πάντα ότι μετά την έναρξη της βομβαρδιστικής εκστρατείας του Ισραήλ, το Ιράν θα μετέφερε το απόθεμα σε κρυφή τοποθεσία, όπου είχαν εγκατασταθεί μυστικά προηγμένοι φυγοκεντρητές.
Τι έκανε το Ιράν το ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού
Σύμφωνα με τον Νέφιου, «αν έχουν στήσει μια γραμμή μετατροπής ουρανίου και αν ήταν σε θέση να εμπλουτίσουν έως και 90% στο Fordow πριν δεχθεί επίθεση, και είχαν οκτώ ή εννέα ημέρες, αυτό είναι δυνητικά αρκετό για δύο βόμβες 90%», είπε.
Η Σίμα Σάιν, πρώην ειδικός στο Ιράν στη Mossad, την ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών, δήλωσε ότι είναι πεπεισμένη πως το Ιράν είχε μετακινήσει εμπλουτισμένο υλικό.
Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε ότι εάν η Τεχεράνη και η Ουάσινγκτον επαναλάβουν τις συνομιλίες για να επιτραπεί στο Ιράν να έχει ένα ειρηνικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας, ο Νετανιάχου μπορεί να επιμείνει η Τεχεράνη να παραδώσει οποιοδήποτε ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού.
Ένας δεύτερος αξιωματούχος αναγνώρισε ότι το Ιράν θα μπορούσε να έχει απομακρύνει τουλάχιστον μέρος του αποθέματός υψηλού εμπλουτισμού. Αλλά οι αξιωματούχοι πρόσθεσαν ότι μετά τη δολοφονία από το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα τουλάχιστον 11 Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων, το καθεστώς θα δυσκολευτεί να δημιουργήσει ένα «αποδοτικό, μικροσκοπικό πυρηνικό όπλο».
Ακόμη και πριν από τις επιθέσεις, ο πυρηνικός επόπτης του ΟΗΕ δεν είχε εποπτεία σε όλες τις χιλιάδες προηγμένες φυγοκεντρητές που ανέπτυξε το Ιράν αφότου ο Τραμπ αποσύρθηκε από την πυρηνική συμφωνία του 2015.
Αφού το Ιράν καταδικάστηκε σε ψήφισμα του ΔΟΑΕ, λίγες ημέρες πριν την επίθεση του Ισραήλ, το Ιράν αποκάλυψε επίσης ότι είχε κατασκευάσει μια προηγουμένως αδήλωτη εγκατάσταση εμπλουτισμού – την τρίτη της χώρας.
Το Ισραήλ στόχευσε την εγκατάσταση Νατάνζ την πρώτη ημέρα των επιθέσεών του και την έπληξε ξανά, προκαλώντας ζημιές στις υπέργειες και υπόγειες εγκαταστάσεις του, δήλωσε ο ΔΟΑΕ την περασμένη εβδομάδα. Το Ισραήλ έπληξε επίσης δύο φορές την εγκατάσταση του Ισφαχάν.
Αλλά δεν είχε την στρατιωτική ικανότητα να προκαλέσει σημαντική ζημιά στο Φορντόου και περίμενε την παρέμβαση των ΗΠΑ.
«Είναι σίγουρα το τέλος του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος όπως το γνωρίζαμε», δήλωσε ο Αλί Βαέζ, ειδικός σε θέματα Ιράν στην Crisis Group. «Εάν το πρόγραμμα επιβιώσει, είτε θα γίνει παράνομο πρόγραμμα όπλων είτε, σε περίπτωση συμφωνίας, ένα εξουδετερωμένο πολιτικό πρόγραμμα χωρίς πρόσβαση στην τεχνολογία του κύκλου πυρηνικού καυσίμου».
Πηγή: ΟΤ
