Ο έλεγχος της τεράστιας στρατηγικής και οικονομικής σημασίας Διώρυγας του Παναμά έχει επανέλθει για τα καλά στο προσκήνιο από τις προσπάθειες του Ντόναλντ Τραμπ να γυρίσει πίσω το χρόνο στο 1999 και να αναλάβουν ξανά τη διαχείρισή της οι ΗΠΑ.
Οι εξελίξεις τρέχουν με καταιγιστικούς ρυθμούς ενόψει της επίσημης ανάληψης καθηκόντων προέδρου από Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου, με τον ίδιο να έχει αρνηθεί να αποκλείσει ακόμη και την ανάληψη στρατιωτικής ή οικονομικής δράσης για την απόκτηση του ελέγχου της διώρυγας που εξελίσσεται σε «διώρυγα των στεναγμών».
Ερωτηθείς στο θέρετρό του στη Φλόριντα εάν θα μπορούσε να διαβεβαιώσει τον κόσμο ότι δεν θα χρησιμοποιούσε στρατιωτικό ή οικονομικό εξαναγκασμό καθώς προσπαθεί να αποκτήσει τον έλεγχο της Διώρυγας του Παναμά και της Γροιλανδίας, ο Τραμπ προκάλεσε νέους τριγμούς σε διπλωματικό επίπεδο, απαντώντας: «Όχι, δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω για κανένα από τα δύο. Αλλά μπορώ να το πω αυτό, αυτά τα δύο τα χρειαζόμαστε για οικονομική ασφάλεια».
Διώρυγα του Παναμά και Κίνα
Ο Τραμπ μεταξύ άλλων κάνει λόγο για σημαντική αύξηση της επιρροής της Κίνας στη διώρυγα. Από την πλευρά του ο ηγέτης της Αρχής της Διώρυγας του Παναμά αρνείται τους ισχυρισμούς του νέου προέδρου των ΗΠΑ ότι η Κίνα ελέγχει τη ζωτικής σημασίας εμπορική οδό και είπε ότι η πρόταση Τραμπ να λάβουν τα αμερικανικά πλοία προνομιακούς ναύλους «θα οδηγήσει σε χάος», σύμφωνα με συνέντευξή του στη Wall Street Journal. Όλα πλέον δείχνουν ότι το θερμόμετρο θα συνεχίσει να ανεβαίνει, με τον Τραμπ να στέλνει πολλαπλό μήνυμα σε Κίνα αλλά και σε άλλες χώρες.
«Οι κατηγορίες ότι η Κίνα διαχειρίζεται το κανάλι είναι αβάσιμες», δήλωσε ο Vásquez Morales σε συνέντευξή του στην αμερικανική εφημερίδα. «Η Κίνα δεν έχει καμία απολύτως ανάμειξη στις λειτουργίες μας», είπε.
«Οι κανόνες είναι κανόνες και δεν υπάρχουν εξαιρέσεις», προσέθεσε ο Vásquez Morales. «Δεν μπορούμε να κάνουμε διακρίσεις για τους Κινέζους, τους Αμερικανούς ή οποιονδήποτε άλλον. Αυτό θα παραβιάσει τη συνθήκη ουδετερότητας, το διεθνές δίκαιο και θα οδηγήσει σε χάος».
Από τότε που κέρδισε τις εκλογές του Νοεμβρίου, ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εγείρει την ιδέα να καταλάβει τη Διώρυγα του Παναμά. Όπως είπε ο ίδιος ρπιν από λίγα μόλις 24ωρα: «Η Κίνα ουσιαστικά την έχει αναλάβει. Η Κίνα βρίσκεται και στα δύο άκρα της Διώρυγας του Παναμά. Η Κίνα διαχειρίζεται τη Διώρυγα του Παναμά».
Σήμερα κινεζικές εταιρείες έχουν αποκτήσει σημαντική παρουσία στον Παναμά. Η αυξημένη κινεζική παρουσία εκεί έχει εγείρει ανησυχίες στις ΗΠΑ ότι το Πεκίνο αποκτά γεωπολιτική επιρροή σε μια κρίσιμη περιοχή για την αμερικανική εθνική ασφάλεια και οικονομία. Οι κινέζοι ελέγχουν τη λειτουργία δύο λιμανιών στις δύο άκρες της διώρυγας αλλά η ίδια η διώρυγα ελέγχεται από την ειδική κρατική αρχή του Παναμά (Αρχή της Διώρυγας του Παναμά -Panama Canal Authority), της οποίας το διοικητικό συμβούλιο ελέγχεται από την κυβέρνηση του Παναμά.
Η σημασία της Διώρυγας για τη ναυτιλία
Η Διώρυγα του Παναμά είναι πλωτή οδός με μήκος 82 χιλιομέτρων που συνδέει τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό μέσω του Παναμά, εξοικονομώντας για τα πλοία που τη διασχίζουν χιλιάδες χιλιόμετρα που διαφορετικά θα έπρεπε να κάνουν περνώντας από το νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής.
Το ταξίδι για τα πλοία που ταξιδεύουν από το Λος Άντζελες στη Νέα Υόρκη και αντίστροφα είναι περίπου 12.000 χιλιόμετρα και περίπου 22 μέρες πιο σύντομο μέσω της διώρυγας από ότι θα ήταν εάν έκαναν το ταξίδι μέσω του στενού του Μαγγελάνου στα ανοιχτά της Γης του Πυρός, το αρχιπέλαγος στη νότια Χιλή και την Αργεντινή. Το κανάλι μεταφέρει πλοία μέσω της λίμνης Gatun μέσω σειράς καναλιών διασύνδεσης.
Μια σύντομη ιστορία της Διώρυγας
Ισπανοί αποικιστές άρχισαν να μελετούν την κατασκευή διώρυγας στη νότια Κεντρική Αμερική ήδη από τη δεκαετία του 1530, αναφέρει για το ιστορικό του καναλιού το Reuters. Αλλά μόλις το 1878 η Κολομβία, η οποία τότε είχε τον Παναμά ως επαρχία υπέγραψε συμφωνία με Γάλλους μηχανικούς. Η προσπάθεια αυτή τελικά δεν προχώρησε και εγκαταλείφθηκε το 1899.
Το 1903 οι ΗΠΑ ζήτησαν μόνιμη παραχώρηση από την Κολομβία για διώρυγα, με τη χώρα να απορρίπτει την πρόταση. Ως απάντηση οι ΗΠΑ υποστήριξαν την ανεξαρτησία του Παναμά, η οποία κηρύχθηκε στις 3 Νοεμβρίου εκείνου του έτους.
Τρεις ημέρες αργότερα, ο πρεσβευτής του Παναμά στην Ουάσιγκτον υπέγραψε συμφωνία για την παραχώρηση στις ΗΠΑ δικαιωμάτων να κατασκευάσουν και να διαχειρίζονται επ’ αόριστον τη διώρυγα.
Η κατασκευή ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και τελικά η διώρυγα άνοιξε το 1914. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι εντάσεις ΗΠΑ-Παναμά επιδεινώθηκαν και υπήρξαν αυξανόμενες διαμαρτυρίες ενάντια στον έλεγχο της διώρυγας από τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα μετά την κρίση της Διώρυγας του Σουέζ το 1956. Τότε τα βρετανικά και γαλλικά σχέδια να εισβάλουν στην Αίγυπτο μετά την εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ είχαν σταματήσει μετά από πίεση των ΗΠΑ.
Το 1977, ο Πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ υπέγραψε συνθήκη με τον Παναμά που παρείχε στη χώρα τον έλεγχο της διώρυγας με την εγγύηση της μόνιμης ουδετερότητας της πλωτής οδού. Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ στις 31 Δεκεμβρίου 1999. Έκτοτε, το κανάλι διοικείται από την Αρχή της Διώρυγας του Παναμά της κυβέρνησης του Παναμά και παραμένει βασική πηγή εισοδήματος για τη χώρα.
Πηγή: ΟΤ
