H σχέση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ έχει επιδεινωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Η δημοφιλής ρωσική εφημερίδα Moskovsky Komsomolets σχολιάζει χαρακτηριστικά ότι «μια μετωπική σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη».
«Η ατμομηχανή του Τραμπ και η ατμομηχανή του Πούτιν τρέχουν η μία προς την άλλη. Και καμία από τις δύο δεν πρόκειται να σβήσει ή να σταματήσει και να κάνει όπισθεν» αναφέρει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα.
Για την «ατμομηχανή του Πούτιν», όλα είναι σε πλήρη εξέλιξη, με τη λεγόμενη «Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση»: τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο ηγέτης του Κρεμλίνου δεν έχει δείξει καμία επιθυμία να τερματίσει τις εχθροπραξίες και να κηρύξει μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός
Εν τω μεταξύ, «η ατμομηχανή Τραμπ» επιταχύνει τις προσπάθειες να πιέσει τη Μόσχα να τερματίσει τις μάχες: ανακοινώνοντας προθεσμίες, τελεσίγραφα, απειλές για πρόσθετες κυρώσεις κατά της Ρωσίας και υψηλούς δασμούς σε εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας, όπως η Ινδία και η Κίνα.
Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και η πρόσφατη κίνηση του Τραμπ να στείλει δύο αμερικανικά υποβρύχια τα οποία ο ίδιος ισχυρίζεται ότι έχει τοποθετήσει «σε κατάλληλη περιοχή» κοντά στη Ρωσία.
Μήπως τα παραπάνω αποτελούν πράγματι σημάδια ότι ο Λευκός Οίκος βρίσκεται σε «πορεία σύγκρουσης» με το Κρεμλίνο λόγω της Ουκρανίας, αναρωτιέται στην ανάλυσή του το BBC. Ή μήπως η επίσκεψη στη Μόσχα αυτή την εβδομάδα του ειδικού απεσταλμένου του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, αποτελεί ένδειξη ότι παρά τις προσποιήσεις, μια συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής για τον τερματισμό των εχθροπραξιών είναι ακόμα εφικτή;
Ένα θερμό ξεκίνημα μετά την επιστροφή του Τραμπ
Τις πρώτες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του Τραμπ, Μόσχα και Ουάσινγκτον φαίνονταν σε καλό δρόμο για την επανεκκίνηση των διμερών τους σχέσεων. Κατά καιρούς φαινόταν σαν ο Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Ντόναλντ Τραμπ να βρίσκονταν στην ίδια άμαξα και να κινούνταν προς την ίδια κατεύθυνση. Τον Φεβρουάριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες τάχθηκαν στο πλευρό της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη, αντιτιθέμενες σε ένα ψήφισμα που είχε συνταχθεί από την Ευρώπη και το οποίο είχε καταδικάσει την «επιθετικότητα» της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Σε τηλεφωνική επικοινωνία εκείνο τον μήνα, οι δύο πρόεδροι συζήτησαν να πραγματοποιήσουν επίσκεψη ο ένας στη χώρα του άλλου. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση Τραμπ ασκούσε πιέσεις στο Κίεβο, όχι στη Μόσχα, και ξεκινούσε διαμάχες με παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ, όπως ο Καναδάς και η Δανία. Σε ομιλίες και τηλεοπτικές συνεντεύξεις, Αμερικανοί αξιωματούχοι ασκούσαν έντονη κριτική στο ΝΑΤΟ και στους Ευρωπαίους ηγέτες.
«Η Αμερική έχει πλέον περισσότερα κοινά με τη Ρωσία από ό,τι η Ουάσιγκτον με τις Βρυξέλλες ή με το Κίεβο», δήλωσε στην εφημερίδα Izvestia τον περασμένο Μάρτιο ο πολιτικός επιστήμονας Κονσταντίν Μπλόχιν από το Κέντρο Μελετών Ασφαλείας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
Τον επόμενο μήνα η ίδια εφημερίδα έγραφε με ενθουσιασμό: «Οι Τραμπιστές είναι επαναστάτες. Είναι καταστροφείς του συστήματος. Μόνο σε αυτό μπορούν να υποστηριχθούν. Η ενότητα της Δύσης δεν υπάρχει πια. Γεωπολιτικά δεν είναι πλέον μια συμμαχία. Ο Τραμπισμός έχει καταστρέψει με σιγουριά και ταχύτητα τη διατλαντική συναίνεση.»
Εν τω μεταξύ, ο απεσταλμένος του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, είχε γίνει τακτικός επισκέπτης της Ρωσίας. Πραγματοποίησε τέσσερα ταξίδια εδώ σε λίγο περισσότερο από δύο μήνες, περνώντας ώρες σε συνομιλίες με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Μετά από μια συνάντηση, ο ηγέτης του Κρεμλίνου του χάρισε ένα πορτρέτο του Ντόναλντ Τραμπ για να το πάρει πίσω στον Λευκό Οίκο. Ο Πρόεδρος Τραμπ λέγεται ότι «συγκινήθηκε» από τη χειρονομία.
Αλλά ο Τραμπ ήθελε στην πραγματικότητα κάτι περισσότερο από έναν απλό πίνακα από τη Μόσχα. Ήθελε ο Πούτιν να υπογράψει μια άνευ όρων συνολική εκεχειρία στην Ουκρανία.
Η αυξανόμενη απογοήτευση του Τραμπ
Βέβαιος ότι η Ρωσία έχει το πάνω χέρι στο πεδίο της μάχης, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δίστασε να σταματήσει τις μάχες, παρά τον ισχυρισμό του ότι η Μόσχα είναι προσηλωμένη στην αναζήτηση μιας διπλωματικής λύσης.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ απογοητεύεται ολοένα και περισσότερο με το Κρεμλίνο.
Τις τελευταίες εβδομάδες καταδίκασε τις αδιάκοπες επιθέσεις της Ρωσίας σε ουκρανικές πόλεις ως «αηδιαστικές», «επαίσχυντες» και κατηγόρησε τον πρόεδρο Πούτιν ότι λέει «πολλές ανοησίες» για την Ουκρανία.
Τον περασμένο μήνα, ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε τελεσίγραφο 50 ημερών στον Πρόεδρο Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου, απειλώντας με κυρώσεις και δασμούς. Στη συνέχεια, μείωσε την προθεσμία αυτή σε δέκα ημέρες. Η προθεσμία πρόκειται να λήξει στο τέλος αυτής της εβδομάδας και μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα ενδώσει στις πιέσεις της Ουάσινγκτον.
Από την άλλη πλευρά, πόση πίεση αισθάνεται πραγματικά ο Βλαντιμίρ Πούτιν;
«Επειδή ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αλλάξει τόσες πολλές προθεσμίες και έχει στρέψει τα πράγματα προς τα έξω με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, δεν νομίζω ότι ο Πούτιν τον παίρνει στα σοβαρά», πιστεύει η Νίνα Χρουστσόφβα, καθηγήτρια διεθνών υποθέσεων στο The New School, ένα πανεπιστήμιο στη Νέα Υόρκη.
«Ο Πούτιν θα πολεμήσει για όσο περισσότερο μπορεί εκτός αν η Ουκρανία πει: «Είμαστε κουρασμένοι, είμαστε πρόθυμοι να δεχτούμε τους όρους σας».
«Νομίζω ότι ο Πούτιν κάθεται εκεί στο Κρεμλίνο και νομίζει ότι εκπληρώνει τα όνειρα των Ρώσων τσάρων και στη συνέχεια των γενικών γραμματέων όπως ο Ιωσήφ Στάλιν, δείχνοντας στη Δύση ότι η Ρωσία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με ασέβεια».
Μια συμφωνία είναι ακόμα πιθανή
Μπορεί ακόμα όμως να αποφευχθεί μια μετωπική και να υπάρξει συμφωνία μεταξύ Ρωσίας – ΗΠΑ; Ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρεί τον εαυτό του εξαιρετικό διαπραγματευτή και, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες να εξασφαλίσει μια συμφωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο Στιβ Γουίτκοφ αναμένεται να επιστρέψει στη Ρωσία αυτή την εβδομάδα για συνομιλίες με τον ηγέτη του Κρεμλίνου και ορισμένοι σχολιαστές στη Μόσχα προβλέπουν ότι θα υπάρχει περισσότερο καρότο παρά μαστίγιο. Δεν πέρασε απαρατήρητο το γεγονός ότι την Κυριακή ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι η Ρωσία «φαίνεται να είναι αρκετά καλή στο να αποφεύγει τις κυρώσεις».
Τη Δευτέρα, ο Ιβάν Λοσκάρεφ, αναπληρωτής καθηγητής πολιτικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο MGIMO της Μόσχας, δήλωσε στην Izvestia ότι για να διευκολύνει τον διάλογο, ο Στιβ Γουίτκοφ μπορεί να παρουσιάσει «ευνοϊκές προσφορές συνεργασίας [στη Ρωσία] που θα ανοίξουν μετά από μια συμφωνία για την Ουκρανία».
Μήπως αυτό είναι αρκετό για να πείσει το Κρεμλίνο να κάνει ειρήνη μετά από τρεισήμισι χρόνια πολέμου; Μέχρι στιγμής στην Ουκρανία ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει υποχωρήσει από τις μαξιμαλιστικές του απαιτήσεις για το έδαφος, την ουδετερότητα της Ουκρανίας και το μελλοντικό μέγεθος του ουκρανικού στρατού.
Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει μια συμφωνία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει νίκη.
