Τη «χρυσή τομή» αναζητούν οι Ευρωπαίοι στο σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες για το πώς να αξιοποιήσουν τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία χωρίς νομικές και χρηματοοικονομικές επιπλοκές.
Η Κομισιόν θέλει να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία με 90 δισ. ευρώ με το λεγόμενο δάνειο επανορθώσεων, τα οποία θα προέλθουν από τα ύψους 210 δισ. ευρώ «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, το μεγαλύτερο μέρος (185 δισ. ευρώ) των οποίων είναι τοποθετημένο στο βελγικό αποθετήριο Euroclear, με τις Βρυξέλλες να έχουν εκφράσει έντονες αντιρρήσεις, φοβούμενες τους χρηματοπιστωτικούς και νομικούς κινδύνους που εγκυμονεί μία τέτοια απόφαση.
Το Βέλγιο ζητάει να έχει προστασία έναντι οικονομικών υποχρεώσεων σε περίπτωση που η Μόσχα προβεί σε αντίποινα ή σε περίπτωση που ανακτήσει τα περιουσιακά στοιχεία στο δικαστήριο.
Αξίζει να σημειωθεί πως η ρωσική κεντρική τράπεζα έχει καταθέσει αγωγή ζητώντας 18,2 τρισ. ρούβλια (229 δισ. δολάρια) από το Euroclear, για «παράνομες ενέργειες» που καθιστούν «αδύνατη για την τράπεζα τη διάθεση των κεφαλαίων και των τίτλων της».
Εάν οι ηγέτες της ΕΕ δεν μπορέσουν να συμφωνήσουν επί του σχεδίου, η Ένωση πιθανότατα θα πρέπει να διερευνήσει προσωρινές επιλογές χρηματοδότησης, ενώ παράλληλα θα επανεξετάσει το μακροπρόθεσμο σχέδιό του.
Πάντως, υψηλόβαθμος Ουκρανός αξιωματούχος ανέφερε, χθες, στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι η αμερικανική κυβέρνηση ασκεί «πιέσεις» στις ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να εγκαταλείψουν την ιδέα χρησιμοποίησης των «παγωμένων» ρωσικών κεφαλαίων και πρόσθεσε πως ήδη επτά χώρες δεν στηρίζουν δημοσίως αυτήν την ιδέα.
Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας την περίοδο 2026-2027 είναι ανάμεσα τέσσερα βασικά θέματα που θα απασχολήσουν τους Ευρωπαίους στη σημερινή στη σημερινή σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. Στην ατζέντα βρίσκονται επίσης το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, η Διεύρυνση της ΕΕ και η γεωοικονομική κατάσταση.
Παρών ο Ζελένσκι
Παρουσία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κεντρικό θέμα της Συνόδου Κορυφής παραμένει η χρηματοδότηση της Ουκρανίας την επόμενη διετία. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούνται να δώσουν συνέχεια στη δέσμευση που ανέλαβαν στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κάλυψη των πιεστικών οικονομικών, στρατιωτικών και ανθρωπιστικών αναγκών του Κιέβου.
Κατά εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι συνολικές ανάγκες κατά την περίοδο 2026-2027 θα ανέλθουν σε 135,7 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρουσιάσει δύο βασικές επιλογές, που καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του απαιτούμενου ποσού, δηλαδή 90 δισ. ευρώ.
Η πρώτη αφορά κοινό δανεισμό της ΕΕ, με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό, λύση που απαιτεί ομοφωνία και συναντά ισχυρές αντιστάσεις από κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, ενώ η Ουγγαρία δηλώνει ανοιχτά αντίθετη.
Η δεύτερη επιλογή, που κερδίζει έδαφος μεταξύ των κρατών-μελών, είναι το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ. Πρόκειται για λύση που θα μπορούσε να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία και δεν επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Σε αυτή την περίπτωση, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο εφόσον η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις, διαφορετικά, οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ και τα ρωσικά κεφάλαια παγωμένα. Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη-μέλη αποφάσισαν πρόσφατα να παρατείνουν επ’ αόριστον το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, χωρίς την ανάγκη εξαμηνιαίας ανανέωσης.
Περίπου 210 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας βρίσκονται δεσμευμένα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ, εκ των οποίων περίπου 185 δισ. ευρώ τελούν υπό τη διαχείριση της Euroclear στο Βέλγιο. Η βελγική κυβέρνηση συνεχίζει να εκφράζει έντονες ανησυχίες για τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους και αξιώνει ισχυρές και άμεσες εγγυήσεις από τους ευρωπαίους εταίρους, πιο συγκεκριμένα ότι θα μοιραστούν το ενδεχόμενο κόστος.
Η θέση της Ελλάδας
Παράλληλα, κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, ζητούν διαβεβαιώσεις ότι τυχόν ενεργοποίηση των εγγυήσεων δεν θα επιβαρύνει τους εθνικούς στόχους δαπανών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η Ελλάδα επιδιώκει να έχει εποικοδομητικό ρόλο σε αυτή τη συζήτηση. Συνεπώς, η χώρα μας είναι κατ’ αρχήν θετική στην αξιοποίησή τους με την μεγαλύτερη δυνατή νομική και δημοσιονομική ασφάλεια.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα, όπως και άλλα κράτη μέλη, έχει ζητήσει από την Κομισιόν αξιολόγηση των πιθανών δημοσιονομικών και ευρύτερων οικονομικών επιπτώσεων που σχετίζονται με το Δάνειο Επανορθώσεων και τις εγγυήσεις που το συνοδεύουν. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να προτείνει ότι, σε ενδεχόμενο ενεργοποίησης των εγγυήσεων, θα πρέπει να ενεργοποιηθεί μηχανισμός ρήτρας διαφυγής, ώστε οι δημόσιες δαπάνες που θα προκύψουν από τυχόν αποπληρωμή εγγυήσεων να εξαιρούνται από τον υπολογισμό του στόχου δαπανών, όπως αυτοί καθορίζονται στα πλαίσια των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.
Εναλλακτικές θέλουν 4 χώρες
Την ίδια στιγμή, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Μάλτα υπέγραψαν κοινή δήλωση που ζητεί τη συνέχιση της διερεύνησης «εναλλακτικών επιλογών» που θα είχαν μικρότερο οικονομικό και νομικό ρίσκο.
Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν ως την τελευταία στιγμή το βράδυ της Τετάρτη σε επίπεδο πρέσβεων, με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να εμφανίζεται καταρχήν υπέρ του δανείου επανορθώσεων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης επαρκών εγγυήσεων και μηχανισμών αλληλεγγύης. «Πρέπει να βρεθεί συμφωνία – αλλιώς το μήνυμα για την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», σημείωναν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης της Συνόδου μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ξεκαθάρισε ότι οι ηγέτες δεν θα φύγουν χωρίς απόφαση. Από την πλευρά του, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε ότι τυχόν αποτυχία στην προσπάθεια εξεύρεσης συμφωνίας για την Ουκρανία θα έπληττε σοβαρά την Ευρώπη για χρόνια. Για τον καγκελάριο Μερτς, το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν καλείται απλώς να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία, αλλά να αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί ενωμένο «σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας».
Η υπόλοιπη ατζέντα
Όσον αφορά τα υπόλοιπα θέματα της Συνόδου Κορυφής, οι ηγέτες της ΕΕ θα έχουν μια πρώτη, στρατηγικού χαρακτήρα, συζήτηση για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ένωσης (2028-2034). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της τον Ιούλιο του 2025, ενώ η δανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ έχει ήδη προχωρήσει σημαντικά το προπαρασκευαστικό έργο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κόστα, στόχος είναι να επιτευχθεί συμφωνία έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ να τεθούν σε ισχύ στις αρχές του 2028.
Όσον αφορά τη διεύρυνση της ΕΕ -ο Αντόνιο Κόστα τη χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία»- οι ηγέτες θα εξετάσουν την πρόοδο που έχουν σημειώσει ορισμένες υποψήφιες χώρες. Σύμφωνα με τον ίδιο, κάποιες εξ αυτών ενδέχεται να πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ένταξη στο όχι τόσο μακρινό μέλλον. Η ενταξιακή πορεία παραμένει αυστηρά αξιοκρατική και συνδεδεμένη με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, ενώ οι συζητήσεις θα επικεντρωθούν στα επόμενα βήματα, με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.
Κατά τη διάρκεια του δείπνου εργασίας, οι ηγέτες της ΕΕ θα ανταλλάξουν απόψεις για τη γεωοικονομική κατάσταση και τον αντίκτυπό της στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Όπως τονίζει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι κρίσιμο να αξιολογηθούν οι πιέσεις όσο και οι ευκαιρίες που αναδύονται σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου γεωοικονομικού ανταγωνισμού, όπου οι βασισμένες σε κανόνες σχέσεις και οι παραδοσιακές εταιρικές σχέσεις δεν μπορούν πλέον να θεωρούνται δεδομένες. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε τρεις άξονες: την αντιμετώπιση εξωτερικών οικονομικών και πολιτικών πιέσεων, την επιτάχυνση της εμπορικής ατζέντας της ΕΕ και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και της ανταγωνιστικότητας.
Στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιλαμβάνονται επίσης η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, και ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και μετανάστευσης, που πάντως αναμένεται να συζητηθούν συνοπτικά.
Με πληροφορίες και από ΑΠΕ-ΜΠΕ
