Tο Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν σε μια αρχική πρώτη φάση του σχεδίου για τη Γάζα που πρότεινε την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Πολλά παραμένουν αβέβαια, αλλά αυτό θα μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο βήμα προς μια μόνιμη λύση στον διετή πόλεμο, σημειώνει ο Guardian.
Η συμφωνία προβλέπει εκεχειρία, με τις ισραηλινές δυνάμεις να αποσύρονται σε νέες θέσεις. Οι όμηροι που κρατούνται από τη Χαμάς –από τους οποίους περίπου 20 πιστεύεται ότι είναι ζωντανοί– θα απελευθερωθούν εντός 72 ωρών, ενώ θα ακολουθήσουν και τα λείψανα των υπολοίπων. Μεταξύ 1.700 και 2.000 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν από τις ισραηλινές φυλακές. Επιπλέον, θα υπάρξει αύξηση της απεγνωσμένα αναγκαίας ανθρωπιστικής βοήθειας.
Πώς οδηγηθήκαμε σε συμφωνία
Οι πόλεμοι του Ισραήλ έχουν τερματιστεί επανειλημμένα όταν οι ηγέτες των ΗΠΑ έχουν παρέμβει δυναμικά. Ήδη απομονωμένος διεθνώς και υπό αυξανόμενη πίεση στο εσωτερικό της χώρας του, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, φαίνεται να έχει υπολογίσει ότι δεν μπορεί να διακινδυνεύσει την υποστήριξη του πιο πιστού και ισχυρού συμμάχου της χώρας του, αρνούμενος να σταματήσει την αμείλικτη επίθεση του Ισραήλ.
Πιθανότατα έκρινε επίσης ότι θα μπορούσε να ξεπεράσει την αντίσταση των ακροδεξιών μελών της κυβερνητικής του συμμαχίας σε οποιαδήποτε συμφωνία –ειδικά αν οι όροι της ευνοούν το Ισραήλ, όπως φαίνεται να συμβαίνει αυτή τη στιγμή.
Ταυτόχρονα, η Χαμάς δεν κατάφερε να προκαλέσει σημαντικές απώλειες στις ισραηλινές δυνάμεις στη Γάζα ή να επιβραδύνει αποτελεσματικά την προέλασή τους. Η μαχητική ισλαμιστική οργάνωση δέχεται πιέσεις από το Κατάρ, την Αίγυπτο και την Τουρκία να κάνει παραχωρήσεις, και το μέλλον της θα φαινόταν δυσοίωνο χωρίς κάποιο βαθμό υποστήριξης ή τουλάχιστον κατανόησης από αυτές τις περιφερειακές δυνάμεις.
Οι ηγέτες της Χαμάς, οι οποίοι ζουν ως επί το πλείστον εκτός της Γάζας, φαίνεται να έχουν πειστεί, τουλάχιστον εν μέρει, από το επιχείρημα ότι οι όμηροι που κρατούν έχουν καταστεί βάρος, προσφέροντας απλώς στο Ισραήλ ένα λόγο για να συνεχίσει τη σύγκρουση. Σε τελική ανάλυση, μπορούν να ισχυριστούν ότι η επιβίωση είναι μια νίκη.
Αυτό όμως, είναι μόνο το πρώτο βήμα και πιθανώς το πιο εύκολο.
Τα επόμενα, δυσκολότερα, βήματα
Δεν είναι ακόμα σαφές πόσο έδαφος θα παραχωρήσουν οι ισραηλινές δυνάμεις –τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι θα διατηρήσουν το περισσότερο από το ήμισυ της Γάζας προς το παρόν– και ποιο θα είναι το χρονοδιάγραμμα ακόμη και για μια μερική απόσυρση των στρατευμάτων.
Επίσης, δεν είναι ξεκάθαρο αν η Χαμάς αφοπλιστεί και σε ποιο βαθμό, κάτι που πιθανότατα θα είναι ιδιαίτερα προβληματικό. Και φαίνεται απίθανο ότι η Χαμάς και οι μαχητές της στη Γάζα θα αποδεχθούν την αμνηστία ή θα πάνε σε εξορία, όπως ορίζει το σχέδιο του Τραμπ.
Υπάρχουν και άλλα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν –η ακριβής μορφή της διακυβέρνησης στη Γάζα μετά το οριστικό τέλος του πολέμου, η πιθανή ανοικοδόμησή της, ποιος θα μπορούσε να παρέχει στρατεύματα για μια διεθνή δύναμη «σταθεροποίησης» και πολλά άλλα. Όλα αυτά δεν έχουν ακόμη διαπραγματευτεί πλήρως ή συμφωνηθεί ρητά.
Υπάρχουν πολλοί πιθανοί δρόμοι που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επανάληψη της σύγκρουσης, αλλά φαίνεται απίθανο να υπάρξει ταχεία επιστροφή στις εχθροπραξίες. Πιο πιθανό είναι, αν ο πόλεμος ξαναρχίσει, να διατηρηθεί μια εύθραυστη εκεχειρία για εβδομάδες ή μήνες, και στη συνέχεια να καταρρεύσει όταν η μία ή η άλλη πλευρά αποφασίσει ότι μπορεί να αποκτήσει εκ νέου το πλεονέκτημα μέσω της συνέχισης των εχθροπραξιών.
Αλλά, υπό ένα πιο αισιόδοξο πρίσμα, αυτό που συμβαίνει τώρα φαίνεται πολύ διαφορετικό από τις προηγούμενες εκεχειρίες του Νοεμβρίου 2023 και του Ιανουαρίου 2025, ενώ τόσο η Χαμάς όσο και ο Νετανιάχου φαίνεται να πιστεύουν ότι μπορούν να κερδίσουν περισσότερα από μια συμφωνία παρά από τη συνέχιση της σύγκρουσης.
Οι περιφερειακές δυνάμεις θα πρέπει να παραμείνουν ενεργές, οι διεθνείς ηγέτες θα πρέπει να πιέσουν τα δύο μέρη να κάνουν πράγματα που δεν θέλουν, η Χαμάς πρέπει να παραμείνει πεπεισμένη ότι η περαιτέρω βία δεν θα εξυπηρετήσει τον σκοπό της –ή τον ευρύτερο σκοπό όλων των Παλαιστινίων– και η προεκλογική εκστρατεία για τις επικείμενες εκλογές στο Ισραήλ πρέπει να ενισχύσει και όχι να υπονομεύσει οποιαδήποτε συμφωνία.
Ίσως πάνω απ’ όλα, ο Τραμπ πρέπει να συνεχίσει να ενδιαφέρεται για την εξασφάλιση κάποιας μορφής μακροπρόθεσμης ειρήνης στη Γάζα και ακόμη και για μια νέα, ευρύτερη διπλωματική επανεκκίνηση στη Μέση Ανατολή. Όλα αυτά είναι μεγάλα «αν», αλλά, σχεδόν ακριβώς δύο χρόνια μετά τη φονική επιδρομή της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023 που πυροδότησε τον πόλεμο και την αμείλικτη ισραηλινή επίθεση που μετέτρεψε τη Γάζα σε «νεκροταφείο», αυτή η σύγκρουση μπορεί τώρα να πλησιάζει στο τέλος της.
