Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, όταν οι πύραυλοι σκίζουν τον ουρανό της Τεχεράνης και το Ισραήλ σφυροκοπά την ιρανική επικράτεια, η σιιτική πολιτοφυλακή του Λιβάνου παραμένει παρατηρητής.
Η Χεζμπολάχ, ο πιο ισχυρός και πιστός σύμμαχος του Ιράν, δεν απαντά, δεν ενεργοποιείται, δεν πολεμά. Η εικόνα του νέου ηγέτη της, Ναΐμ Κάσεμ, να δίνει τηλεοπτική συνέντευξη χωρίς τις ιρανικές σημαίες και τα πορτρέτα του Χομεϊνί στο φόντο, καταγράφει μια αθόρυβη αλλά ιστορική μεταστροφή: το Ιράν βρίσκεται μόνο του.
Όπως επισημαίνει ο Economist, αυτή η σιωπή δεν είναι τυχαία. Είναι το αποτέλεσμα εσωτερικής φθοράς, στρατηγικών λαθών και μιας νέας πολιτικής πραγματικότητας στον Λίβανο, όπου η Χεζμπολάχ δεν είναι πια υπεράνω αμφισβήτησης.
Κατά τον Economist, η αποστασιοποίηση αυτή έχει βαθύτερες ρίζες. Το καλοκαίρι του 2024, το Ισραήλ εξόντωσε κορυφαία στελέχη της Χεζμπολάχ –συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Νασράλα– χωρίς καμία παρέμβαση από την Τεχεράνη. Για πολλούς εντός της σιιτικής οργάνωσης, αυτό ισοδυναμούσε με προδοσία. Αλλά, όπως παρατηρεί ο ειδικός σε θέματα Ιράν, Meir Javedanfar, το Ιράν «επένδυσε στη Χεζμπολάχ ώστε να πολεμά εκείνη για λογαριασμό του – όχι για να θυσιαστεί το ίδιο για εκείνη».
Το μοντέλο της «υπεργολαβίας» τελείωσε
Ο Economist σημειώνει πως αυτό το μοντέλο «υπεργολαβίας» – όπου ο πρόεδρος δεν σώζει τους σωματοφύλακές του – μπορεί να βόλευε τους ιδεολόγους της Χεζμπολάχ, αλλά προκαλεί πλέον δυσφορία στη βάση του κινήματος. «Οι απλοί σιίτες, που πλήρωσαν το τίμημα στους πολέμους με το Ισραήλ, νιώθουν προδομένοι», λέει ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Hilal Khashan. Οι προσδοκίες πως το Ιράν θα επέμβει για να σώσει τη Χεζμπολάχ διαψεύστηκαν για ακόμη μία φορά στις 13 Ιουνίου, όταν ξεκίνησαν οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί κατά του Ιράν. Από τη Βηρυτό, ήρθαν μόνο συλλυπητήρια.
Κάποτε η Χεζμπολάχ παρουσιαζόταν ως η απόλυτη αποτρεπτική δύναμη του Ιράν απέναντι στο Ισραήλ. Σήμερα, καθώς εξοντώνονται ανώτατοι αξιωματούχοι των Φρουρών της Επανάστασης, οι Λιβανέζοι “προστάτες” τους σιωπούν. Όπως σημειώνει ο Economist, το Ισραήλ έχει διεισδύσει βαθιά στη Χεζμπολάχ μετά τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο του 2006, και μέσα στο 2024 εξουδετέρωσε ουσιαστικά τις στρατιωτικές της δυνατότητες. Η πτώση του Άσαντ τον Δεκέμβριο και η διακοπή της ιρανικής βοήθειας έδωσαν τη χαριστική βολή.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Khashan, η Χεζμπολάχ «είναι πια παρελθόν ως πολεμική δύναμη – ούτε να αμυνθεί δεν μπορεί». Χιλιάδες μαχητές της έχουν εγκλωβιστεί άοπλοι στο Ιράκ, τα αποθέματα πυραύλων έχουν σχεδόν εξαντληθεί και η ανοικοδόμηση είναι αδύνατη.
Ο άξονας κατέρρευσε
Ο Economist επισημαίνει και τους πολιτικούς περιορισμούς: ο νέος πρόεδρος του Λιβάνου, Ζοζέφ Αούν, προσπαθεί να επαναφέρει τον κρατικό έλεγχο και να περιορίσει τη δράση των πολιτοφυλακών. Παρότι η Χεζμπολάχ κέρδισε τις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, έχει χάσει τον έλεγχο σε θέσεις-κλειδιά, όπως τα αεροδρόμια και το νότιο οδικό δίκτυο. Η λεωφόρος του αεροδρομίου στη Βηρυτό –παλιότερα γεμάτη αφίσες του Νασράλα και του Κασέμ Σουλεϊμανί– σήμερα διαφημίζει «μια νέα εποχή».
Ο Economist παρατηρεί πως ο ίδιος ο «άξονας της αντίστασης» –το δίκτυο ιρανικών παραστρατιωτικών στην περιοχή– έχει καταρρεύσει. Η δολοφονία του Σουλεϊμανί το 2020 σήμανε την αρχή του τέλους. Ο διάδοχός του, Ισμαΐλ Καανί, δεν κατάφερε ποτέ να ελέγξει τα παρακλάδια αυτού του σκιώδους δικτύου.
Και η Χεζμπολάχ, από άλλοτε αιχμή του δόρατος του Ιράν, μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα τραυματισμένο, διστακτικό και απομονωμένο κόμμα του Λιβάνου. Όπως καταλήγει ο Economist, χωρίς αυτήν, ο «άξονας της αντίστασης» δεν υπάρχει πια στην πραγματικότητα.
