Στις Βρυξέλλες συναντώνται σήμερα οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ προκειμένου να συζητήσουν την πρόταση – απαίτηση Τραμπ για την αύξηση των αμυντικών δαπανών των χωρών μελών του ΝΑΤΟ από το 2% του ΑΕΠ σήμερα σε 5%. Η αύξηση είναι πιθανό να εγκριθεί σε μια σύνοδο κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στη Χάγη αργότερα αυτόν τον μήνα.
Ωστόσο, σύμφωνα με διπλωμάτες, η προθεσμία για την επίτευξη του στόχου παραμένει απροσδιόριστη. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, προτείνει το 2032.
Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε ότι θα επιτευχθεί μια δέσμευση για τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ σε ολόκληρη τη συμμαχία του ΝΑΤΟ
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες πριν από τη σύνοδο πρόσθεσε ότι για να είσαι συμμαχία, πρέπει να είσαι έτοιμος για μάχη.
«Είμαστε εδώ για να συνεχίσουμε το έργο που ξεκίνησε ο πρόεδρος Τραμπ, το οποίο είναι μια δέσμευση για αμυντικές δαπάνες 5% σε ολόκληρη τη συμμαχία, κάτι που πιστεύουμε ότι θα υλοποιηθεί. Πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι τη σύνοδο κορυφής στη Χάγη αργότερα αυτόν τον μήνα», είπε.
«Αυτή τη στιγμή διαπραγματευόμαστε στο πλαίσιο του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου τα χρονοδιαγράμματα και τι περιλαμβάνεται στο 5%, τόσο από άποψη βασικής άμυνας όσο και από άποψη δαπανών που σχετίζονται με την άμυνα και την ασφάλεια», δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Μάθιου Γουίτακερ.
«Αλλά ας είμαι σαφής, δεν μπορούμε να έχουμε άλλη μία δέσμευση τύπου Ουαλίας, με πολλούς συμμάχους να μην τηρούν τη δέσμευση τους μέχρι το 10ο ή το 11ο έτος», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην απόφαση που προέκυψε το 2014 στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουαλία όπου τέθηκε ο στόχος του 2%.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΝΑΤΟ δείχνουν ότι 23 από τα 32 μέλη του βρίσκονται σε καλό δρόμο για να δαπανήσουν τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ για την άμυνα μέχρι αυτό το καλοκαίρι. Ωστόσο, η επίτευξη αυτού του αριθμού ήταν μια δύσκολη υπόθεση για πολλές χώρες που είχαν συνηθίσει σε χαμηλές αμυντικές δαπάνες μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Η Ισπανία και η Ιταλία δήλωσαν ότι θα φτάσουν το 2% του ΑΕΠ μόνο φέτος, ενώ ο Καναδάς στοχεύει να το κάνει έως το 2027, πέντε χρόνια νωρίτερα από ό,τι είχε αρχικά υποσχεθεί. Η επίτευξη του 5% θα είναι ακόμη πιο δύσκολη, παρά την αυξανόμενη απειλή που θέτει μια επιθετική Ρωσία.
Την Πέμπτη, οι υπουργοί Άμυνας αναμένεται επίσης να συμφωνήσουν σε ενημερωμένους στόχους δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ — που σημαίνει άκρως απόρρητους στόχους σχετικά με τον στρατιωτικό εξοπλισμό που πρέπει να διαθέτουν και να λειτουργούν οι σύμμαχοι.
«Θα κάνουμε ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός, θα ενισχύσουμε την αποτροπή και την άμυνα συμφωνώντας σε νέους στόχους δυνατοτήτων», δήλωσε ο Ρούτε την Τετάρτη, αναφερόμενος στην αεροπορική και πυραυλική άμυνα, τα όπλα μεγάλου βεληνεκούς, τους ευέλικτους σχηματισμούς εδάφους και την εφοδιαστική αλυσίδα ως κορυφαίες προτεραιότητες.
Χρονοδιαγράμματα και ορισμοί
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν καταβάλει μεγάλη προσπάθεια τους τελευταίους μήνες για να κατευνάσουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε για πρώτη φορά το ποσοστό του 5% τον Ιανουάριο, η κλίμακα του άλματος φαινόταν γελοία σε πολλές χώρες του ΝΑΤΟ. Μισό χρόνο αργότερα, το κλίμα έχει αλλάξει και πλέον υπάρχει μια αυξανόμενη συμφωνία για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, 14 χώρες του ΝΑΤΟ, οι περισσότερες στην ανατολική πλευρά κοντά στη Ρωσία, υποστήριξαν δημόσια τον στόχο του 5%. Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, έχει κάνει το ίδιο. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είναι ανοιχτός σε στρατιωτικές δαπάνες ύψους 3,5%.
Ωστόσο, η πιθανή πολιτική νίκη του Τραμπ θα είναι μόνο μερική: Το ποσοστό του 5% διαιρείται με το 3,5% για «σκληρές στρατιωτικές δαπάνες» — τοποθετώντας τους συμμάχους στο ίδιο επίπεδο με τις δαπάνες των ΗΠΑ, που είναι περίπου 3,4% του ΑΕΠ. Το υπόλοιπο 1,5% θα χρησιμοποιηθεί για αμυντικές δαπάνες σε θέματα όπως η στρατιωτική κινητικότητα, οι υποδομές και η κυβερνοασφάλεια.
Η ακριβής κατανομή για το ποιες δαπάνες εντάσσονται σε ποιες κατηγορίες εξακολουθεί να διευθετείται. Δεν είναι επίσης σαφές εάν η στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία θα συμπεριληφθεί σε έναν από τους ορισμούς.
Το χρονοδιάγραμμα βρίσκεται επίσης υπό διαπραγμάτευση, με ορισμένες χώρες να θεωρούν την προθεσμία του Ρούτε για το 2032 πολύ νωρίς, ενώ άλλες ανησυχούν ότι δεν είναι αρκετά γρήγορη.
«Η επίτευξη του 3,5% τον επόμενο χρόνο ή του 3,5% το 2030 δεν είναι η ίδια προσπάθεια: Μένει να δούμε αν θα υπάρξουν ρήτρες αναθεώρησης ή όχι», δήλωσε η Καμίλ Γκραντ, πρώην βοηθός γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, η οποία τώρα εργάζεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
«Υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από κάπως σημαντικές λεπτομέρειες που θα βοηθούσαν να δοθεί στον Τραμπ μια πολιτική νίκη με το 5%, ενώ παράλληλα θα παρέμεναν λίγο-πολύ διαχειρίσιμες για τους συμμάχους του ΝΑΤΟ», πρόσθεσε.
Η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντερίκσεν και η υπουργός Άμυνας της Λιθουανίας Ντόβιλε Σακαλιένε δήλωσαν αυτή την εβδομάδα ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεν έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν επτά χρόνια ακόμη για να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες.
Όταν ρωτήθηκε για τον στόχο του 2032, ο Μάθιου Γουίτακερ είπε: «Ζητάμε από όλους τους συμμάχους να αυξήσουν τους προϋπολογισμούς τους όσο το δυνατόν περισσότερο και όσο το δυνατόν γρηγορότερα, κατανοώντας ότι αυτό το χρονοδιάγραμμα δεν καθορίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά από τους αντιπάλους μας».
Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να πιέσει για έναν πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ αντιμετωπίζει ακραίες δημοσιονομικές πιέσεις στο εσωτερικό και απέτυχε αυτή την εβδομάδα να δεσμευτεί σε ένα χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη της «φιλοδοξίας» του να δαπανήσει το 3% του ΑΕΠ για την άμυνα.
Σε συνομιλίες με συμμάχους, Βρετανοί αξιωματούχοι έχουν τονίσει ότι δεν ενδιαφέρονται να κάνουν «μη ρεαλιστικές» υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν. «Θα δεσμευτούμε μόνο για ό,τι μπορούμε να υλοποιήσουμε», δήλωσε ένας βοηθός της βρετανικής κυβέρνησης.
Ένα επταετές χρονοδιάγραμμα θα είναι επίσης δύσκολο για ορισμένα από τα έθνη που αγωνίζονται με τον τρέχοντα στόχο του 2% – όπως η Ισπανία, η Ιταλία ή το Λουξεμβούργο. Σύμφωνα με έναν διπλωμάτη, θα προτιμούσαν μια μεταγενέστερη προθεσμία, πιθανώς 10 ετών.
