Οι νέες προβλέψεις της Κομισιόν για την κυπριακή οικονομία έχουν δύο όψεις. Η πρώτη είναι θετική, αφού μιλά για ανάπτυξη ύψους 3.2% για το 2021 και 3.1% για το 2022. Η δεύτερη προβληματίζει, αφού αναφέρει ότι η παραπέρα πορεία της οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εγχώρια ζήτηση.
Στις ίδιες προβλέψεις, η Κομισιόν βγάζει περίπου εκτός της εξίσωσης τον τουριστικό τομέα, λέγοντας ότι η πτώση του τουρισμού «αναμένεται να αντιστραφεί μόνο εν μέρει το 2021».
Αν επιχειρήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε το μήνυμα των προβλέψεων της Κομισιόν μπορούμε να πούμε ότι συνοψίζεται στο ότι «αν τα νοικοκυριά εντός Κύπρου συνεχίσουν να έχουν χρήματα και να τροφοδοτούν την κατανάλωση, η οικονομία θα ανακάμψει και θα παρουσιάσει ανάπτυξη το 2021». Το μέγα ερώτημα, όμως, είναι αν τα νοικοκυριά, θα έχουν χρήματα;
Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη, γιατί επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ο πρώτος παράγοντας είναι το πότε θα επανέλθουμε στην κανονικότητα, ώστε οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι να εξασφαλίσουν νέα εισοδήματα. Ο δεύτερος παράγοντας είναι το κατά πόσον το κράτος μπορεί και θα συνεχίσει να στηρίζει με χρήματα τους πολίτες. Και το τρίτο φυσικά, είναι το κατά πόσον η ανεργία θα συγκρατηθεί και δεν θα έχουμε νέες απώλειες στις θέσεις εργασίας.
Συνοψίζοντας όλα αυτά, μπορούμε να πούμε ότι η εικόνα δεν είναι και τόσο ενθαρρυντική. Και αυτό, γιατί κανένας δεν γνωρίζει πότε θα επανέλθουμε στην κανονικότητα, κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί τη συνέχιση των προγραμμάτων στήριξης της κυβέρνησης και τέλος κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει νέες απολύσεις.
Με τα δεδομένα αυτά, αμφιβάλλουμε κατά πόσον η εγχώρια ζήτηση θα μπορέσει να στηρίξει την οικονομία και να την οδηγήσει σε ανάπτυξη του μεγέθους που προβλέπει η Κομισιόν. Για να επισυμβεί αυτό, στην εξίσωση θα πρέπει να εισέλθουν και άλλοι παράγοντες, ώστε να στηρίξουν την αναπτυξιακή προσπάθεια.
Οι παράγοντες αυτοί είναι οι παραδοσιακοί τομείς τους οικονομίας, δηλαδή ο τουρισμός και τα ακίνητα, αλλά και νέοι τομείς, όπως η ενέργεια, η καινοτομία, η έρευνα, η ιδιωτική εκπαίδευση και υγεία, η αειφόρος ανάπτυξη, η πράσινη οικονομία και άλλα.
Αν δεν δώσουμε έμφαση, ώστε να κινηθούν και οι υπόλοιποι τομείς της οικονομίας, μάλλον δεν θα καταφέρουμε να φέρουμε τα αποτελέσματα που προβλέπει η Κομισιόν.
Για το λόγο αυτό, η κυβέρνηση οφείλει να δει τη μεγάλη εικόνα της οικονομίας και να μην μείνει μόνο στην εγχώρια κατανάλωση. Η Κύπρος έχει ανάγκη και από το ξένο χρήμα, όπως αποδείχθηκε διαχρονικά.
Τομείς, όπως οι ξένες επενδύσεις, το εμπόριο, η αγοραπωλησία ακινήτων και άλλοι πρέπει να μπουν στην εξίσωση. Ακόμα, είναι ανάγκη να σπρώξουμε τις μεταρρυθμίσεις και τις αναμορφώσεις του οικονομικού μοντέλου μας καθώς και να εκσυγχρονίσουμε το κράτος και τις διαδικασίες του.
Γίνεται φανερόν, λοιπόν, ότι πέραν της άμεσης στήριξης των νοικοκυριών για τόνωση της εγχώριας ζήτησης, απαιτούνται και άλλα μέτρα και τομές για να πάρουν μπρος οι μηχανές της οικονομίας.
Η κυβέρνηση και ειδικά το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να ανοίξει τον κύκλο των παρεμβάσεων του στην οικονομία, αν θέλουμε να επιταχύνουμε τους βηματισμούς μας προς την ανάκαμψη και την ανάπτυξη.
Αυτή τη στιγμή, όλα είναι υπό αβεβαιότητα και απαιτείται η επαναδρομολόγηση τους. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει σε κάθε τομέα να υπάρξει κινητικότητα και δράση. Αυτή την κινητικότητα θα τη δώσει το κράτος με τις παρεμβάσεις και τις τομές του. Μόνο, έτσι θα μπορέσουμε να αντέξουμε μέχρι να νικήσουμε την πανδημία με τα εμβόλια. Μόνο, έτσι, θα πιάσει τόπο η στήριξη στα νοικοκυριά. Μόνο, έτσι θα ενώσουμε δυνάμεις για να πάρει μπρος η οικονομία.
Ιωσήφ Ιωσήφ
