Για την αρνητική εξέλιξη που προσέλαβε το θέμα του EastMed γράφτηκαν πολλά. Ο καθένας, ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση του, …εκτονώθηκε πάνω στον EastMed. Ελάχιστοι, όμως, προσπάθησαν να δουν το θέμα τεχνοκρατικά και με καθαρό μυαλό, ώστε να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα τόσο για τη διεθνή θέση της χώρας μας, όσο και για το ενεργειακό της μέλλον.
Η μεν κυβέρνηση επιχείρησε να δικαιολογήσει την απόρριψη του EastMed από τις ΗΠΑ, λέγοντας αφ’ ενός ότι πάντοτε η κατασκευή του αγωγού ήταν συναρτημένη με τις οικονομικές μελέτες και αφ’ ετέρου ότι θα εξεταστούν και άλλες εναλλακτικές λύσεις.
Η δε αντιπολίτευση χλεύασε και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι έλεγε λόγια του αέρα για το εν λόγω έργο.
Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, οφείλουμε να πούμε ότι η ιδέα για κατασκευή αυτού του αγωγού δεν ήταν της Κύπρου, αλλά αποτελούσε μια συλλογική απόφαση τριών χωρών, της Κύπρου, της Ελλάδας και του Ισραήλ που υπέγραψαν τη σχετική συμφωνία τον Ιανουάριο του 2020.
Πίσω από τις χώρες αυτές ήταν η ίδια η Ε. Ένωση, η οποία θα αναλάμβανε τη διενέργεια των μελετών για το κόστος κατασκευής και τη διερεύνηση των προοπτικών βιωσιμότητας του εγχειρήματος. Μάλιστα, ήδη, η Ε. Ένωση δαπάνησε αρκετά χρήματα μέχρι τώρα.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο του θέματος αυτού είναι ότι οι εμπλεκόμενες χώρες και η Ε. Ένωση ουδέποτε έκρυψαν τις ανησυχίες τους για τα τεχνικά εμπόδια που θα μπορούσαν να βρουν κατά την κατασκευή αυτού του αγωγού. Είναι γνωστές οι αναφορές για το μεγάλο βάθος της θάλασσας και τις δυσκολίες κατασκευής του, καθώς και οι διαφορετικές εκτιμήσεις για το συνολικό κόστος αυτού του έργου. Ακόμα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μέλλον κάθε αγωγού εξαρτάται από τις εταιρείες και την αγορά κι όχι από τις αποφάσεις των κυβερνήσεων.
Αυτά δεν τα λέμε για να δικαιολογήσουμε την αρνητική κατάληξη του EastMed. Όμως, οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν όλη την προϊστορία του θέματος.
Σίγουρα, οι ΗΠΑ δεν απέρριψαν τη δημιουργία του EastMed για το κόστος κατασκευής του ή για τα τεχνικά εμπόδια του όλου έργου. Διαβάζοντας κάποιος το περιεχόμενο της δήλωσης του Στέιτ Ντιμπάρτμεντ μπορεί να διαγνώσει ότι οι ΗΠΑ απορρίπτουν τον EastMed για να αποφευχθούν προβλήματα έντασης (όπως λέει) στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Βασικά, με την επιχειρηματολογία που επιστρατεύουν οι ΗΠΑ υιοθετούν την πάγια θέση της Τουρκίας ότι ο EastMed θα προκαλέσει εντάσεις στην περιοχή. Οι λόγοι, λοιπόν, που οι ΗΠΑ λένε όχι στον EastMed είναι γεωστρατηγικοί και όχι οικονομικοί ή τεχνικοί. Άλλωστε, δεν είναι οι ΗΠΑ που θα επένδυαν τα χρήματα τους σ’ αυτό το έργο ή θα αναλάμβαναν την τεχνική κατασκευή του για να ανησυχούν γι’ αυτές τις πτυχές του.
Ενόψει αυτού του ιστορικού, εμείς οφείλουμε να διαχειριστούμε κατάλληλα το θέμα που προέκυψε. Και η διαχείριση του δεν γίνεται με το να τσακώνεται η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση για το τι έγινε, αλλά να συζητήσουν ψύχραιμα για το τι μπορεί να γίνει απ’ εδώ και εμπρός.
Κατ’ αρχάς, η Κύπρος ως ένα από τα συμβαλλόμενα κράτη θα πρέπει να έρθει σε επαφή με την Αθήνα και την Ιερουσαλήμ για συζήτηση της θέσης των ΗΠΑ. Παράλληλα και οι τρεις χώρες μαζί θα πρέπει να συσκεφθούν με τις Βρυξέλλες όσον αφορά το τι δέον γενέσθαι. Ακόμα θα πρέπει να μιλήσουν με τις εταιρείες για να διαγνώσουν το ενδιαφέρον τους.
Αφού γίνουν αυτές οι διαβουλεύσεις να ανακοινωθεί επίσημα σε κοινή δήλωση κατά πόσον ναυαγεί οριστικά ο EastMed και ποιες άλλες επιλογές υπάρχουν (αν υπάρχουν). Με τον τρόπο αυτό θα ξεκαθαρίσει το σκηνικό και θα γνωρίζουμε όλοι που στέκεται το θέμα του EastMed.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο θα ταρακουνήσει αρκετές πέτρες ισορροπίας. Η γεωστρατηγική διάσταση του θέματος είναι δεδομένη και κανένας δεν μπορεί να την αγνοεί.
Γι’ αυτό, ας μην είμαστε αφελείς να νομίζουμε ότι θα αλλάξουν οι γεωστρατηγικές ισορροπίες στην περιοχή χωρίς εμπόδια, αντιδράσεις και ενστάσεις. Το ζητούμενο είναι η Κύπρος να διαχειριστεί σωστά (διπλωματικά, οικονομικά, κλπ.) τη γεωστρατηγική της θέση, το φυσικό πλούτο στην ΑΟΖ της και να βρει τις κατάλληλες λύσεις για τους αγωγούς μεταφοράς του.
Ιωσήφ Ιωσήφ
