- Οι κίνδυνοι, οι ευκαιρίες και η δική μας παρέμβαση
Του Ιωσήφ Ιωσήφ
Αν επιχειρήσει κάποιος σήμερα να προβλέψει την εξέλιξη της κυπριακής οικονομίας κατά το 2023, το πιθανότερο είναι ότι θα πέσει έξω. Και αυτό, γιατί δεν υπάρχουν πολλά σταθερά δεδομένα πάνω στα οποία θα μπορούσε να στηριχθεί για να εξαγάγει τα συμπεράσματα του. Ακόμα και ο ρυθμός ανάπτυξης που μας εξέπληξε πολύ ευχάριστα το 2022, με το ποσοστό του 6%, δεν είναι σίγουρο ότι θα κινηθεί σε θετικό πρόσημο. Αβέβαιο είναι επίσης και το αύριο του τουρισμού, ο οποίος το 2022 πέτυχε το απρόβλεπτο ποσοστό κάλυψης του 80-85% των τουριστικών αφίξεων και εσόδων του 2019, που ήταν χρονιά ρεκόρ για την Κύπρο.
«Τα πάντα ρει», λοιπόν, όπως έλεγε και ο Ηράκλειτος το 2023 στην οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι η τράπουλα θα ξαναμοιραστεί ανάλογα με τις εξελίξεις στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας, με την πορεία του πληθωρισμού, με τη λειτουργία των αγορών και όλα τα συναφή.
Όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε για να διαχειριστούμε αυτό το αβέβαιο και ρευστό περιβάλλον θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να βρούμε τρόπους συγκράτησης των πληθωριστικών πιέσεων, καλύτερης διαχείρισης της ανόδου των επιτοκίων και των μη εξυπηρετουμένων δανείων, διατήρησης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών και ενίσχυσης της επιχειρημαικότητας.
Το δεύτερο είναι να επιταχύνουμε τους βηματισμούς μας για να επιλύσουμε τα υπάρχοντα προβλήματα της οικονομίας και συγκεκριμένα να προχωρήσουμε τις μεταρρυθμίσεις, να επιταχύνουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της κοινωνίας, να μειώσουμε τη γραφειοκρατία, να συγκρατήσουμε τις μη παραγωγικές δαπάνες του κράτους, να μειώσουμε το δημόσιο χρέος και γενικά να εγκύψουμε πάνω στις διαχρονικές αδυναμίες μας.
Αφού κάνουμε τα πιο πάνω, θα πρέπει να εστιάσουμε στις νέες ευκαιρίες που ενδεχόμενα να παρουσιαστούν στην οικονομία για να μπορέσει να προχωρήσει μπροστά. Αναφερόμαστε στην πλήρη αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε. Ένωσης (4.4 δις.ευρώ), την προώθηση της εξωστρέφειας της οικονομίας, την αύξηση των εξαγωγών, την προσέλκυση νέων επενδύσεων και την αξιοποίηση νέων τομέων επιχειρηματικής δράσης (π.χ. ενέργεια, καινοτομία, έρευνα, ιδιωτική εκπαίδευση, πράσινη και γαλάζια ανάπτυξη, αειφορία,κλπ).
Μέσα απ’αυτές τις σύνθετες κινήσεις μας και ανάλογα με το πως θα διαμορφωθεί το εξωτερικό περιβάλλον, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, θα διαμορφωθεί το νέο τοπίο στην οικονομία.
Εμείς, πιστεύουμε ότι έχουμε τα φόντα, έστω και κάτω από αυτές τις δυσχερείς συνθήκες, να μπορέσουμε να προσπεράσουμε (με διαχειρίσιμες απώλειες) τις συμπληγάδες που ορθώνονται σήμερα μπροστά μας. Μπορούμε να πετύχουμε ικανοποιητική απόδοση της οικονομίας το 2023. Είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις.
Όμως, χρειάζεται σωστός σχεδιασμός, στρατηγικές κινήσεις και στενή συνεργασία όλων μας. Αν κινηθούμε απερίσκεπτα, ασυντόνιστα και κυρίως με διαφορετικά πλάνα και στοχεύσεις, δεν θα μπορέσουμε ούτε τα υπάρχοντα προβλήματα να λύσουμε, ούτε τις νέες ευκαιρίες να αξιοποιήσουμε. Και αυτό θα μας οδηγήσει σε ανεπιθύμητες ατραπούς.
Κεντρικό ρόλο στα δρώμενα του 2023, θα έχει σίγουρα η νέα διακυβέρνηση του τόπου. Ο νέος Πρόεδρος που θα εκλεγεί τον Φεβρουάριο και η κυβέρνηση που θα σχηματίσει θα διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο τη νέα και τις επόμενες χρονιές.
Άρα, πολλά θα εξαρτηθούν και από εμάς. Μπορεί το εξωτερικό περιβάλλον να είναι ο κρίσιμος κρίκος των εξελίξεων, όμως και οι δικές μας παρεμβάσεις θα κρίνουν πολλά.
Και να μην ξεχνάμε ότι το 2023 θα είναι κομβικό έτος και για τη συνέχεια. Διότι, από τη στιγμή που η τράπουλα θα ξαναμοιραστεί είναι ως η οικονομία να αρχίζει από μια νέα αφετηρία…
