Οι εξελίξεις που σημειώθηκαν την περασμένη βδομάδα για τον αγωγό EastMed, επιβεβαιώνουν για ακόμα μια φορά τη δυναμική που χαρακτηρίζει τον τομέα της ενέργειας.
Ενώ πριν λίγες βδομάδες οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν όταν δεν ευνοούν τη δημιουργία αυτού του αγωγού, λόγω υψηλού κόστους και τεχνικών δυσκολιών, τώρα με τον πόλεμο στην Ουκρανία φαίνεται να αλλάζουν άποψη και να αφήνουν παράθυρο για τη δημιουργία του EastMed.
Η διαφαινόμενη αλλαγή στάσης των ΗΠΑ δεν στηρίζεται σε διαφοροποίηση των οικονομικών και τεχνικών δεδομένων του EastMed, αλλά στη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι η Ευρώπη πρέπει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η διαπίστωση αυτή κάνει τις ΗΠΑ να ξανασκεφθούν την ανάγκη δημιουργίας μεταφοράς φυσικού αερίου από τη ΝΑ Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτής της διαπίστωσης φαίνεται να θέτουν σε δεύτερη μοίρα το κόστος κατασκευής του (7 δις δολάρια), τις τεχνικές δυσκολίες (μήκος 1900 χλμ. και βάθος 3 χλμ.), αλλά και τις έντονες ενστάσεις της Τουρκίας, η οποία πολεμά τον EastMed, γιατί την αφήνει εκτός των ενεργειακών σχεδιασμών της ΝΑ Μεσογείου.
Αυτή η στιγμή κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι θα γίνει ο EastMed, όμως και κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει την κατασκευή του. Όλοι θα αναμένουν τις μελέτες βιωσιμότητας, που όπως είπε η Υπουργός Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου θα είναι έτοιμες μέχρι τέλος του χρόνου.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, o αγωγός EastMed είναι ένας σχεδιαζόμενος θαλάσσιος και χερσαίος αγωγός φυσικού αερίου, ο οποίος θα συνδέει απευθείας τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου με την ηπειρωτική Ελλάδα, μέσω της Κύπρου και της Κρήτης.
Συγκεκριμένα, ο αγωγός θα συνδέει τα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Αφροδίτη της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη. Ο αγωγός θα ξεκινά από τη Θάλασσα του Λεβάντε και θα συνεχίσει προς το έδαφος της Κύπρου, όπου θα βρίσκεται σταθμός συμπίεσης. Από την Κύπρο, ο αγωγός θα συνεχίσει δυτικά για περίπου 700 χιλιόμετρα, θα φτάσει σε βάθος 3 χιλιομέτρων και, στη συνέχεια, θα φτάσει στο έδαφος της ανατολικής Κρήτης, όπου θα βρίσκεται σταθμός αποσυμπίεσης και θα παρέχει φυσικό αέριο σε όλο το νησί. Στη συνέχεια, η διαδρομή του θα συνεχίσει βορειοδυτικά και θα φτάσει στην ανατολική Πελοπόννησο, κοντά στον Άγιο Φωκά Λακωνίας. Οι θαλάσσιες μελέτες σε αυτή την διαδρομή διεκπαιραιώθηκαν μεταξύ τέλη Ιουλίου και αρχές Αυγούστου 2021 από το ερευνητικό πλοίο Nautical Geo. Ύστερα, θα διασχίσει χερσαία την Πελοπόννησο σε βορειοδυτική κατεύθυνση, θα διασχίσει τον Πατραϊκό κόλπο και θα συνεχίσει κατά μήκος της ηπειρωτικής Ελλάδας, καταλήγοντας στην περιοχή της Θεσπρωτίας. Από εκεί θα συνδεθεί με τον σχεδιαζόμενο αγωγό Poseidon, ο οποίος θα παρέχει φυσικό αέριο προς την Ιταλία.
Στις 2 Ιανουαρίου 2020, υπεγράφη στην Αθήνα η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.
Αν και οι ΗΠΑ διευκρίνισαν δημόσια ότι η κατασκευή του EastMed δεν ήταν γι’ αυτές «ζήτημα πολιτικό ή διπλωματικό», αλλά καθαρά οικονομο – τεχνικό, σήμερα φαίνεται ότι ο EastMed εμπλέκεται στα γεωπολιτικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων και των περιφερειακών χωρών της περιοχής μας.
Αυτό φαίνεται τόσο από την αρχική τοποθέτηση των ΗΠΑ υπέρ του EastMed, την ενδιάμεση αρνητική θέση τους και τη νέα προσέγγιση τους τώρα, που δεν αποκλείουν την κατασκευή του. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι οι ΗΠΑ αρχικά ευνοούσαν την κατασκευή του EastMed για απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και για περιορισμό του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή και ενίσχυση του ρόλου του Ισραήλ. Στη συνέχεια επικεντρώθηκαν στα οικονομικοτεχνικά του EastMed και τώρα με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, επανήλθαν περίπου στην αρχική θέση τους.
Συνοψίζοντας τώρα όλες αυτές τις εξελίξεις καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η κατασκευή ή όχι του αγωγού EastMed θα εξαρτηθεί από τις γεωπολιτικές εξελίξεις κι όχι μόνο από τα οικονομικοτεχνικά χαρακτηριστικά του. Εάν, όμως, οι μελέτες βιωσιμότητας που γίνονται από την Ε. Ένωση, που θα χρηματοδοτήσει το έργο, είναι θετικές, τότε αναμένεται να περιοριστούν και οι ενστάσεις των ΗΠΑ. Λόγο στην εξέλιξη του όλου έργου θα έχουν επίσης οι εταιρείες, αλλά και η ενεργειακή αγορά, η οποία παρακολουθεί με αγωνία τα τεκταινόμενα.
Όσον αφορά την Τουρκία αναμένεται ότι θα συνεχίσει να εναντιώνεται στην κατασκευή του EastMed, εκτός κι αν συμπεριληφθεί στους σχεδιασμούς και ο αγωγός περάσει από το έδαφος της. Αυτό, όμως, προς το παρόν είναι εκτός ατζέντας, γι’ αυτό οι Ερντογάν και Τατάρ ουρλιάζουν για το όλο έργο.
Η δική μας ευθύνη τώρα είναι να αναμένουμε τις μελέτες βιωσιμότητας και να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε ανοικτό το παράθυρο κατασκευής του EastMed, γιατί η δημιουργία του αναβαθμίζει σε τεράστιο βαθμό την Κύπρο και την Ελλάδα.
Ι. Ιωσήφ
