Η στήλη δεν διαθέτει μαντικές ικανότητες, απλώς διέπεται από ορθολογισμό και οικονομικές γνώσεις. Όταν πριν από μήνες (ίσως οι πρώτοι) γράφαμε σ΄ αυτή τη στήλη ότι η εκτόξευση των επιτοκίων εκτός των άλλων, θα επιφέρει και μείωση στη ζήτηση των δανείων από τις τράπεζες κανένας δεν μας λάμβανε υπόψη.
Τώρα, η Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε την Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων, η οποία διαπιστώνει ότι “η ζήτηση δανείων μειώθηκε για όλες τις κατηγορίες δανείων, κυρίως λόγω υψηλών επιτοκίων, και μειωμένης ζήτησης για χρηματοδότηση πάγιων επενδύσεων και αγοράς διαρκών καταναλωτικών αγαθών”.
Και συνεχίζει η Έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας:
- Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023, η καθαρή ζήτηση δανείων στην Κύπρο από επιχειρήσεις και νοικοκυριά για στεγαστικά δάνεια και, περισσότερο, για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια συνέχισε να καταγράφει μείωση.
- Όσον αφορά τα νοικοκυριά, η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια το δεύτερο τρίμηνο του 2023 μειώθηκε, σε μικρότερο, όμως, βαθμό από τα προηγούμενα πέντε τρίμηνα. Η μείωση στη ζήτηση στεγαστικών δανείων κατά το εν λόγω τρίμηνο αποδίδεται από τις τράπεζες, στα υψηλότερα επιτόκια και στην επιδείνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Αντίστοιχα, η μείωση της ζήτησης για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια αποδίδεται, στη μείωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, στο γενικό επίπεδο των επιτοκίων αλλά και στη μείωση των δαπανών για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, η μείωση της ζήτησης για νέα δάνεια έμμεσα σημαίνει έλλειψη εμπιστοσύνης προς την οικονομία, με αρνητικά επακόλουθα στις επενδύσεις, στο επιχειρείν και κατ΄ επέκταση στην ανάπτυξη.
Στην αρνητική αυτή κατάσταση, εκτός από τη μειωμένη ζήτηση για νέα δάνεια φαίνεται να συμβάλλει και η αυστηρή μεταχείριση των τραπεζών προς τους πελάτες τους.
Όπως διαπιστώνει και πάλι η σχετική έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας “οι συνολικοί όροι και προϋποθέσεις νέων δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις έγιναν αυστηρότεροι κυρίως λόγω αύξησης του περιθωρίου (διαφορά έναντι σχετικού επιτοκίου αναφοράς) των τραπεζών για δάνεια υψηλότερου κινδύνου”.
Στην εν λόγω έρευνα αναφέρεται επίσης ότι το γ΄ τρίμηνο του 2023 αναμένονται αυστηρότερα κριτήρια χορήγησης δανείων για όλες τις κατηγορίες δανείων προς νοικοκυριά, γεγονός που υποδηλοί ότι ο μετριασμός στο νέο δανεισμό ενδεχόμενα να συνεχιστεί.
Παράλληλα, η καθαρή ζήτηση δανείων στην Κύπρο αναμένεται, σύμφωνα με την Έρευνα, να μειωθεί περαιτέρω, τόσο από επιχειρήσεις όσο και για όλες τις κατηγορίες δανείων από νοικοκυριά.
Με βάση την εικόνα αυτή, που θεωρούμε ότι αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, υπάρχει πρόβλημα στη χρηματοδότηση της οικονομίας από τις τράπεζες. Είτε λόγω του υψηλού κόστους των επιτοκίων, είτε λόγω της αυστηροποίησης στην αξιολόγηση των αιτημάτων για νέο δανεισμό, η οικονομία δεν χρηματοδοτείται ομαλά. Αυτό στην ουσία σημαίνει αποκοπή της αιμοδότησης της οικονομίας.
Λαμβανομένων υπόψη όλων των πιο πάνω, διερωτόμαστε πως θα επιτευχθεί ενίσχυση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας, πως θα αναληφθούν νέες επενδυτικές πρωτοβουλίες, που θα γίνουν νέα επιχειρηματικά ανοίγματα και πως θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας;
Είναι φανερόν ότι κάτι πρέπει να γίνει μ΄ αυτά τα θέματα. Ο ρόλος των τραπεζών είναι να αιμοδοτούν με σωστούς όρους την πραγματική οικονομία, κι΄ όχι να κλείνουν τις κάνουλες της χρηματοδότησης και να δυσκολεύουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Το Υπουργείο Οικονομικών και η Κεντρική Τράπεζα οφείλουν να παρέμβουν σ΄ αυτό το θέμα και να συζητήσουν με τις τράπεζες για το ευρύτερο θέμα της χρηματοδότησης των πολιτών. Αντιλαμβανόμαστε ότι οι τράπεζες επικαλούνται τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει η ΕΚΤ και κάτ΄ επέκταση η Κεντρική Τράπεζα. Όμως, από τη άλλη η οικονομία και οι πολίτες χρειάζονται ρευστότητα για να επενδύσουν και να δημιουργήσουν. Και αυτή η ανάγκη σήμερα αποτελεί προτεραιότητα για την οικονομία μας.
Ι. Ιωσήφ
