Εκεί που νομίζαμε ότι οι τελευταίοι μήνες του 2021 θα ήταν καλύτεροι για την οικονομία, λόγω ελέγχου της πανδημίας, άρχισαν να σχηματίζονται σκιές. Ο μη επαρκής έλεγχος του κορονοϊού, η εμφάνιση νέων μεταλλάξεων του που δεν γνωρίζουμε σε πιο βαθμό αντιμετωπίζονται με τα υφιστάμενα εμβόλια και η κακή δημοσιονομική κατάσταση όλων σχεδόν των κρατών, λόγω των μέχρι τώρα μεγάλων δαπανών κατά της πανδημίας, δημιουργούν νέες ανησυχίες για το υπόλοιπο του έτους. Αν σ΄ αυτά προστεθεί και η μέτρια επίδοση του διεθνούς τουρισμού κατά το φετινό καλοκαίρι, η εικόνα γίνεται ακόμα πιο γκρίζα.
Είναι φανερό, λοιπόν, πώς χωρίς τον αποδοτικότερο έλεγχο της πανδημίας, οι αισιόδοξες προβλέψεις που έγιναν τόσο για τη διεθνή όσο και για τη δική μας οικονομία, ίσως διαψευστούν. Διότι, στο σενάριο που στηρίχθηκαν αυτές οι εκτιμήσεις φαίνεται ότι δεν συμπεριλήφθηκε το ενδεχόμενο συνέχισης ή και περαιτέρω εξάπλωσης του κορονοϊού. Αντίθετα, όλες οι προβλέψεις φαίνεται να στηρίχθηκαν στο ότι η πανδημία θα ελεγχθεί σχεδόν πλήρως με τα εμβόλια.
Τώρα, τα πράγματα φαίνονται δύσκολα, έστω κι΄ αν ακόμα να ανακοινωθούν αναθεωρήσεις στις προβλέψεις. Σίγουρα, οι ΗΠΑ και η Ε. Ένωση θα προετοιμάζονται για κάθε ενδεχόμενο, όμως η φαρέτρα τους έχει ήδη λιγότερα πολεμοφόδια. Η διάθεση δισεκατομμυρίων ευρώ τα τελευταία δύο χρόνια για στήριξη της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, έχει περιορίσει τις δυνατότητες τους για συνέχιση της καθολικής στήριξης.
Τα ίδια και ίσως χειρότερα ισχύουν και για τη δική μας περίπτωση, όπου το κράτος άρχισε να συμμαζεύεται για εξοικονόμηση πόρων. Ο τερματισμός των δωρεάν rapid test, η εγκύκλιος του Υπουργείου Οικονομικών για συγκράτηση δαπανών και οι συχνές προειδοποιήσεις του Υπουργού Οικονομικών είναι ενδεικτικές της στενότητας χρήματος που άρχισαν να παρουσιάζουν τα δημόσια ταμεία. Οι ανησυχίες, όμως, δεν αφορούν μόνο τη δημοσιονομική κατάσταση του κράτους. Νέα σύννεφα άρχισαν να μαζεύονται και στις επιχειρήσεις και στους εργαζόμενους. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται υπάρχει συγκράτηση στην κατανάλωση, αύξηση στα “κόκκινα” δάνεια και διεύρυνση των προβλημάτων ρευστότητας στην αγορά. Όλα αυτά θα διαφανούν πιο έντονα από τον Σεπτέμβριο και μετά όταν όλοι επιστρέψουμε από τις διακοπές. Τότε, όλοι θα κάνουμε τον απολογισμό μας και θα δούμε πως θα εξελιχθούν οι επόμενοι τέσσερις μήνες του έτους.
Σίγουρα, κάποιοι δεν θα τα καταφέρουν να διατηρήσουν τις εργασίες της ή θα υποχρεωθούν να απολύσουν προσωπικό. Κάποιοι άλλοι θα αναγκαστούν να ξαναπάνε στις τράπεζες για νέο δανεισμό ή για αναθεώρηση των δανείων και τραπεζικών διευκολύνσεων τους. Γενικά, αναμένεται ότι θα υπάρξει ένας νέος επανασχεδιασμός σε όλα.
Όλα αυτά, δημιουργούν ανησυχίες και προβληματισμό καθώς η εικόνα με την αντιμετώπιση του κορονοϊού είναι ρευστή κι΄ όχι η καλύτερη.
Θέλουμε και ελπίζουμε οι σχεδιασμοί και τα μέτρα για καταπολέμηση του ιού να αποδώσουν καλύτερα. Ευελπιστούμε ότι τα εμβόλια θα νικήσουν την πανδημία. Αν παρ΄ ελπίδα, όμως, η κατάσταση χειροτερεύσει (όπως δείχνουν σήμερα τα πράγματα), τότε θα πρέπει να προετοιμαστούμε για ένα πολύ δύσκολο τετράμηνο για την οικονομία.
Εμείς, βλέποντας τις εξελίξεις συνεχίζουμε να κρατάμε μικρό καλάθι και δηλώνουμε επιφυλακτικοί στις προβλέψεις για ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας με ρυθμό 3.5-4.0% του ΑΕΠ το 2021. Μακάρι να διαψευστούν οι επιφυλάξεις μας, όμως η πορεία των πραγμάτων δεν επιτρέπει υπερβολική αισιοδοξία…
Ιωσήφ Ιωσήφ
