Οι τριμηνιαίοι λογαριασμοί που δημοσιοποίησε η Κεντρική Τράπεζα για το ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Η ανάλυση τους μας βοηθά να κατανοήσουμε σε ποια οικονομική κατάσταση βρίσκονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις.
Μελετώντας τα στοιχεία το πρώτο συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι το ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο (νοικοκυριών και επιχειρήσεων) βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Ανέρχεται στα 60 δις. ευρώ ή στο 206% του ΑΕΠ, ποσοστό που παραπέμπει σε προβληματικές καταστάσεις.
Από το ποσό αυτό τα 19.9 δις. ευρώ ή ποσοστό 68% του ΑΕΠ ανήκει στα νοικοκυριά και τα 40.2 δις. ευρώ ή ποσοστό 138% του ΑΕΠ στις επιχειρήσεις.
Η εικόνα αυτή, δεν είναι η καλύτερη, αφού κράτη με τέτοια ποσοστά δημοσίου χρέους θεωρούνται σχεδόν χρεοκοπημένα. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση καθορίζει ως όριο βιώσιμου χρέους για τα κράτη – μέλη της το ποσοστό του 60% του ΑΕΠ τους. Εμείς, ως Κύπρος έχουμε δημόσιο χρέος γύρω στο 85 – 90% του ΑΕΠ.
Το δεύτερο συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι τα νοικοκυριά βρίσκονται σε καλύτερη θέση από τις επιχειρήσεις. Και αυτό, γιατί έχουν στο ενεργητικό τους καταθέσεις, μετρητά, χειρόγραφα και μετοχές αξίας 57 δις. ευρώ, δηλαδή πέραν του διπλάσιου ποσού που χρωστούν. Σε αντίθεση με τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις έχουν στο ενεργητικό τους 66.5 δις. ευρώ, ποσό δηλαδή λίγο πιο πάνω από το ποσό που χρωστούν.
Το τρίτο και σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι τόσο τα νοικοκυριά, όσο και οι επιχειρήσεις κατάφεραν να μειώσουν, έστω οριακά, το χρέος τους σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Αν και υπάρχει μια τάση μείωσης του ιδιωτικού χρέους, όμως, ακόμη βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Αυτό επεξηγεί και το γιατί τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οι αναδιαρθρώσεις δανείων από τις τράπεζες, δεν μειώνονται με την ταχύτητα που επιθυμούμε.
Αν υπολογίσουμε και το ότι μετά την οικονομική κρίση του 2013, οι τράπεζες έγιναν πιο αυστηρές στη χορήγηση δανείων, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι το μεγαλύτερο μέρος των δανείων είναι παλαιά και όχι πρόσφατα.
Το γενικό συμπέρασμα απ’ όλα αυτά τα στοιχεία είναι ότι το ιδιωτικό χρέος μας είναι μεγάλο και πρέπει να βρεθούν τρόποι να μειωθεί, για να μην έχουμε εκτεθειμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Το πως θα μειωθεί είναι θέμα τόσο των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων όσο και του κράτους.
Για να μπορέσουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να περιορίσουν τα χρέη τους, πέραν της δικής τους αυτοσυγκράτησης σε δανεισμό, θα πρέπει να πάει και καλά η οικονομία, ώστε να δημιουργηθούν νέα εισοδήματα.
Για να πάει καλά η οικονομία, θα πρέπει να σημειωθεί ανάπτυξη και να περιοριστούν τα προβλήματα που επηρεάζουν τα εισοδήματα των πολιτών και των επιχειρήσεων. Στο σημείο αυτό, έρχονται τα προβλήματα του πληθωρισμού, των υψηλών επιτοκίων και άλλων στρεβλώσεων που υπονομεύουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Αν, λοιπόν, θέλουμε να δούμε το ιδιωτικό χρέος να μειώνεται, θα πρέπει να εγκύψουμε πιο επισταμένα στα προβλήματα που εμποδίζουν την ανάπτυξη της οικονομίας και την αύξηση των εισοδημάτων των πολιτών. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει….
Ι. Ιωσήφ
