Το 2022 μας αποχαιρετά με δύο όψεις. Η πρώτη είναι τα πολλά και πολυσύνθετα προβλήματα που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, με κορυφή του παγόβουνου την εκτόξευση του πληθωρισμού στα ύψη. Η δεύτερη, που μας εξέπληξε ευχάριστα, είναι η σημαντικότατη άνοδος στο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας μας που ανήλθε στο 5 – 6% του ΑΕΠ.
Τα δεδομένα αυτά, μαζί με τις όποιες εξελίξεις σημειωθούν τη νέα χρονιά, είναι αυτά που θα καθορίσουν την επόμενη μέρα στην οικονομία μας. Επικεντρωμένοι στην πρώτη όψη, φαίνεται ότι καθοριστικό ρόλο για την πορεία της οικονομίας θα διαδραματίσει η διαχείριση των εκκρεμοτήτων που αφήνει το 2022 στο 2023. Και σίγουρα κύριος πονοκέφαλος είναι ο πληθωρισμός και η ακρίβεια που συμπιέζουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Με βάση τα τελευταία στοιχεία, ο πληθωρισμός στην Κύπρο ανήλθε τον Νοέμβριο στο 8.7%, ποσοστό πολύ ανησυχητικό για τα κυπριακά δεδομένα. Όπως δείχνουν οι εξελίξεις, ο πληθωρισμός δεν πρόκειται να αποκλιμακωθεί, αν δεν μειωθεί το κόστος της ενέργειας διεθνώς. Η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία, η ασυμφωνία στην ΕΕ για κοινή αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος και οι διαμάχες των μεγάλων εμπόρων ενέργειας εμποδίζουν τη μείωση του πληθωρισμού. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να μας ταλανίζει και το 2023.
Ως προέκταση αυτής της εξέλιξης, έχουμε και τις αυξήσεις στα επιτόκια που ήδη άρχισαν να δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις αυξήσεις στις δόσεις δανείων, τη μείωση της ζήτησης για νέα δάνεια, τον κίνδυνο αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την αναστολή επενδύσεων και ίσως τον ενδεχόμενο περιορισμό της επιχειρηματικότητας.
Ακόμα, δεν πρέπει να υποτιμούμε την καθυστέρηση στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων, τον αργό βηματισμό στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους, το υψηλό δημόσιο χρέος, τη γραφειοκρατία και τις απειλές για την εργατική ειρήνη, λόγω των γνωστών διαφορών εργοδοτών και συντεχνιών για τον κατώτατο μισθό και κυρίως του ΑΤΑ.
Σφήνα σ’ αυτά εισέρχονται τα προβλήματα στο ΓεΣΥ, στο συνταξιοδοτικό κι οι πολλές εκκρεμότητες στα ενεργειακά, με κυρίαρχα ζητήματα την έλευση φυσικού αερίου για την αγορά μας και την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας.
Χωρίς σωστή και επιτυχή διαχείριση αυτών των θεμάτων δεν μπορούμε να προσδοκούμε σημαντική ώθηση στην οικονομία το 2023.
Την ίδια ώρα, αναμένουμε ότι οι θετικές εξελίξεις που σημειώθηκαν το 2022 και βοήθησαν στην αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης κατά 5 – 6% του ΑΕΠ θα συνεχίσουν να επιδρούν ευνοϊκά στην οικονομία μας και το 2023.
Αναφερόμαστε στον τουρισμό, στα ακίνητα, στο εμπόριο και στις υπηρεσίες. Αν αυτοί οι τομείς συνεχίσουν να κινούνται θετικά, τότε η ανάπτυξη, ίσως με χαμηλότερους ρυθμούς, να συνεχιστεί και τη νέα χρονιά. Φυσικά, για να συνεχίσουν να εξελίσσονται θετικά αυτί οι τομείς δεν θα πρέπει να υπάρξει άλλη επιδείνωση των δεδομένων στη διεθνή οικονομία, η οποία σήμερα χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και ρευστότητα.
Το διεθνές περιβάλλον, λοιπόν, που πάντοτε επηρεάζει τη μικρή και ευάλωτη οικονομία μας, αποτελεί κομβικό σημείο για την πορεία της οικονομίας μας το 2023.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι τη νέα χρονιά αφ’ ενός θα καταφέρουμε να διαχειριστούμε επιτυχώς τις εκκρεμότητες του 2022 και αφ’ ετέρου η διεθνής οικονομία δεν θα μας επιφυλάξει πιο αρνητικές εξελίξεις. Στόχος μας είναι η συνέχιση της αναπτυξιακής πορεία της χώρας, όμως θα πρέπει να βάλουμε κι εμείς το χέρι μας. Και αυτό, θα διαφανεί με τον ερχομό του νέου χρόνου και από τη νέα κυβέρνηση που θα αναλάβει τα ηνία της χώρας από τον Μάρτιο του 2023.
Ι. Ιωσήφ
